Morgunblaðið - 31.08.1999, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
ÞRIÐJUDAGUR 31. ÁGÚST 1999 35
Björn segir að eins og
stærðfræðin í framhalds-
skóla eigi ekki að vera
hindrun fyrir þá sem hafi
ekki áhuga á henni, eigi
sagnfræðin ekki að vera
hindrun fyrir þá sem hafi
áhuga á að einbeita sér að
öðru.
„Námsgagnastofnun
starfar áfram en rík
áhersla hefur verið lögð á
að hún breyti um vinnu-
brögð,“ segir Björn, „og
það ætti að vera auðvelt
fyrir hana með svona ná-
kvæma námskrá í hönd-
unum.
u
segir Björn, „eins og það ríkir tog-
streita í viðmiðunarstundaskrá í
grunnskólunum hvað eigi að verja
mörgum tímum í hverja grein. Inn-
an kennaranámsins er greinileg tog-
streita á milli þess hvernig tímanum
er varið milli greina. Auðvitað á ís-
lenska að vera þar í hávegum höfð.“
Skiptar skoðanir um
stærðfræðikennslu
8Áhersla er á meiri og betri nátt-
úrufræðikennslu, sem eykst um
allt að 60%, og hlutur stærðfræði
eykst um 12%. En hvað með vand-
ann með fjölda stærðfræðikennara?
Núna eru 25% stærðfræðikennara í
skólum með stærðfræðival að baki.
Anna Kristjánsdóttir prófessor í
KHÍ (Mbl. 7. apríl 1998) hefur reikn-
að út að vegna þess að nokkrir ár-
gangar munu fara á tungumála- og
félagsfræðibrautir framhaldsskól-
anna, þar sem stærðfræðieiningum
er fækkað, án þess að hafa fengið
viðbótina (12%) í grunnskólum, muni
vandinn aukast. En flestir kennara-
nemar eru stúdentar af þessum
brautum. Hvaða leiðir eru að þínu
mati færar til að bregðast við þessu?
(Rögnvaldur G. Möller lektor í
stærðfræði við HÍ hefur einnig skor-
að á þig í Mbl. 19/3 99 að efla stærð-
fræðikennslu í framhaldsskólum.)
„Almennur áhugi á að læra stærð-
fræði hefur minnkað á þessum tím-
um tækni og vísinda. Þetta er hins
vegar mikið vandamál,“ segir Bjöm
og að í samtölum við starfsbræður
sína í öðrum löndum hafi komið í ljós
að menn standi alstaðar frammi fyrir
þessari þróun. Ég geri mér aftur á
móti vonir um að með því að leggja
áherslu á mikla stærðfræðikunnáttu
á yngri árum, takist að vekja al-
mennari áhuga á faginu þegar ofar
dregur. En ef það er mat manna að
við séum í vítahring vegna þess að
við höfum ekki nógu góða kennara,
er það mikið umhugsunarefni hvern-
ig hægt sé að brjótast út úr honum.“
Hann telur að fjölbreyttari
kennsluhugbúnaður í stærðfræði
eigi eftir að auðvelda kennslu og
vekja áhuga á greininni. Svar hans
við gagnrýni um að hægt verði að
útskrifast úr framhaldsskóla án þess
að læra mikið í stærðfræði er:
„Nemendur læra meiri stærðfræði
áður en þeir fara í framhaldsskóla
og eru þ.a.l. með betri grunnmennt-
un í stærðfræði vegna nýju aðal-
námskrárinnar. Ég tel einnig að fólk
megi ekki horfa framhjá því megin-
markmiði að gefa nemendum frelsi.
Við getum ekki þvingað nemanda,
sem vill t.d. læra frönsku, ensku,
þýsku og spönsku, í of marga stærð-
fræðiáfanga. Hvers vegna ættum við
að leggja slíka hindrun í veg fyrir
þennan nemanda?"
Hann segir lykilatriði að veita
nemendum ákveðið val. Nemendur
eiga að fá að njóta sín á þeim sviðum
sem þeir vilja. Sé lögð áhersla á
stærðfræði á þeim námsleiðum í há-
skólum sem nemendur hafi hug á að
fara, verði nemendur að fá skilaboð
um það til að þeir geti lagt meiri
rækt við stærðfræðina en krafist er
á brautinni sem þeir eru á í fram-
haldsskólanum. Þeir hafa með vali
sínu í nýju námskránni meiri mögu-
leika til þess en áður. „Góður mála-
nemandi á tungumálabraut hefur
meiri möguleika en áður samkvæmt
nýju námskránni til að mennta sig í
stærðfræði hafi hann áhuga á því,“
segir Björn.
Björn segist ekki draga forsendur
Önnu Kristjánsdóttur í efa til að
reikna hversu margir væntanlegir
kennaranemar sem útskrifist af fé-
lags- eða náttúrufræðibrautum í
framhaldsskólum hafi ekki fengið
12% viðbótar stærðfræðikennslu í
grunnskólum. „Vandamálið sem
Anna bendir á er í versta falli tíma-
bundið og alls ekki óleysanlegt.
Þessa áhættu hlýtur að verða að
taka. Ég er hlynntur því að menn
taki á þessu sem raunhæfu verkefni
og reyni að láta það ganga eins
snurðulaust og kostur er. Eg vona
að það verði engin stórslys út af
þessu.“
Hver verður hlutur tónlistar?
9Nokkrir tónlistarkennarar hafa
lýst ótta sínum um að tón-
menntir verði aðeins ein stund á
viku í bekkjum en ekki tvær eins og
þeir telja lágmark (Mbl. 24. mars 98,
bls. 32). Er hægt að ná markmiðum
tónlistarkennslu með svo fáum
stundum?
Björn vísar í viðmiðunarstunda-
skrá grunnskólanna samkvæmt
skólastefnunni og að það hafi verið
haft að leiðarljósi að stundirnar
yrðu tvær. Jónmundur Guðmarsson
aðstoðarmaður Bjöms svarar einnig
þessari spumingu. Hann segir að
skólarnir geti ráðstafað jafnmörgum
stundum í viku í tónlistarkennslu og
áður. „En við það bætist einnig svig-
rúm í 9. og 10. bekk til að gera bet-
ur,“ segir hann, „um fækkun tíma er
því ekki að ræða, heldur hreina við-
bót í efstu bekkjum vilji skólarnir
leggja rækt við tónlistarkennslu.“
Hann segir Námskrána miða við
tveggja tíma kennslu og það mis-
skilning í umræðunni að um niður-
skurð til tónlistarkennslu sé að
ræða, ef tónlistin fari halloka verði
það vegna ráðstöfunar tíma innan
skólanna sjálfra.
Björn segir ennfremur að í skóla-
stefnunni komi fram að samvinna
milli tónlistarskólanna og gmnnskól-
anna um kennslu yngstu bamanna
sé æskileg. Málið er, að hans mati,
að vikulegur hlutur hverrar kennslu-
greinar í viðmiðunarstundaskrá
grannskólans verði ævinlega umdeil-
anlegur. Niðurstöðu varð hins vegar
að fá. „Ég skil aftur á móti vel að
áhugamenn um einstakar greinar
telji að þær hefðu átt að fá meira
rými í stundaskrá," segir hann, „en
við getum rökstutt allar ákvarðanir
sem við höfum tekið í þessum eíhum.
Við erum ekkd að ganga á hlut tón-
listarinnar í skólum.“
Björn bendir á að skóladögum
bama fjölgi einnig yfir nokkurra ára
bil og þar skapist líka svigrúm.
Hinsvegar telur hann að ekki hafi
verið hægt að raða fleiri kennslu-
stundum niður á vinnuviku bam-
anna en gert var. „Ef menn vilja
binda niður fleiri stundir á böm era
menn jafnframt að gera kröfur um
að skólaárið verði lengt. Einhvers
staðar verður að setja punktinn."
Hvað með önnur trúarbrögð?
Kristinfræði. Önnur trúar-
brögð eru aukasetning í
þessari námsgrein. (Kennslubæk-
urnar era þegar skrifaðar.) Það er á
skakk og skjön við fjölhyggjuna í
samfélaginu. Kom aldrei til greina
að hætta að kenna kristinfræði og
hafa jafnræði milli helstu trúar-
bragða heims í kennslubókum í sam-
ræmi við markmiðin um víðsýni og
fordómaleysi? Eða kenna í staðinn
heimspeki og siðfræði?
„Það vora ýmsir sömu skoðunar
og kemur fram í þessari spurningu,"
segir Bjöm, „og spurðu: Á kristin-
fræði að vera sérstök námsgrein?"
Hann segist hafa stutt þá skoðun að
kristinfræði yrði kennd áfram, og að
í framhaldi af því og í samvinnu við
biskupsembættið látið gera
námskrá fyrir kristinfræði, trúar-
brögð og siðfræði. „Ég er líka þeii-ra
skoðunar að það eigi að fræða nem-
endur um önnur trúarbrögð og ég er
sannfærður um það að því meiri
fræðslu sem menn fái um önnur trú-
skólar/námskeið
nudd
■ www.nudd.is
____________tónlist______________
■ Píanókennsla
Kenni á píanó, bömum og fulloiðnum.
Tónfræðikennsla innifalin.
Einnig sértímar í tónfræði.
Guðrún Bima Hannesdóttir,
Bólstaðarhlíð 50, sími 588 3277.
________tungumál_________
■ FULLORÐINSFRÆÐSLAN
SCHOOL OF ICELANDIC
Kvöldnámskeið hefjast 20. sept. í ensku,
spænsku, frönsku, sænsku, þýsku.
Morgun- og kvöldnámsk. f íslensku fyrir
útlendinga. Sími 557 1155.
arbrögð, því hrifnari verði þeir af
kristinni trú. Fræðsla um trúar-
brögð leiðir . til sömu niðurstöðu
hvort sem hún er undir heitinu
kristinfræði eða ekki.“ Hann segir
að ekki dugi að nálgast þetta við-
fangsefni með því að halda kristn-
inni einni fram, heldur verði einnig
að kenna meira. Hann segir að
gagnrýnin hingað til hafi fremur
snúist um að kristinfræðinni væri
ekki gert nógu hátt undir höfði og
að á fundum þar sem kynning fór
fram á skólastefnunni/námskránni
hafi hann verið gagnrýndur fyrir að
kristinfræðin væri aukasetning í
námskránni í heild.
Sagnfræði handa áhugasömum
Iafl Hvernig bregst þú við gagn-
I rýni um að ótækt sé að í
sumum tilvikum geti stúdentar út-
skrifast með aðeins 6 einingar í
sagnfræði? (Sölvi Sveinsson, Mbl.
10/3 98.)
„Rannsóknir sýna að kennslutími
er ekki einn og sér áhrifavaldur um
frammistöðu nemenda, heldur
hvernig þeim tíma er varið,“ segir
Bjöm, „Ég tel að nýtingin sé veiga-
meiri spurning en tímamagnið.
Kjarnaatriðið er að nemendur tál-
einki sér það sem að er stefnt. Geri
þeir það ekki, dugar eilífðin ekki til
að ná árangri.“
Björn bendir á að hér sé um
samskonar gagnrýni að ræða og
varðandi stærðfræðina, því stúdent-
ar af tilteknum brautum geti út-
skrifast með sex einingar í sagn-
fræði og af öðrum brautum með sex
einingar í stærðfræði. „Mér finnst
að fólk verði að athuga að nemendur
fá góða sýn yfir Islandssöguna í
grunnskóla,“ segir hann og nefnir
einnig að áherslur sagnfræðinnar
séu breytilegar eftir kynslóðum.
Þegar hann var í skóla var hamrað á
sjálfstæðisbaráttunni. Síðar var
sagnfræðin rituð út frá marxísku
sjónarhorni og þjóðfélagið skoðað í
ljósi lögmála sem ekki hafa gengið
upp. „Þetta kom námskránni ekki
við en ákveðin hugmyndafræðileg
öfl réðu því að menn skrifuðu á
þennan skammsýna hátt. Núna er
lögð áhersla á að Islandssagan er
ekki einangrað fyrirbæri heldur
hluti af umheiminum. Það á að líta á
söguna í stóra samhengi og nemend-
ur eiga að fá heildarmynd af henni í
grunnskóla."
Björn segir að eins og stærðfræð-
in í framhaldsskóla eigi ekki að vera
hindran fyrir þá sem hafi ekki
áhuga á henni, eigi sagnfræðin ekki
að vera hindran íyrir þá sem hafi
áhuga á að einbeita sér að öðra.
Hann nefnir einnig að eitt af
markmiðunum með nýju námskrán-
um hafi verið að finna leiðir til að
draga úr brottfalli nemenda úr skól-
um. Unnið er núna að því að sam-
ræmdu prófin í grannskóla verði
réttur en ekki skylda. Vilji nemandi
ekki nýta sér þennan rétt geti hins-
vegar lokast fyrir honum ákveðnar
námsleiðir í framhaldsskólum. Vilji
hann aftur á móti opna sér leiðir
geti hann tekið þau öll; íslenska,
stærðfræði, enska, danska, samfé-
lagsgreinar og náttúrafræði.
Gildi námskrár
fyrir leikskóla
Hvaða þýðingu hefur aðal-
námskrá fyrir leikskólann?
Kom til greina að kenna meira í leik-
skólum, eins og til dæmis tungumál,
tónlist og reikning, en rannsóknir
hafa sýnt að ung börn eru fremur
næm fyrir þessum fögum?
Hún kemur í staðinn fyrir uppeld-
isáætlun og undirstrikar að mati
menntamálaráðherra að leikskólinn
er fyrsta skólastigið og hefur mikla
þýðingu fyrir leikskólann sem viður-
kenning á því. „Nám í leikskóla er á
hinn bóginn ekki skylda," segir
Bjöm, „vafalaust telja ýmsir að
meira mætti binda af störfum leik-
skólans en við höldum þessa leið.“
Hann segir að ekki hafi verið rætt
að hefja skólaskylduna við fimm ára
aldur. Hugsunin hafi fremur verið
að fylla út í þann ramma sem væri
til staðar og skapa klára og skýra
samfellu í náminu.
Árangurinn birtist fljótlega
Verður eitthvað sérstakt
gert til að styðja við stofn-
anir, kennara og höfunda kennslu-
bóka vegna nýrrar aðalnámskár?
„Nálægt hundrað milljónir hafa
verið veittar sérstaklega vegna
þessa, til að endurmennta kennara,
efla Námsgagnastofnun í kennslu-
bóka- og hugbúnaðargerð, og svo
hafa aukastyrkir fengst til að búa til
námsefni á framhaldsskólastigi,"
segir Björn og að tvennt verði að
fylgja aðalnámskránni til að verk-
efnið verði trúverðugt, átak í náms-
efnisgerð og átak til að endur-
mennta kennara. „Hvortveggja hef-
ur gengið eftir. Fjármunir hafa íylgt
þessu og við höfum endurskipulagt
endurmenntunnina og námsefnis-
gerðina og við sjáum vonandi fljót-
lega árangur af því,“ segir Björn
Bjarnason menntamálaráðherra.
um f ramtíðarsýn □ g
stefnumótun í íslensku
fiskeldi
IfilMHIilt i [ i plHSBBBW
VAKI I STOFNFISKUR I LFH
Dagana 29. og 30. október
munu Vaki fiskeldiskerfi, Stofnfiskur og LFH
standa fyrir ráðstefnu um framtíðarsýn og
stefnumótun í íslensku fiskeldi.
Meginmarkmið ráðstefnunnar er að koma af stað umræðum um þá
framtíð sem íslensku fiskeldi er búin og marka þau skref sem þarf að taka
til að tryggja megi greininni wöxt og þroska.
Á ráðstefnunni verða haldin erindi um þau lykilatriði sem mestu skipta og
þeim skipt í eftirfarandi hópa.
1. Stafla fiskeldis á íslandi og framtíðarmöguleikar
(fiskoldi á fslandi í alþjóðlegu umhwerfi, eldi á laxi, bleikju, lúðu,
sandhwerfu, sæeyra, þorski og barra).
2. Samkenpnisstaða íslensks fiskeldis á alþjófllegum vettvangi
(nskeldi í Evrópu, iðnvæðing fiskeldís, sölu- og markaðsmál,
fjárfestingar f fiskeldi, gæðamál)
3. Rannsóknir og þróun í íslensku fiskeldi
(rannsóknir og þróunarmal, menntamál, endurnýting vatns,
sjúkdómar og sjúkdómavarnir, kynbætur og líftækni)
Meðal fyrirleura werða Courtney Hogh framkwæmdaitjóri Ewrópusamtaka
fiskeldisstöðwa og Frode Blakstad fró KPMB Coosulting f Noregi.
Fullt ráðstefnugjald er 8.500 kr (0.000 kr ef greitt er fyrir 15. september)
og innifalið f því oru ráðstefnugögn, hádegismatur, kaffi og hátfðarkvöldverður.
Ráðstefnan verður haldin í fundarsölunum að Borgartúni 6
í Reykjavík (Rúgbrauðsgerðinni).
Þátttaka tilkynnist skriflega á faxnúmer 5E8 6930 þar sem fram kemur nafn
þátttakanda ng fyrirtækis.
Ráðstefnan er öllum opin