Morgunblaðið - 28.10.1988, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1988
Til heiðurs Gaby
ÖFGAR í AFGANISTAN
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Stjörnubíó: Gaby - Gaby a True
Story
Leikstjóri Luis Mandoki. Handrit
Martin Salinas og Michael James
Love, byggt á minningum Gabri-
elu Brimmer. Tónlist Maurice
Jarre. Aðalleikendur Liv Ullman,
Norma Aleandro, Robert Loggia,
Lawrence Monoson og Rachel
Levin sem Gaby. Bandarísk-
Mexikönsk. Tri-Star Pictures
1987
Myndin um hana Gaby kemur
mjög á óvart, flatt uppá mann. Við
eigum því ekki að venjast að kvik-
myndaframleiðendur leggi fé sitt í
jafn tvísýnt verkefni og lífshlaup
stúlku sem bundin hefur verið við
hjólastólinn frá fæðingu. Jafn hádra-
matískt og mannlegt efni er ekki í
tísku, kannske af því það er kre-
Qandi og rennur ekki framhjá líktog
skothrina í rambómynd.
Kvikmyndin Gaby er byggð á
sönnum atburðum. Stúlkan Gabri-
ela, „Gaby“, Brimmer fæddist með
krampalömun (cerebral palsy) og til
að byrja með var foreldrum hennar,
Sari (Liv Ullmann) og Michel (Ro-
bert Loggia), ekki ljóst hvort hún
væri einnig vangefín, eða gáfur
hennar dyldust í stórfötluðum
líkama. Það var fóstran Florencia
(Norma Alendro) sem fékk fyrstu,
jákvæðu viðbrögðin hjá Gaby, er hún
var orðin nokkurra ára gömul. Síðan
vék þessi elskulega manneskja ekki
frá stúlkunni, þær búa reyndar sam-
an enn þann dag í dag ásamt kjör-
dóttur, og henni á Gaby að þakka
þann ótrúlega þroska sem hún hefur
hlotið. Gaby lærði að tjá sig með
stafabretti fyrir eina, virka útliminn,
vinstrifótar tæmar, seinna meir með
rafmagnsritvél. Hendumar lamaðar,
sem og raddfæri og höfuðið lætur
ekki að stjórn. Það var því á brattan
að sækja er þessi vel gefna stúlka
vildi komast áfram í framhaldsskóla.
En Gaby gafst ekki upp, og þegar
hún efaðist var það fyrst og fremst
Florencia sem stappaði í hana stál-
inu, svo og elskulegir foreldrar, sér-
staklega hinn skilningsríki faðir
hennar. Arangur viljans er sá að í
dag er Gaby háskólamenntuð og
velmetinn rithöfundur í Mexíkó.
Það tók Mandoki heilan áratug
að gera hugmyndina, sem hann fékk
eftir að hafa séð Gabrielu Brimmner
í sjónvarpi, að veruleika. Stærstu
vandamálin voru að afla peninga til
að fjármagna myndina og fínna
stúlku sem gat tekið að sér hið
óvenjulega hlutverk. Levin verður
öllum ógleymanleg sem Gaby, leikur
hennar er áhorfandanum lífsreynsla,
sem myndin öll. Við, sem eigum að
teljast heilbrigð, vitum nefnilega svo
fáfengilega lítið um líf og líðan
þeirra sem bundnir eru við hjólastól
um ár og daga. Gaby gefur okkur
svo sannarlega innsýn í þrár og við-
horf þessara hversdagshetja og það
er ekkert þægilegt að upplifa mynd-
ina í kvöl sinni, uppá móti vegur hið
fagra og jákvæða sem birtist í mann-
eskjunum. Ekki síst í hinni dásam-
legu Florence, sem frægasta leik-
kona Suður-Ameríku, Aleandro (The
Offícial Story), leikur af þvílíkri inn-
lifun og innri fegurð að seint gleym-
ist. Leikur annarra er undantekning-
arlaust góður, meira að segja Ull-
mann, sem kvikmyndaframleiðendur
óttast meira en árann sjálfan, er
unun á að horfa. Gefur myndinni
vissan tón sem er henni nauðsynleg-
ur, hefur líkast til ekki gert betur í
mynd gerðri utan Norðurlandanna.
Af því sem að ofan er rakið mætti
draga þá ályktun að væmnin fengi
sitt pláss á tjaldinu, en svo er bless-
unarlega ekki. Að sjálfsögðu er
stundum grunnt á henni, en efnis-
meðferðin öll svo skynsamleg að
myndin verður aldrei velgjuleg. En
sem fyrr segir er Gaby krefjandi og
kemur við tilfínningar áhorfandans
um leið og hún opnar honum innsýn
í kjör þeirra sem lítið mega sín í
kaldranalegum heimi.
Gaby (Rachel Levin) og stoð
hennar og stytta, gæslukonan
Florencia (Norma Alendro), deila
hér sérstöku augnabliki í vináttu
þeirra.
Stjörnubíó:
Vítisvélin — The Beast of War
Leikstjóri Kevin Reynolds. Hand-
rit Reynolds. Aðalleikendur Ge-
orge Dzundza, Jason Patrick, Ste-
ven Bauer. Bandarísk. Tri-Star
Pictures 1987.
Nú víkur sögunni til Afganistan,
því hér er komin bandarísk mynd
um stríðsátök Afgana og innrásar-
liðs Sovétríkjanna. Skyldu nú fram-
leiðendur Hollywoodborgar vera
leiðir orðnir á því margtuggða Víet-
namstríði? Það væri flestum léttir,
svo fremi að þeir færi ekki leikinn
um set.
Óhætt er að fullyrða að Vítisvélin
er harla óvenjuleg. Ekki aðeins sögu-
þráðurinn og umhverfíð, heldur einn-
ig handritið, efnistökin og úrvinnsl-
an. Flestir ætla sjálfsagt að hér sé
komin enn ein áróðursmyndin um
heimsvaldastefnu Kremlara, en svo
er þó ekki. Vítisvélin er ádeila á
stríðsrekstur, hvar sem er og hve-
nær. Myndin gengur útá baráttu
góðs og ills — áhöfn skriðdreka gegn
illa búnum afgönskum uppreisnar-
mönnum. Eftir að Sovétmenn hafa
gengið á milli bols og höfuðs á af-
skekktu þorpi og íbúum þess, villist
skriðdreki af leið inní fjalladal úr
alfaraleið og sækja þar uppreisnar-
menn að honum í leit að hefndum.
Þeir eiga sér málsmann í bryndrek-
anum, sem er Patrick, menntamað-
ur, langþreyttur á tilgangsleysi og
bölvun stríðsrekstursins, en þó fyrst
og fremst á yfirmanni drekans,
Dzundza, sem orðinn er vitstola sad-
isti.
Þegar Dzundza fer að freta niður
áhöfn sína, haldinn ofsóknarbijál-
æði, segist Patrick kæra hann og
skilur Dzundza hann þá eftir úti í
eyðimörkinni. Þegar svo uppreisnar-
menn fínna hann, gengur hann í lið
með þeim, gegn sínum gömlu félög-
um og þarf þá ekki að spyija að
leikslokum.
Það er margt athyglisvert við
gerð myndarinnar. Hún er tekin í
landslagi sem minnir á átakasvæðin
í Afganistan, eyðilegt fjallsvæði,
brunasandar og brennandi sól. Full
af ofbeldi sem er óvenjulega mis-
kunnarlaust, líkt op- raiinvpmiont
hemaðarátök. Sögusviðið, fjallasal-
urinn villugjami þar sem innfæddir
em á heimavelli gegn innrásarhem-
um, nauðgurum föðurlands þeirra,
er táknrænt og dulúðgt. 0g Dzundza
er eðlilega ógeðslegur. Annað er
svona og svona. Ættjarðarást Afg-
ana verður yfírmáta bamalega-
dramatísk og þessar frelsishetjur,
sem í raun kvöddu Rauða herinn í
kútinn (líkt og þjáningabræður
þeirra bandaríska heraflann í Viet-
nam), líta út á tjaldinu sem hópur
treggáfaðra tuskuballa sem ráðast
á bryndreka með skammbyssur og
veiðiriffla að vopni og em á stefnu-
litlu maraþonaupi um mörkina
myrkranna á milli. Og afskiptaleysi
og undarleg fjarlægð sovésku
stríðsmaskínunnar er alls ekki eða
illa útskýrð. Lokaatriðin dæmafá
rökleysa. Hinsvegar er óhugnaður-
inn eðlilegur, keyrslan mikil og
átakaatriðin vel gerð, þessir þættir
lyfta Vítisvélinni uppúr meðal-
mennskunni sem setti svo mikinn
svip á Fandango, fyrri mynd leik-
stjórans.
HÖTEL
SAGA
S. 29900
NUBERVELIVEIÐI
Kátir piltar
með ólgandi, ærandi,
hvæsandi og dúndrandi
stuð á staðnum í kvöld
Benson á fullu Þú mætir
Opið í kvöld f rá kl. 22-3 - við sjáumst!
20 ára + 700 kr.
/1/H/II)FI s
Þ0RSC/HFÉ
Brautarholti 20,
símar: 23333 & 23335.