Morgunblaðið - 17.07.1994, Blaðsíða 23

22 SUNNUDAGUR 17. JÚLÍ1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Neytendasamtökin komu á fót
starfshópi í lok síðasta árs
til þess að fjalla um fjölmiðla og
auglýsingar og hefur þessi starfs-
hópur nýlega sent frá sér greinar-
gerð um nauðsyn þess, að skörp
skil séu á milli auglýsinga og ann-
ars efnis fjölmiðla. Telur starfs-
hópur Neytendasamtakanna, að í
þessu sé fólgin mikilvæg neyt-
endavernd og að notendur fjöl-
miðla eigi ekki að þurfa að vera
í vafa um, hvort að þeim beinist
boðskapur auglýsenda eða efni frá
fjölmiðlum.
Þetta er bæði ánægjulegt og
mikilvægt framtak hjá Neytenda-
samtökunum. Fjölmiðlar eru orðn-
ir ríkur þáttur í daglegu lífi fóiks
og eiga mikinn þátt í að skapa
andrúmið í þjóðfélaginu. Það er
löngu tímabært að fjölmiðlum og
starfsfólki þeirra verði veitt að-
hald. Slíks er þörf á fleiri sviðum
en þeim, sem fjallað er um í grein-
argerð starfshóps Neytendasam-
takanna um fjölmiðla og auglýs-
ingar.
í greinargerð þessari er vísað
til ákvæða í útvarpslögum og sam-
keppnislögum svo og í siðareglum
um auglýsingar og siðareglum
Blaðamannafélags íslands og síð-
an segir: „Af ofangreindu má sjá,
að ætlast er til þess af fjölmiðlun-
um að notendur þeirra, neytendur,
geti alltaf vitað að hverju þeir
ganga, efni frá ijölmiðlunum sjálf-
um eða boðskap auglýsenda. Ekki
er ætlast til þess að þessu tvennu
sé blandað saman [...] Þrátt fyrir
þessi ákvæði hafa fjölmiðlar not-
fært sér að minnsta kosti þijár
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraidur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
leiðir til að koma boðskap auglýs-
enda á framfæri við notendur utan
sérstakra almennra auglýsinga-
tíma á milli dagskrárliða. Hér er
í fyrsta lagi um að ræða rof ein-
stakra dagskrárliða vegna auglýs-
inga, í öðru lagi kostun og í þriðja
lagi eru talsverð brögð að því að
bann við duldum auglýsingum sé
brotið."
Starfshópur Neytendasamtak-
anna færir sterk rök að því, að
báðar sjónvarpsstöðvarnar „fari á
svig við“ ákvæði 4. gr. útvarps-
laga þar sem segir m.a., „óheimilt
er að skjóta auglýsingum inn í
útsendingu á guðsþjónustu eða
trúarlegri dagskrá, fréttum eða
fréttatengdum dagskrárliðum eða
dagskrá fyrir börn“. Um þetta
segir í greinargerð starfshópsins:
„Þannig rýfur Stöð 2 útsendingu
þáttarins 19:19 til að koma að
auglýsingum. Stöðin hefur einnig
haft þann sið að sýna auglýsingar
milli atriða í barnaefni, þrátt fyrir
ákvæði útvarpslaga um bann við
því.
Sjónvarpið rýfur útsendingu
þáttarins Dagsljóss til þess að
koma að auglýsingum. Þátturinn
samanstendur iðulega af fréttum
og fréttatengdu efni og verður því
að teljast falla undir ákvæði 4.
málsgreinar. Sjónvarpið rýfur
jafnframt útsendingu barnaefnis
til þess að koma að auglýsingum.
Starfshópurinn telur að eðlilegra
væri í þeim tilvikum, sem hér hafa
verið nefnd að auglýsingum yrði
aðeins útvarpað áður en útsending
hefst og eftir að henni lýkur."
Þá er ítarlega fjallað um svo-
nefnda kostun í greinargerð
starfshópsins og þar segir m.a.:
„Glöggt dæmi um kostunarsamn-
ing af þessu tagi er samningur
KSÍ við eignarhaldsfélag Sólar hf.
um fjárstuðning þess síðarnefnda
gegn því, að keppni i 1. deild karla
á íslandsmótinu í knattspyrnu
1994 verði kennd við afurð fyrir-
tækisins og nefnd Trópídeildin.
Samningur þessi er gerður án að-
ildar fjölmiðla en þeir sjá þó
ástæðu til að minna notendur sína
sífellt á þetta heiti deildarinnar.
Svo virðist, sem aðeins einn fjöl-
miðill víki frá þessari reglu; Morg-
unblaðið. í umijöllun blaðsins um
1. deildina er hún aðeins nefnd
sínu rétta nafni.“
í niðurstöðum starfshópsins er
rætt um nauðsyn á auknu aðhaldi
að fjölmiðlum. Þeim sé að sjálf-
sögðu skylt að laga starfshætti
að þeim lögum og reglum, sem í
gildi eru og hvatt er til þess að
meira verði fjallað um fjölmiðla
og auglýsingar í skólum.
Það er full ástæða til að fagna
þessu framtaki Neytendasamtak-
anna. Auðvitað eiga fjölmiðlar að
fara að lögum og í þeim tilvikum,
sem það er ekki gert eiga viðkom-
andi yfirvöld að sjálfsögðu að
fylgja því eftir að svo sé. En for-
ráðamenn fjölmiðla eiga einnig
sjálfir að leggja metnað sinn í að
gera skýran mun á ritstjórnar- eða
dagskrárefni og auglýsingum. Það
hefur orðið sífellt erfiðara á und-
anförnum árum. Þrýstingur á að
blanda þessu saman er í sumum
tilvikum gífurlegur.
Morgunblaðið hefur hafnað því,
að uppnefna íslandsmót í knatt-
spyrnu svo að dæmi sé nefnt. Hins
vegar eru dæmi um íþróttamót,
sem frá upphafi hafa verið kennd
við ákveðin fyrirtæki og aldrei
borið önnur heiti. Þetta á ekki sízt
við um golfmót. Framtak Neyt-
endasamtakanna auðveldar fjöl-
miðlum að standastþann þrýsting,
sem þeir verða fyrir í þessum efn-
um. \
Fjölmiðlar eru sí og æ í því hlut-
verki að gagnrýna aðra aðila í
samfélaginu. Það er hins vegar
minna um, að þeim sjálfum sé
veitt aðhald. Umú'öllun um fjöl-
miðla og auglýsingar er mikilvæg.
En það er ekki síður þýðingarmik-
ið að fjallað sé um vinnubrögð fjöl-
miðla almennt, ekki sízt gagnvart
einstaklingum, sem oft verða illa
fyrir barðinu á óvönduðum vinnu-
brögðum. Morgunblaðið er ekki
hafið yfir gagnrýni í þessum efn-
um en blaðið leggur áherzlu á, að
bæta fyrir það, sem gert kann að
vera á hlut fólks, fyrirtækja eða
annarra aðila.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri-691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
SKIL AUGLÝSINGA
OG ANNARS EFNIS
í FJÖLMIÐLUM
BRODSKY
•hefur sagt að
tungan geti auðveld-
lega tekið stökkbreyt-
ingum, þess vegna
m. a. sé hún endingar-
betri en tækið sjálft,
maðurinn. Þegar ég hugsa um Árna
sögu byskups kemur mér í hug
þessi athugasemd skáldsins rússn-
eska. Það er margt í henni sem við
teldum nú málvillur. Samt er hún
merkilegt, sígilt rit og framhald af
Sturlungu. Það er enginn aukvisi
sem skrifar Áma sögu. En hann
þarf að nota ný eða nýleg hugtök
og orð sem hafa tekið breytingum
á þeim öldum sem liðin eru frá því
hann sat og samdi þessa athyglis-
verðu heimild frá síðara hluta 13.
aldar.
Líklega hefur íslendingum ekki
verið tamt að tala um kosningu á
fyrstu öldum landnáms og búfestu.
Umhverfíð var annað en nú, einnig
orðfærið. Samt er þetta sama
tungan og auðvelt viðfangsefni okk-
ur sem nú lifum, þótt margt hafi
breytzt.
I Áma sögu byskups er kosning
ávallt í karlkyni, þ.e. kosningur;
kosningurinn. Þessi orðmynd hefur
þótt eðlilegri í karlkyni en kvenkyni
eða hvorugkyni, þótt breytingin
hafi orðið tii auðveldunar og við
segjum nú kosning, kosningin; þ.
e. notum orðið í kvenkyni. Það er
mýkra en áður; líkara
kveneðlinu, mjúkt og
fallegt; það er hring-
laga orð en ekki fer-
hymt og karlmann-
legt,eða klunnalegt
einsog í upphafi.
Ég þekki útlending sem hefur
verið hér á landi ámm saman og
talar alltaf um kosninginn; honum
fínnst kvenkynsmyndin óeðlileg og
talar aldrei um kosninguna. Kosn-
ingurinn verður á morgun.segir
hann.
Þetta eiga þeir sameiginlegt,
höfundur Ama sögu og útlendur
vinur minn sem hefur þurft að læra
og tileinka sér ný orð og nýja tungu.
Ég veit aðvísu ekki hvort kosningur
sem breytist í kosning er þróun eða
stökkbreyting en orðið er lítið dæmi
um hvemig tungan breytist. Hún
lýtur þeim kröfum sem leiða til
auðveldunar. Við megum ekki
gleyma því, nú þegar við hlustum
á allar nýju ambögumar sem eru
að verða eitt helzta einkenni ís-
lenzkrar fjölmiðlunar, því miður.
Sumar þessar ambögur eiga eftir
að vinna sér þegnrétt með þjóðinni.
Við skulum semsagt ekki ör-
vænta!
ÁSAMATÍMA OGNAUÐ-
•synlegt er að halda vöku
sinni og standa vörð um dýrasta
fíársjóðinn, tunguna, skulum við
ekki gleyma því að ég gæti skrifað
dálitla klausu hér á eftir uppúr sí-
gildum ritum, sem allir höfuðsnill-
ingar landsins teldu til hortittasmíð-
ar og ömgglega einhveija verstu
amböguveizlu sem nokkur maður
hefði boðið til.
Þá er ekki annað eftir en ljúka
þessum pistli með óguðlegum texta
sem saminn er úr sígildu íslenzku
ritmáli:
Hann bar alla önn fyrir fólk.
Samt fékk hann annsemd af mörg-
um. Oft veitti hann aðrar hjálpir.
Þótt hann flytti margvíslegar skyn-
semdir mátti hann ekki fé útgreiða.
Þó mátti hann fá fagrar presentur
þótt ekki væri það algengt. Þegar
hann lagðist í sjúknað á jólaföstu,
hafði sameign þeirra verið hörð og
hættuleg. í sjúknaði sínum var hann
fákátur og hugðist vægja til við
Árna. En kosningurinn var honum
þó efst í huga. Hann var ekki niður-
brotari sinna skynsemda en hélt
fast við sínar samvizkur. Þegar
þetta var skoðað hélt hann eigi
teknum hætti en kallaði Jón að sín.
Kom Jón að eins og sagði að þeir
hefðu bansett þann sem til ann-
svara hefði verið. Framferðir hans
höfðu spurzt víða, einnig viðganga
hans. Lá hann um stund í sjúknaði
sínum en lézt svo. Var útferð hans
gerð eftir landsvana sem um ríka
menn. M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
+
SUNNUDAGUR 17. JÚLÍ 1994 23
JÓN BALDVIN HANNIBALS-
son, utanríkisráðherra, virð-
ist vera að taka afgerandi
forystu fyrirjþeim þjóðfélags-
öflum hér á Islandi, sem vilja
að við íslendingar gerumst
aðilar að Evrópusambandinu.
í ræðu, sem utanríkisráð-
herra flutti í Bonn sl. fímmtudag, sagði
hann m.a. (í lauslegri þýðingu Morgun-
blaðsins): „Sjálfur hallast ég að þeirri skoð-
un, að Island geti tekið jákvæðan þátt í
sameiningu Evrópu og að það þjóni lang-
tímahagsmunum okkar að gerast aðilar.
Með þessu er ekki sagt, að ganga mætti
út frá aðild [að loknum viðræðum] en ég
tel, að þá erfiðleika, sem ég hef nefnt,
megi yfírvinna. Þetta er hins vegar enn
umdeilt mál og ekki forsendur fyrir að-
ildarumsókn enn sem komið er. Úrslit þjóð-
aratkvæðagreiðslna í Finnlandi, Svíþjóð
og Noregi geta haft útslitaáhrif í þeim
efnum.“
í ræðu þessari sagði utanríkisráðherra
ennfremur, að þar til nýlega hafi enginn
stjórnmálaflokkur lýst sig fylgjandi aðild
að ESB og að það hafí verið almenn skoð-
un, að slík aðild væri ekki á dagskrá.
Nýlega hafí hans eigin flokkur, Alþýðu-
flokkurinn, hins vegar samþykkt ályktun,
þar sem fram komi, að hagsmunum ís-
lands verði líklega bezt borgið með því að
sækja um aðild að ESB. Síðan sagði utan-
ríkisráðherra: „Þetta er enn hin opinbera
stefna íslenzku ríkisstjórnarinnar. Ólíkt
sumum aðildarríkjum EFTA, þ.e. Austur-
ríki, Finnlandi, Svíþjóð og Sviss, er ástæð-
an ekki ótti við pólitískt samstarf. Sameig-
inleg stefna í utanríkis- og öryggismálum
eykur aðdráttarafl ESB í augum íslend-
inga [...] Meginástæðan er sjávarútvegs-
stefna ESB, sem kveður á um, að fiskimið
séu sameiginleg eign aðildarríkja ESB. í
raun hafa einstök aðildarríki forgang að
helztu fískistofnum í eigin fiskveiðilög-
sögu, sem byggir á sögulegum rétti, en
grundvallarákvæði um jafnan aðgang og
sú staðreynd, að ekki er fyrir hendi alger-
lega örugg trygging fyrir því, að auðug
fiskimið Islendinga yrðu áfram í höndum
landsmanna, hafa valdið því að erfítt hefur
verið að mæla með aðild.“
í samtali við Morgunblaðið í gær, föstu-
dag, sagði Jón Baldvin Hannibalsson, að
loknum fundum með Leon Brittan, sem
fer með viðskiptamál í framkvæmdastjórn
ESB og Klaus Kinkel, utanríkisráðherra
Þýzkalands, að íslendingar ættu tvo mögu-
leika varðandi aðild að ESB: annars vegar
að sækja um aðild innan mjög skamms
tíma eða þá að bíða fram undir aldamót
og verða þá samferða ríkjum Mið- og
Austur-Evrópu. í viðræðum við sérfræð-
inga hefði hins vegar komið fram, að ís-
lendingar gætu nýtt sér sérstöðu sína sem
EES-þjóð og sá möguleiki gæti verið fyr-
ir hendi, að íslendingar yrðu studdir til
að verða samferða öðrum Norðurlöndum
inn í Evrópusambandið, en samtímis yrði
komið til móts við Suður-Evrópuríki og
aðildarumsókn Möltu tekin til greina.
Þessar yfírlýsingar utanríkisráðherra
hafa fallið í grýttan jarðveg hjá forystu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn
og á Alþingi. Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, segir í samtali við Morgunblaðið í
dag, laugardag, að ekkert nýtt hafí komið
fram í ummælum utanríkisráðherra. í sjón-
varpsviðtali í gærkvöldi, föstudagskvöldi,
ítrekaði forsætisráðherra að engin breyt-
ing hefði orðið á þeirri stefnu ríkisstjórnar
og Alþingis, að umsókn um aðild að EES
væri ekki á dagskrá. Björn Bjarnason,
formaður utanríkismálanefndar Alþingis,
segir í Morgunblaðinu í dag, laugardag:
„Sem kunnugt er stefna hin Norðurlöndin
að aðild 1. janúar 1995, eftir fáeina mán-
uði. Yfírlýsingar um slíkar tímasetningar
fá alls ekki staðizt." Jafnframt minnir for-
maður utanríkismálanefndar á samþykkt
Alþingis frá 5. maí 1993, sem utanríkisráð-
herra starfí eftir, þess efnis, að fari fjögur
EFTA-ríki inn í Evrópusambandið skuli
ríkisstjórnin taka upp viðræður við ESB
um tvíhliða samskipti á grundvelli samn-
ingsins um Evrópska efnahagssvæðið.
Síðan segir Björn Bjarnason: „Utanrík-
isráðherra hefur ekkert umboð Alþingis
til aðildarviðræðna við ESB. Vilji ráðherr-
ann fá umboð til að ræða um aðild íslands
að ESB á hann að leita eftir því með form-
lega réttum hætti heima fyrir. Ég hef
ekki orðið var við neina slíka viðleitni af
hans hálfu gagnvart Alþingi. Mér er held-
ur ekki kunnugt um slíkar umræður á
vettvangi ríkisstjómarinnar. Mig minnir,
að utanríkisráðherra hafi ætlað að fá að-
ildarumboð á flokksþingi Alþýðuflokksins
fyrir skömmu en ályktanir þess þings
hnigu ekki í þá átt. Samskipti íslands og
ESB eru flókin og nauðsynlegt, að stíga
hvert skref þannig, að heimavinnan sé vel
unnin og umboð samningamanna íslands
skýrt og ótvírætt. Það liggur fyrir í álykt-
un Alþingis frá 5. maí 1993.“
Raunar vék Björn Bjarnason að sama
máli í umsögn hér í Morgunblaðinu sl.
fimmtudag um erindasafn, sem nefnist
Tilraunin Island og út er komið á vegum
Listahátíðar í samvinnu við Háskólann á
Akureyri en þar segir Björn: „Leyfíst mér
að minna á þá afstöðu mína, að auðvitað
eigi að ræða fyrir opnum tjöldum og sem
mest, hvort aðild að ESB sé okkur hag-
kvæm. Á hinn bóginn hef ég ekki fundið
þau rök, sem duga mér til að hefja mark-
vissa baráttu fyrir ESB-aðild íslands."
Eins og af þessum tilvitnunum í ræðu
og ummæli utanríkisráðherra og viðbrögð
forystumanna Sjálfstæðisflokksins má sjá,
eru stjórnarflokkamir langt frá því að
vera samstíga í afstöðu til ESB eins og
nú er komið. Raunar verður ekki annað
séð en stefni í harða árekstra á milli Al-
þýðuflokksins undir forystu Jóns Baldvins
Hannibalssonar og Sjálfstæðisflokksins
undir forystu Davíðs Oddssonar um afstöð-
una til ESB. Þótt Jón Baldvin hafí alla
fyrirvara á er nánast fyrirsjáanlegt, að
Álþýðuflokkurinn hyggst gera umsókn um
aðild að ESB að helzta baráttumáli sínu
í næstu þingkosningum, hvort sem þær
fara fram nú í haust eða næsta vor og
eru það út af fyrir sig töluverð pólitísk
tíðindi.
Spurningar,
sem Jón
Baldvin
verður að
svara
FORMAÐUR
Alþýðuflokksins
hefur gefið almenn-
ar yfirlýsingar um
þetta mál. í ályktun
flokksþings Al-
þýðuflokksins, sem
hann vitnaði til í
ræðu sinni í Bonn
er ekki gerð sérstök grein fyrir því, hvern-
ig flokkurinn hyggst komast fram hjá
grundvallarþáttum í sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins. Raunar hefur enginn
þeirra, sem tekið hafa til máls á opinberum
vettvangi að undanförnu og hvatt til
ESB-aðildar, gert grein fyrir því, hvernig
við Islendingar gætum gengist undir sjáv-
arútvegsstefnu Evrópusambandsins.
Valgerður Bjarnadóttir, viðskiptafræð-
ingur og starfsmaður EFTA í Brussel,
sagði m.a. í grein hér í blaðinu laugardag-
inn 2. júlí sl.: „Ég er þeirrar skoðunar,
að við getum náð viðunandi samningum
við ESB um sjávarútvegsmál. Það yrðu
auðvitað íslenzkir en ekki norskir samning-
ar. Hagsmundir íslendinga og Norðmanna
í sjávarútvegsmálum eru einfaldlega ekki
sambærilegir: Sjávarútvegur nemur 17%
af þjóðarframleiðslu okkar en ekki nema
2-3% af þjóðarframleiðslu Norðmanna,
sala sjávarafurða vegur 80% í vöruútflutn-
ingi okkar en sambærileg norsk tala er
7% og er þá fiskeldi innifalið eða sem
nemur um 140.000 tonnum af laxi, sem
er nærri þriðjungi heildarverðmætisins.
Ég treysti því, að enginn íslendingur
mundi semja auðlindina af þjóðinni. í mín-
um augum er þetta svo sjálfsagður hlut-
ur, að óþarft er að ræða það frekar."
Fyrir þjóð, sem lifir á fiskveiðum og
útflutningi sjávarafurða eru þetta ekki
fullnægjandi svör. Þetta eru heldur ekki
viðunandi skýringar á því, með hvaða rök-
REYKJAVIKURBREF
r?
Laugardagur 16. júlí

<7
um við eigum að setjast að samningaborði
í Brussel og ræða um sjávarútvegsmál
okkar á þeim grundvelli, að fiskimið okkar
verði sameign okkar og annarra aðildar-
þjóða ESB!
í ræðu sinni í Brussel sagði utanríkisráð-
herra, að Evrópusambandið hefði sýnt
meiri sveigjanleika en við mátti búast í
samningaviðræðunum við Norðmenn með
tilliti til þess, hve sjávarútvegur væri lítill
hluti af þjóðarbúskap Norðmanna. Trygg-
ingar hafí verið veittar fyrir því, að norsk-
ar reglur mundu áfram gilda um fiskveið-
ar, þótt undir yfirstjórn ESB væri. Við
íslendingar mundum fylgjast nákvæmlega
með framkvæmd þeirra, þar sem það
muni hafa mikil áhrif á framtíðarsam-
skipti okkar við ESB.
Mundu Jón Baldvin Hannibalsson og
Valgerður Bjarnadóttir skrifa undir samn-
inga um það, að íslenzkum reglum verði
áfram framfylgt á fískimiðunum í kringum
ísland en undir yfírstjórn ESB?! Því verður
ekki trúað. En hvernig ætla þessir tveir
helztu talsmenn þess, að við sækjum um
aðild að ESB og látum reyna á það, hvers
konar samninga við getum fengið, að kom-
ast framhjá grundvallarþáttum í sjávarút-
vegsstefnu ESB? Er hægt að nefna nokk-
ur dæmi þess, að Evrópusambandið hafí
hvikað frá þessum grundvallarreglum? Ef
menn benda á norsku samningana er alveg
ljóst, að þótt talsmenn þeirra haldi því
fram, að yfírumsjón ESB sé bara að form-
inu til duga slíkar yfírlýsingar okkur ís-
lendingum ekki.
Það er tímabært, að þeir sem hvetja til
þess að íslendingar leggi nú eða á næst-
unni fram umsókn um aðild að Evrópusam-
bandinu svari þessum einföldu spuming-
um, vegna þess, að málið snýst um það,
eins og Morgunblaðið hefur margoft bent
á. Að óbreyttri sjávarútvegsstefnu Evrópu-
sambandsins er aðild okkar óhugsandi. Það
má vel vera, að Norðmenn muni sætta sig
við eitthvað sem þeir telja formlega yfir-
umsjón ESB með fiskimiðum þeirra en
slíkt getum við íslendingar aldrei sætt
okkur við enda meira í húfi fyrir okkur
en þá.
Alþýðuflokkurinn svaraði þessum
spurningum ekki á flokksþingi sínu. Jón
Baldvin svaraði þeim heldur ekki í ræðu
sinni í Bonn en vissulega gerði hann er-
lendum áheyrendum sínum rækilega grein
fyrir áhyggjum íslendinga í þessum efnum.
Én sú niðurstaða ráðherrans, að persónu-
lega telji hann langtímahagsmunum okkar
bezt borgið innan ESB er illskiljanleg að
óbreyttri sjávarútvegsstefnu bandalagsins.
Talsmenn aðildar að ESB hafa kvartað
undan því, að hér á íslandi vilji menn ekki
ræða kosti og galla aðildar að ESB. Sú
staðhæfing er röng. Hið rétta er hins veg-
ar, að talsmenn aðildar hafa verið ófáan-
legir til þess að ræða það sem máli skipt-
ir, þ.e. sjávarútvegshagsmuni okkar Is-
lendinga, nema með almennum yfírlýsing-
um. Nú er tími til kominn, að þeir og
þ.á m. utanríkisráðherrann geri grein fyrir
því, hvernig þeir ætla að komast fram hjá
grundvallarþáttum í sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins og þá dugar ekki að
vísa til þess að formleg yfírráð Brussel
skipti engu máli.
Pólitísk
áhrif ESB-
umræðna
ÞAÐ ER SVO
annað mál, hver
verða pólitísk áhrif
þeirrar ákvörðunar
Jóns Baldvins
Hannibalssonar að
taka svo afgerandi forystu í baráttu fyrir
því, að ísland leggi fram umsókn um aðild
að ESB. í ræðu sinni í Bonn vitnaði ráð-
herrann til skoðanakannana um afstöðu
íslendinga til ESB og benti á, að í þeim
hafí komið fram stuðningur 60% þátttak-
enda við aðildarumsókn, sú tala hækki í
70% ef Norðurlöndin gerist aðilar og í 80%
ef viðunandi samningar náist um sjávarút-
vegsmál. Hins vegar bætti utanríkisráð-
herra því við, að taka yrði þessum niður-
stöðum með fyrirvara, þar sem alvarlegar
umræður hafi ekki hafízt um málið, þar
sem enginn stjórnmálaflokkur hafi þar til
fyrir skömmu lýst áhuga á aðild.
Ef rétt er skilið, að Alþýðuflokkurinn
hyggist gera umsókn um aðild að ESB
að helzta baráttumáli sínu í næstu þing-
kosningum má ætla, að forystumenn
flokksins telji sig geta hagnast verulega
á þeirri afstöðu, sem fram kemur í ofan-
greindum tölum. En eins og formaður
Alþýðuflokksins segir sjálfur verður að
taka þessum tölum með miklum fyrirvara.
Þegar landsmenn gera sér ljóst, að í norsku
samningunum felst, að yfírstjóm sjávarút-
vegsmála Norðmanna flyzt til Brussel að
nokkrum misserum liðnum má óhikað full-
yrða, að þessi niðurstaða skoðanakannana
á eftir að breytast. íslendingar munu und-
ir engum kringumstæðum fallast á, að
ákvarðanir verði teknar í Brussel um það
hve mikið megi veiða á íslandsmiðum,
hvernig sá afli skiptist á milli íslenzkra
fískiskipa og erlendra og yfírleitt hvernig
við nýtum þessa auðlind okkar. Þess vegna
ættu forustmenn Alþýðuflokksins að
treysta því varlega að þeir sæki fylgis-
aukningu út á þetta baráttumál.
Samstarf stjórnarflokkanna hefur ekki
verið sem skyldi um skeið. Það fer ekkert
á milli mála, þegar menn fylgjast með
samskiptum forystumanna flokkanna á
vettvangi fjölmiðla, hvort sem er síðustu
daga í sambandi við ESB-mál eða önnur
málefni, sem upp hafa komið að undan-
fömu. Sigur R-listans í borgarstjórnar-
kosningum hefur ýtt undir tilraunir til
þess að skapa jarðveg og andrúmsloft fyr-
ir nýja vinstri stjórn. Hugsanlegt sérfram-
boð Jóhönnu Sigurðardóttur setur strik í
þann reikning og styrkir stöðu Sjálfstæðis-
flokksins við stjórnarmyndun að kosning-
um loknum. Geri Alþýðuflokkurinn hins
vegar aðild eða aðildarumsókn að ESB að
helzta kosningamáli sínu getur vel farið
svo, að stjómarmyndun að kosningum
loknum byggist á afstöðu flokkanna til
þessa máls. Þessa stundina eru allir aðrir
flokkar en Alþýðuflokkur sammála um,
að umsókn um aðild komi ekki til greina.
Að vísu má gera ráð fyrir, að innan Sjálf-
stæðisflokksins sé að fínna áhrifamikil
öfl, sem hallast að afstöðu Alþýðuflokksins
til þessa máls, en það er alveg ljóst, að
þau ráða ekki ferðinni, hvorki í þingflokki
né flokksforystu. Pólitísk áhrif þeirrar
ákvörðun flokksforystu Alþýðuflokksins
að taka ESB-málið á dagskrá með þeim
hætti, sem flokkurinn er að gera, geta því
augljóslega orðið víðtæk og ófyrirsjáanleg.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
„Geri Alþýðu-
flokkurinn hins
vegar aðild eða
aðildarumsókn að
ESB að helzta
kosningamáli sínu
getur vel farið
svo, að stjórnar-
myndun að kosn-
ingum loknum
byggist á afstöðu
flokkannatil
þessa máls. Þessa
stundina eru allir
aðrir flokkar en
Alþýðuflokkur
sammála um, að
umsókn um aðild
komi ekki til
greina.“
+