Morgunblaðið - 21.04.1998, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. APRÍL 1998 39»
AÐSENDAR GEIRNAR
Ný hugsun í umræð-
una um málefni fanga
MALEFNI fanga
hafa verið nokkuð til
umræðu síðustu vik-
urnar og ekki að
ástæðulausu. I umræð-
unni hefur einkum ver-
ið fjallað um þá dapur-
legu aðstöðu sem fíkni-
efnaneytendur og þeir
sem eiga við geðræn
vandamál að stríða búa
við í fangelsum og þá
einkum á Litla-Hrauni.
Meðferðarúrræði lítil
sem engin, endurhæf-
ing ekki fyrir hendi,
engin tilraun til að láta
refsivistina leiða til
Haukur Már
Haraldsson
betrunar, föngunum skutlað út í
fyrra líf eymdar, vesældar og af-
brota þegar afplánun er lokið. Og
fangelsismálayfírvöld þvo hendur
sínar; þau hafa uppfyllt ákvæði
þeirra reglugerða sem þeim ber að
starfa eftir. Þessi veruleiki blasti
betur við en nokkru sinni fyrr þeg-
ar Morgunblaðið birti greinargerð
dómsmálaráðuneytisins vegna
beiðni um reynslulausn fyrir fanga
sem átti við geðræn vandamál að
stríða vegna ítrekaðra áfalla í
einkalífinu, þar á rtieðal makamiss-
is. í þessari skýrslu var rakin hver
ástæðan á fætur annarri sem gaf
fyllilega tilefni til að veita mannin-
um reynslulausn og jafnvel vitnað í
skýrslu geðlæknis þar um. En nið-
urstaða ráðuneytisins var, eftir
alla upptalninguna, að ekki skyldi
hleypa manninum úr fangelsi.
Hann skyldi taka út sína refsingu.
Þessi maður svipti sig lífi stuttu
síðar, bugaður af umhverfi sínu og
aðstæðum. Eg efast ekki um að
starfsmönnum ráðuneytisins hafi
þótt afskaplega leiðinlegt að mað-
urinn skyldi svipta sig lífi. En
skyldu þeir skenkja því hugsun að
þeir voru síðasta hálmstráið sem
brast í lífi þessa manns?
Umræðan er því vissulega tíma-
bær.
V arðhaldsfangelsi
- afplánunarfangelsi
En það er annar hópur fanga
sem ekki er síður ástæða til að
hafa áhyggjur af, en hefur ekki
verið nefndur í þessari umræðu.
Það eru ungmenni sem ekki hafa
verið í eiturlyfjaneyslu eða átt við
geðræn vandamál að stríða en
samt brotið af sér og verið dæmd
til fangavistar. Einnig eru til fleiri
fangelsi en Litla-Hraun. I Kópa-
vogi er tvílyft einbýlishús með vír-
netsgirtum u.þ.b. 200 fermetra
garði og gegnir hlutverki fangelsis
þar sem vistaðir eru 12-14 fangar
af báðum kynjum. Flestir eru
varðhaldsfangar eða að afplána
stutta dóma. Aðbúnaður allur er
miðaður við rekstur varðhalds-
fangelsis; vinnan er dæmigert dútl
fyrir slíkar stofnanir, tómstunda-
aðstaða engin og fangarnir eyða
deginum mestanpart í hangs við að
bíða eftir næsta matar-
eða kaffitíma. Til skýr-
ingar er rétt að geta
þess að vinna í varð-
haldsfangelsum miðast
við að drepa tímann.
Hún krefst ekki veru-
legrar umhugsunar
eða líkamsbeitingar,
þaðan af síður að hún
sé á nokkum hátt
þroskandi. í afplánun-
arfangelsum á vinnan
að vera krefjandi lík-
amlega og andlega.
Kynjamisrétti í
fangelsum
I Kópavogsfangelsinu eru tveir
fangar í langtímavistun við að-
stæður sem annars staðar þættu
ekki boðlegar. Annar á fyrir hönd-
um að dveljast þarna a.m.k. þar til
síðari hluta árs 2001, miðað við
reglur um reynslulausn. Þetta eru
konur og íyrir þær eru ekki önnur
úrræði viðurkennd í afplánun.
Þær mega ekki vera á Litla-
Hrauni og veruleg tregða er til að
Bæta þarf ástandið
í fangelsismálum,
segir Haukur Már
Haraldsson, en til
þess þarf að breyta
þeirri reglugerð sem
unnið er eftir.
leyfa þeim að afplána á Kvía-
bryggju, sem væri kjörinn staður.
Miðað við þær skilgreiningar sem
tíðkast annars staðar á Norður-
löndum er Kópavogsfangelsið
varðhaldsfangelsi og getur ekki
hýst langtímafanga þannig að tillit
sé tekið til líkamlegra og sálrænna
þarfa þeirra. Þetta ástand endur-
speglaðist eftirminnilega fyrir
nokkru þegar aðstæðurnar höfðu
gengið svo nærri öðrum langtíma-
fanganna að hann bugaðist og
krafðist þess að komast í einangr-
un í gamla gi’jótið á Skólavörðu-
stígnum. Og allir vita að gamli
steinninn er ekkert Hilton hótel.
Og jafnvel þótt Litla-Hraun sé
fyrirheitna landið í augum þeirra
sem í Kópavoginum kúldrast berst
nú til fjölmiðla greinargerð frá
föngum þar eystra, þar sem þeir
upplýsa um bágt ástand í fangels-
inu.
Fangelsismálastofnun
Æðsta ráð fangelsismála er
dómsmálaráðuneytið en Fangels-
ismálastofnun sér um daglega yfir-
stjórn og fullnustu refsidóma. Því
miður. Ekki vegna þess að ástæðu-
laust sé að hafa slíka stofnun held-
ur vegna þess að Fangelsismála-
stofnun er í dag stjórnað af mönn-
um sem ættu ekki að koma nálægt
málefnum fanga.
Eg heyrði eitt sinn haft eftir
Haraldi Johannessen fyrrverandi
fangelsismálastjóra, að menn ættu
aldrei að vera lengur en 5 ár í
starfí sem tengdist föngum og
fangelsum. Eftir þann tíma væri
hætt við að þeir misstu sjónar á
mannlega þættinum og létu regl-
urnar stjórna sér. Þetta er skyn-
samleg afstaða og það vonda er að
kenning Haraldar sannast illilega
á yfirstjóm Fangelsismálastofnun-
ar. Stjórnendur hennar hafa ekki í
sér döngun til að taka tillit til
hvers einstaklings fyrir sig, að-
stæðna hans, forsögu, andlegs eða
líkamlegs ástands. Þaðan af síður
að þeir hafi kjark til að horfast í
augu við þær aðstæður sem þeir
hafa búið föngum. Þeir skýla sér á
bak við reglugerðarákvæði. Þegar
bent er á að aðstæður í Kópavogi
séu ekki fullnægjandi fyrir lang-
tímafanga er svarið stutt og
laggott: ástandið er í samræmi við
lög og reglur þar að lútandi.
Breyta þarf reglugerðinni
Gera þarf gangskör að því að
bæta ástandið í fangelsismálum
þjóðarinnar. En það verður ekki
gert án þess að gerðar séu vera-
legar breytingar á reglugerð
þeim sem unnið er eftir og skipt
sé um yfirmenn Fangelsismála-
stófnunar. Menn, sem hafa ekki
kjark til þess að horfast í augu við
umhverfi sitt, hafa ekki kjark til
þess að meta hvern fanga sem ein-
stakling og þurfa að fela sig á bak
við reglugerðir í sínu daglega
starfi, verða áfram til óþurftar.
Þeir sem tala um hráefnisskort í
fjölmiðlum þegar fangelsin eru
ekki full og halda því fram í lok 20.
aldar að fangavist eigi ekki að
vera betrun heldur eingöngu refs-
ing hafa ekki til að bera þann
hugsunarhátt sem nauðsynlegur
er ef við ætlum okkur að búa
þannig um hnúta að fólk, sem
möguleika hefur á því á annað
borð, komi úr refsivist betra en
það var þegar það braut af sér. Eg
hef þá trú að dómsmálaráðherra
skynji þessa nauðsyn og hvet
hann til að láta nú fara fram nauð-
synlega endurskoðun reglugerð-
arinnar með það fyrir augum að
tekið sé tillit til þess að fangar eru
eins misjafnir og þeir eru margir,
aðstæður þeirra misjafnar sem og
möguleikar til að vinna sig út úr
afbrotalífinu. Einnig að tryggt sé
að þeir sem dæmdir eru í fangelsi
fái þá aðstoð sem þeir þurfa af
hendi sálfræðinga, félagsfræðinga
og námsráðgjafa. Slík þjónusta
getur ráðið úrslitum um framtíð-
arheill þeirra einstaklinga sem
fangelsi gista.
Höfundur er franihaldsskólakennari
og faðir afplánunarfanga.
Til sölu
Gott einbýlisliús til sölu. Iiúsið stendur við Rauðalœlc
Rang. ca 3 lan vestan við Hellu. Slcipti koma til greina á
íbúð eða iðnaðarliúsnæði á Selfossi, eða íbúð á Reykjavík-
ursvæðinu. IJka kemur til greina að taka góðan bíl upp í
útborgun. Nánari upplýsingai- gefa Lögmenn Suðurlandi,
Sclfossi, í síma 482 2988 eða eigendur í síma 487 5126.
Frábær fyrirtæki
1. Sérhæfð verslun, sú eina sinnartegundar. Er með eigin innflutn-
ing að einhverju leyti. Möguleiki að stækka verslunina og auka
viðskiptin. Laus strax.
2. Heildverslun með sérstakar föndurvörur. Gamalt og gróið fyrir-
tæki sem hægt er að hafa í heimahúsi. Vandaðar og þekktar
vörur. Umboðsmenn um allt land. Gott verð.
3. Kökufyrirtæki sem selur til 70 viðskiptavina og er með mikinn
tækjakost til framtíðar. Er í fullum gangi og laust strax vegna
veikinda eiganda. Frábær framleiðsla. Þjálfað starfsfólk, góðar
og eftirsóttar uppskriftir
4. Innflutningur og smásala á sérstæðum vörum sem gefa af sér
góða álagningu og öruggar tekjur. Gott með öðru eða fyrir vakta-
vinnumenn sem vilja bæta við sig.
5. Gistiheimili á einum heitasta ferðamannastað landsins. 14 her-
bergi, húsið meira og minna nýlega tekið í gegn og býður upp
á betri nýtingu en nú er. Frábær nýting yfir sumartimann. Hægt
að yfirtaka mikið af lánum. Er í góðu sambandi við sterka ferða-
mannaaðila.
6. Söluturn. Næstþekktasta ísbúð landsins. Myndbandaleiga, lottó
og spilakassar. Góð velta eða um 5 millj. á mán. Geggjaðurtími
framundan sem gefur af sér góðar tekjur. Hafið samband
því svona góð dæmi seljast fljótt.
7. Þekkt blómabúð á frábærum stað. Góð velta. Falleg og sérstæð
búð. Verð aðeins kr. 1,8 millj. fyrir utan vörulager. Skemmtilegt
og líflegt fyrirtæki fyrir smekklegt fólk.
8. Heildverslun með tæki og búnað. Þekkt merki og góð sambönd.
Er ekki í föstu húsnæði, mjög gott til viðbótar hjá sambærilegu
fyrirtæki. Velta um 20 millj.
9. Bakarí á Suðurnesjum. Frábært lítið fyrirtæki fyrir hjón eða
þá sem kunna eða þora að baka.
10. Bændur í ferðaþjónustu. Höfum frábæra sundlaug, 10x5 m,
með öllum tækjum á frábæru verði. Sundlaugin er ný og hefur
aldrei verið sett saman. Getur verið frístandandi eða grafin niður.
Aukið verðmæti staðarins og dragið til ykkar gesti og viðskipti
með þjónustu sem ekki allir geta boðið upp á.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.
F.YRIRTÆKIASALAN
SUÐURVE R I
SfMAR 581 2040 OG 581 4755, REYNIR ÞORGRÍMSSON.
w w
KOMDU ÞERIFORM MED
púlsmæli
SMART EDGE 1 PROTRAINER XT ■
Púlsmælir sem sýnir kaloríu-
eyðslu við þjálfun. Stillir sig
sjálfur inn á þín eigin þjálfunar-
mörk. Hentar vel fyrir þá sem
berjast við aukakílóin.
Púlsmælir fyrir hjólreiðafólk.
Sýnir hraða og vegalengd (sér-
stakur skynjari) auk þess að vera
púls-mælir, klukka m/dagatali og
skeiðklukka.
Fullkominn reiðhjóla-mælir með
hraða, vegalengd, tíma, pedal-
snúninga, (cadence), púls, klukku
og dagatali. Tæplega 6 klst minni
sem er yfirfæranlegt í tölvu.
9Í.AA.
heart rate monitora
púlsmælar
P. ÓLAFSS0N eht
Iþróttavörur
Trönuhrauni 6 220 Hafnarfirði
Sími5651533
Fax 5653258
Helstu söluaðilar á f"eru:
Guðmundur B. Hannah Akranesi, Vestursport fsafirði, Halldór Ólafsson Akureyri, Austfirsku Alpamir Egilsstöðum, Flúðasport
Flúðum, Styrkur Selfossi, Hressó Vestmannaeyjum, Sportbúð Óskars Keflavík, Reykjavík: íþrótt, Markið, Sporthús Reykjavíkur
Útilíf, Sport-Kringlan, Ingólfsapótek, World Class, Intersport.
Hreysti Skeifunni og Fosshálsi