Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 1

247. tbl. 76. árg.
FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Walesa hafiiar við-
ræðum við stjómina
Gdansk. Reuter.
LECH Walesa, leiðtogi Sam-
stöðu, ólöglegu verkalýðssam-
takanna í Póllandi, sagðist í gær
telja að pólska stjórnin hefði
ekki lengur áhuga á að ganga
til viðræðna við samtökin og
kvaðst ekki ætla að ræða við
samninganefhd stjórnarinnar í
Varsjá. Háttsettir ráðgjafar
Svíþjóð:
Auka tengsl
við Eystra-
saltslönd
Stokkhólmi. Frá Claes von Hofsten,
fréttaritara Morgunblaðsins.
SÆNSK stjórnvöld ætla að auka
verulega stjórnmálatengsl sín við
Eystrasaltslönd Sovétríkjanna,
Eistland, Lettland og Litháen.
Hugsanlegt er að opnuð verði
skrifstofa ræðismanns eða aðal-
ræðismanns í löndunum er sænska
utanríkisráðuneytið hefur gert
upp hug sinn. Vegna hinnar hröðu
stjórnmálaþróunar í löndunum
þrem að undanförnu hafa Svíar
nú hug á að gera meira vart við
sig þar.
„Við ættum að íhuga möguleikann
á að hafa einhvers konar sendimenn
í löndunum," sagði Pierre Schori,
ráðherraritari. Sænska stjómin
hyggst þó ekki grípa til neinna
snöggra eða róttækra ráðstafana.
Schori skýrði frá því að áður en tek-
in yrði ákvörðun um að opna skrif-
stofur myndu háttsettir sænskir
stjómarerindrekar gera sér tíðförulla
um Eystrasaltslöndin en hingað til
hafa aðeins lágtsettir fulltrúar sendi-
ráðsins í Moskvu farið þangað öðru
hverju.
Á síðasta ári ákvað sænska þingið
að bein samskipti við löndin þrjú yrðu
aukin. Það hefur reynst erfitt í fram-
kvæmd en nú virðist sem hjólin séu
farin að snúast hraðar.
„Það er ljóst að við þurfum að
vinna saman, t.d. í málum er varða
umhverfisvemd og viðskipti. Þar fyr-
ir utan koma til viðkvæm, söguleg
og mannleg tengsl en tugþúsundir
manna frá Eystrasaltslöndunum búa
í Svíþjóð," sagði Schori.
Samstöðu sögðu að yfirlýsing
Walesa merkti í raun að samn-
ingaumleitanir milli stjórnvalda
og Samstöðu væru komnar í
sjálfheldu.
„Orðið Samstaða stendur enn í
þeim,“ sagði Walesa á blaðamanna-
fundi í hafnarbænum Gdansk í
Norður-Póllandi. Talsmaður stjóm-
arinnar, Jerzy Urban, sagði í þess-
ari viku að viðræðumar hæfust í
dag, föstudag, en Walesa sagðist
ekki hafa fengið formlegt boð og
kvaðst engar ráðstafanir hafa gert
til að fara til Varsjár. „Þá aðeins
er hægt að ræða við þá þegar vilj-
inn til .að leysa vandamálin er fyrir
hendi," sagði Walesa.
Hann sagði að svo virtist sem
stjómvöld væru ekki reiðubúin til
að viðurkenna Samstöðu, sem var
bönnuð árið 1982. „Við höfum aldr-
ei farið í launkofa með það að verði
Samstaða ekki viðurkennd teljum
við enga möguleika á þeim sáttum
sem Pólland þarfnast svo mjög,“
sagði Walesa ennfremur.
Reuter
Jegor Lígatsjov, sem er formaður nýrrar yfirnefiidar landbúnaðarmála innan stjórnmálaráðsins, valda-
mestu stofiiunar ríkisins. í baksýn er Shevardnadze utanríkisráðherra. Lígatsjov var til skamms tíma
talinn ganga næstur Gorbatsjov að völdum en stjarna hans hefiir farið lækkandi. Það vekur athygli á
þessari mynd frá fimdi Æðsta ráðs Sovétríkjanna að sætin sitt hvoru megin við Lígatsjov eru auð.
Fundur Æðsta ráðs Sovétríkjanna:
Skyrt frá miklum fjárlaga-
halla vegua fyrri óstjómar
Meiri áhersla verður lögð á neyslu-
vörur og átak gert í umhverfísmálum
Moskvu. Reuter.
ÆÐSTA ráðið, þing Sovétríkjanna, kom í gær saman til tveggja
daga fundar þar sem fluttar verða skýrslur um ástandið í efiiahags-
málum ríkisins og fjallað um Qárhagsáætlun fyrir næsta ár. Gorb-
atsjov forseti situr fiindinn ásamt öðrum háttsettum leiðtogum. Pjár-
málaráðherrann, Boris Gostev, skýrði frá því að 36 milljarða rúblna
(rúmlega 2.800 mUljarða ísl. kr.) halli yrði á íjárlögum fyrir árið
1989 og væri skýringarinnar að leita í lélegri stjórn undanfarin ár.
Hann sagði að gert væri ráð fyrir aukinni framleiðslu á matvælum
og aimennum neysluvörum á kostnað þungaiðnaðar. Einnig yrði
gert átak i umhverfisvernd.
„Þetta er ekki vandi sem allt í
einu hefur skotið upp kollinum,"
sagði Gostev um fjárlagahallann.
„Hann er afleiðing af misvægi í
efnahagnum, víðtækum niður-
greiðslum og gífurlegu tapi vegna
ofstjómar og hugsunarháttar
sníkjulifnaðar ásamt almennu að-
gerðaleysi í efnahagsmálunum.“
An þess að nefna tölur þar um sagði
Sovésk
geimferja
Energia, sovésk geimflaug sem
búin er nýjum, kraftmiklum
eldflaugahreyflum, sést hér á
leiðinni til geimferðastöðvar
Sovétmanna í Bajkonur. Ofan
á flauginni er geimfeijan Bur-
an, sem eftir myndum að dæma
er nauðalík bandarísku geim-
feijunum. Buran verður
ómönnuð i fyrstu ferðum sinum
og er áætlað að henni verði
skotið á loft í fyrsta sinn um
hálfljögurleytið í nótt að
íslenskum tíma.
Sjá enn fremur grein á
miðopnu.
Reuter
hann að útgjöld ríkisins hefðu farið
fram úr tekjum um nokkurra ára
skeið og misvægið hefði aukist
verulega síðan 1985 vegna þess að
hagvöxtur hefði minnkað og fram-
farir verið hægar. Á næsta ári
myndu ríkisútgjöld vaxa um 11%
en tekjur aðeins um 3,3%. Fyrr á
árum var aldrei minnst á fjárlaga-
hallann en Gostev sagði að glasn-
osí-stefna Gorbatsjovs forseta hefði
gert kleift að draga vandann fram
í dagsljósið..
Hann skýrði frá því að tekjur
ríkisins hefðu minnkað um 40 millj-
arða rúblna (um 3.400 milljarða
ísl. kr.) frá 1985 vegna lækkandi
olíuverðs á heimsmarkaði og jafn-
framt að slysið í Tsjemobyl-kjam-
orkuverinu 1986, þar sem 31 lét
lífið, hefði kostað ríkið um átta
milljarða rúblna (630 milljarða ísl.
kr.).
Umhverfisvandamál hafa verið
ofarlega á baugi í Sovétríkjunum
síðustu ár og hafa fjölmiðlar flutt
frásagnir af vaxandi og uggvæn-
legri mengun við strendumar, í ám
og andrúmsloftinu. Gostev sagði að
veitt yrði samanlagt 82 milljörðum
rúblna til umhverfisvemdar á næsta
ári. Er hann ræddi um landbúnaðar-
mál varaði hann við bjartsýni og
sagði margt benda til þess að
ástandið f þeim myndi fara versn-
andi á næstunni.
Yfirmaður Gosplan, stofnunar er
annast sovéska áætlanagerð, Júríj
Masljúkov, hafði áður sagt fundar-
mönnum að mjög hefði dregið úr
framleiðslu kjamorkuvera landsins
vegna breytinga sem gera þyrfti á
þeim eftir Tsjemobyl-slysið. Hann
skýrði einnig frá því að áætlað
væri að framleiðsla á neysluvam-
ingi til almennings ykist rúmlega
tvöfalt meira en framleiðsla þunga-
iðnaðarins. Gert væri ráð fyrir að
þjóðarframleiðsla ykist um 3,8% á
næsta ári en fyrirhuguð aukning á
þessu ári er 4,5%.
Sjá einnig frétt á bls. 20.
Reagan vill
reisa nýtt
sendiráð
í Moskvu
Washington. Reuter.
RONALD Reagan Banda-
ríkjaforseti sagði í gær að
rífa þyrfti niður byggingu
bandaríska sendiráðsins í
Moskvu og reisa nýja í stað-
inn vegna þess að ekki væri
hægt að losna við hlustunar-
tæki sem þar hefði verið
komið fyrir.
Talið er að nýja byggingin
kosti 300 milljónir dala (um
14,1 milljarð ísl. kr.). Að sögn
embættismanna hyggst Reag-
an mælast til þess við Banda-
rílq'aþing að ný bygging verði
reist en aðeins þingið getur
veitt fé til hennar og kemur
það í hlut eftirmanns forsetans
og þingsins, sem kosið verður
8. nóvember, að taka loka-
ákvörðun í málinu. Háttsettir
þingmenn hafa þegar ljáð hug-
myndinni fylgi sitt.