Morgunblaðið - 05.06.1991, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1991
35
Framleiðsla á 700.000 tonnum af áli á ári TWh/ári
10,4
Framleiðsla á vetni til annarra eldsneytisþarfa
íslendinga en á bíla og flugvélar 9,2
Framleiðsla á öðrum raforkufrekum afurðum 3,5 23.1
Samtals
manna og útflutningi á raforku.
Við eigum nógar orkulindir til að
gera þetta allt í senn. Hér er ekki
þörf á að velja og hafna. Við eigum
margra kosta völ og getum gripið
þá eftir því sem tækifærin bjóðast
án þess að þeir rekist á.
Þessi raforka verður unnin bæði
úr vatnsorku og jarðhita. Ég hef
gert ráð fyrir að öll helstu virkjunar-
svæði vatnsorku hafí þegar hér er
komið verið tekin til nýtingar, og
helstu háhitasvæði landsins einnig.
Skipting raforkuvinnslunnar á
vatnsokru og jarðhita gæti verið
sem hér segir:
TWh %
Vatnsorka 31,8 74,0
Jarðhiti 11,1 26,0
Samtals 42,9 100,0
Uppsett afl í raforkukerfínu yrði
samtals 5.810 MW, þar af í vatns-
afli 3.980 og í jarðhita 1.830 MW.
Hér má aftur nefna til saman-
burðar að hlutdeild jarðhitans í ra-
forkuvinnslu landsmanna er nú 5%.
Sú hlutdeild hefði þannig fimmfald-
ast 2030.
Til þess að flytja alla þessa raf-
orku um landið yrði að sjálfsögðu
að efla stórlega flutningskerfið.
Meðfylgjandi mynd sýnir hvernig
það gæti litið út 2030. Til viðbótar
núverandi 132 og 220 kV línum
hafa komið fleiri 220 kV línur og
einnig nýtt spennustig, 400 kV.
Myndinni er einungis ætlað að gefa
hugmynd um megindrættina; að
baki hennar liggur ekki nein eigin-
leg hönnun. Eg hef reiknað út
hvernig aflstreymið um slíkt flutn-
ingskerfi gæti verið. Niðurstöðum-
ar eru sýndar á myndinni. Tölurnar
tákna MW. Eins og sjá má er afl-
streymið mest í austurhluta flutn-
ingskerfísins, næst Berufirði, en
þaðan er gert ráð fyrir að 2000
MW leggi upp til útlanda.
Ekki er ráðrúm til þess hér að
ræða í einstökum atriðum hvaða
virkjanir kæmu til með að sjá fyrir
þessum tæplega 43 TWh á ári. Á
myndinni er, auk aflstreymisins og
flutningskerfísins, gefið til kynna
hvar þessi orka kemur inn á flutn-
ingskerfið. í stuttu máli sagt er hér
gert ráð fyrir að allir helstu virkjun-
arstaðir vatnsorku sem við þekkjum
í dag hafí verið virkjaðir þegar hér
er komið sögu. Efri og neðri hluti
Þjórsár, efri hluti Hvítár, Jökulsám-
ar í Skagafírði, Skjálfandafljót við
íshólsvatn og Fljótshnjúk, Jökulsá
á Fjöllum og Jökulsá á Brú (sem
hér er gert ráð fyrir að hafí verið
virkjaðar hvor í sínu lagi), vötn af
Hraununum austan Vatnajökuls,
Síðuvötn, þ.e. Skaftá, Hverfísfljót
og nálæg vötn, og Markarfljót. Auk
þess ýmsar smærri virkjanir í Borg-
arfirði, á Vestfjörðum, Norðurlandi
vestra og sunnanverðu Austurlandi.
Jarðgufuorkuver er gert ráð fyrir
að hafí verið reist í Krísuvík-Trölla-
dyngju, Henglinum, við Torfajökul,
í Öxarfírði og á Þeistareykjum, auk
Kröflu og Nesjavalla. Hér eru ekki
taldar þær vatnsaflsstöðvar sem nú
er um það bil verið að bytja á.
Ætla má að sölutekjur af raforku
í heildsölu og til stórnotenda yrðu
nálægt 45 milljarðar króna á ári á
núverandi verðlagi. í því sambandi
er vert að minna á að vatnsaflsvirkj-
anir eru venjulega afskrifaðar á 40
árum en endast með hæfilegu við-
haldi upp undir 100 ár eða lengur.
Þegar kemur fram á síðari hluta
21. aldar og stöðvarnar sem reistar
voru á fyrri hluta hennar hafa ver-
ið afskrifaðar, gætu hreinar tekjur
þjóðarbúsins af þessari nýtingu
vatnsorkunnar verið um eða yfir
30 milljarðar króna á ári. Afskrifuð
vatnsaflsvirkjun er gullnáma sem á
sér fáar hliðstæður. Jarðgufustöðv-
ar er venja að afskrifa á 30 árum,
en ekki er komin reynsla á hve lengi
þær endast umfram þann tíma. Þó
má ætla að þær geti enst í nokkurn
tíma umfram 30 ár. Bætist þá við
áðurnefnda töiu samsvarandi ávinn-
ingur af jarðhitanum þannig að
nettó-ávinningurinn á síðari hluta
21. aldar gæti vel numið milli 30
og 40 milljörðum króna á ári á
núverandi verðlagi. Það er að vísu
langt að bíða eftir þessum ávinn-
ingi. En hugsum okkur að forfeður
okkar og formæður snemma á þess-
ari öld hefðu skilið okkur eftir
þvílíka tekjulind!
í efnum er varða nýtingu orku-
linda okkar verðum við að temja
okkur að „hugsa ekki í árum en
öldum, að alheimta ei daglaun að
kvöldum" eins og Stephan G. komst
að orði. Og ekki sakar að minnast
þess í þessu sambandi að öll þessi
orkuvinnsla eykur ekki gróðurhúsa-
áhrifin á jörð okkar hið allra
minnsta!
Það er nærtækt að ræða á þess-
um vettvangi þær undirbúnings-
rannsóknir sem fram þurfa að fara
áður en öll sú orka verður virkjuð,
bæði vatnsorka og jarðhiti, sem ég
hefi hér talað um. Þess er ekki
kostur að fara mikið út í þá sálma,
en það gefur auga leið að þar er
um mikið verk að ræða sem vinna
þarf mörgum árum á undan sjálfum
framkvæmdunum, eins og kunnugt
er. Fjörutíu ár eru ekki svo langur
tími, eða finnst okkur svo mjög
langt síðan 1950? Það er því fylli-
lega tímabært að fara í fullri alvöru
að undirbúa þær framkvæmdir sem
til þarf. Þessi undirbúningur er
mikið verk. Ætla verður því góðan
tíma en draga það ekki fram á
síðustu stundu. í samræmi við það
er Orkustofnun nú með í smíðum
áætlun um sérstakt átak í vatns-
orkurannsóknum næstu fimm árin.
Haft hefur verið samráð við Lands-
virkjun um þann undirbúning.
Verkefnið er hugsað sem upphafíð
að markvissum undirbúningi undir
stórfellda nýtingu vatnsorkunnar í
stíl við það sem ég hef hér lýst.
Stofnunin hefur einnig í undirbún-
ingi hliðstæða áætlun um rannsókn-
ir á helstu háhitasvæðunum til und-
irbúnings undir nýtingu þeirra til
vinnslu á raforku í stórum stíl.
Höfundur er orkumálastjóri.
Héraðsskólinn á Laugarvatni;
Skólastj órahj ón-
in láta af störfum
VIÐ skólaslit Héraðsskólans á
Laugarvatni kom fram að skóla-
stjórahjónin, Benedikt Sigvalda-
son og Adda Geirsdóttir, láta af
störfum við skólann í sumar.
Þau hjónin hafa lengi starfað við
skólann en láta nú af störfum og
flytjast burt af staðnum. Benedikt
sleit skólanum, en þetta var 63.
árið sem hann er starfræktur. Nem-
endur voru 38 í tveimur bekkjar-
deildum og luku 19 grunnskóla-
prófi. Guðrún Sigríður Sigurðar-
dóttir frá Bjarnastöðum í Grímsnesi
náði jafnbestum árangri á prófun-
um.
í Héraðsskólanum á Laugarvatni
hafa skipst á skin og skúrir hin
síðari ár eins og í flestum örðum
héraðsskólum og nemendum fækk-
að stöðugt. Síðastliðin vetur var
hafinn undirbúningur að öflugra
samstarfi Menntaskólans að Laug-
arvatni og Héraðsskólans með auk-
inni samnýtingu húsnæðis og
kennslukrafta, en hugsanlegt er að
skólarnir verði sameinaðir síðar
meir.
Fjölsóttir minningfartónleikar
Syðra-Langholti.
AÐ KVÖLDI hins 29. maí voru
haldnir tónleikar á Fjúðum til
minningar um Sigurð Ágústsson
tónskáld frá Birtingaholti.
Fimm kórar ásamt einsöngvurum
fluttu tónlist eftir Sigurð. Séra
Heimir Steinsson þjóðgarðsvörður
á Þingvöllum flutti ávarp og minnt-
ist listamannsins.. Kiwaniskórinn
svo og sameinaðir kirkjukórar
Hruna- og Hrepphólasókna sungu
undir stjórn Heiðmars Jónssonar.
M-hátíðarsamkór. uppsveita Árnes-
sýslu vestan Hvítár söng undir
stjórn Jónínu Kristinsdóttur, undir-
leikari Guðríður Steinunn Sigurðar-
dóttir. Þá söng Signý Sæmunds-
dóttir tvö lög eftir tónskáldið við
undirleik Guðrúnar Steinunnar Sig-
urðardóttur. Þá flutti Kór Lang-
holtskirkju Þjóðhátíðarkantötu sem
Sigurður samdi í tilefni 1100 ára
afmælis íslandsbyggðar við texta
Guðmundar Daníelssonar og var
frumflutt á Þjóðhátíð Árnesinga
árið 1974, stjórnandi Jón Stefáns-
son. Einsöngvarar voru Signý Sæ-
mundsdóttir og Þorgeir Andrésson,
Morgunbladið/Siguróur Sigmundsson
Kiwaniskórinn á Flúðum syngur undir stjórn Heiðmars Jónssonar.
undirleikari var Guðríður Steinunn
Sigurðardóttir. Að lokum sungu
allir kórarnir saman hið hrífandi lag
Árnesþing sem Sigurður samdi við«
Vísur gamals Árnesings eftir Eirík
Einarss'on frá Hæli og er nú prðinn
einskonar þjóðsöngur okkar Árnes-
inga. Sigurfinnur Sigurðsson, einn
sjö barna þeirra Sigríðar Sigur-
fínnsdóttur og Sigurðar Ágústsson-
ar, flutti þakkir fyrir hönd fjölskyld-
unnar.
Mikið ijölmenni sótti þessa minn-
ingartónleika og var mál manna að
þeir hefðu tekist vel.
Sigurður Ágústsson lést 12. maí
á 85. aldursári. Hann var jarðsettur
frá Hrepphólakirkju að viðstöddu
miklu fjölmenni þann 17. maí.
- Sig. Sigm.
enn meiri háttar
0STATILB0Ð
Nú eru það siuurostarnir: Pakki meö 3 dosum
af rækjuosti eða 3 mismunandi tegundum.
Áður kostuðu 3 dósir um kr., IIÚ 372 kr.*
Einnig iéttostur, 3 dósir í pakka, sem kostaði áður
unou466"kr., nú 349 kr.*
Um 25% lækkun.
* leiðbeinandi smásöluverð.
Tilvalið í ferðalagið og siiiiiarbúslaöinn!