Skírnir - 01.04.1910, Side 47

Roldsveikissaga.
Í43-
ná til holdsveiklinga af Suðurnesjum, þótt nóg væri af þeim
þar.
Um þennan Haugshúsaspítala, fyrirkomulag og sjúkl-
ingafjölda, hef eg eigi séð neitt annarstaðar. Konungsbréf-
ið bendir á, að hann hafi verið enn ófullkomnari en Klaust-
urhólaspítali, og ennfremur er lögmaðurinn, Sigurður Björns-
son, sakaður fyrst um að hafa eigi gjört reikningsskil og
siðar að hann hafi búið til ranga reikninga spítala þessa,
og heimtar konungur, að biskup láti lagfæra þetta10).
Af öllu þessu sést, að sp;talarnir hafa frá byrjun átt
litlu láni og auðsæld að fagna. Eftirlitið var oft slælegt
og illa gengið eftir tekjunum, og það sem verst var: trú-
in á nytsemi þeirra og þörf dofnaði snemma, og bar á því
þess frekar er fram liðu stundir.
Að vísu þótti sveitarstjórnum oft gott að losna við
þunga holdsveikisómaga. ef þeir gátu komið þeim í spít-
alana án mikils tilkostnaðar og veifuðu þhó^H '.í sóttnæm-
isliræðslunni framan í umsjónarmepnina. En afbréfabók-
um biskupanna, sem í raun og veru voru aðalstjórnendur
spítalanna, má lesa það, að þeir hafa heldi/r ekki haft
neina verulega trú á þörf þeirra eða gagnser ii.
Þetta kemur greinilega fram hjá Jóni bú kupi Vídalín
í bréfi24) einu til Gyldenlöve (2B/9 1714).
Segist hann hafa dregið svona lengi að láta uppi álit sitt
um að spítalarnir væru óþarfir, af því að hann
hafi eigi dirfst að gjöra það fyr en reynsla væri fengin
fyrir því, hvort tilskipun konungs um þá kæmi að tilætl-
uðum notum. Reyndar hafi það verið hugboð sitt, að end-
urreisn Klausturhólaspítala væri ekki til sérlegs gagns, en
hann hafi ekki þorað að skrifa um það fyrr. Minnist
hann á, að áður hafi hann getið þess, að spítalajörð þessi
væri skemd og yrði árlega fyrir skemdum af vatna-
vöxtum, og svo, að fólksskortur væri mikill síðan að bólu-
sóttin gekk 1707 og menn fóru úr sveitum til sjávar á
vetrum.
Hvað því viðviki, að betra væri, að menn, sem hefðu
næma sjúkdóma, væru á einum stað, en á dreif meðal