Skírnir - 01.04.1910, Page 51

Holdsveikissaga.
147
sem skilin voru á ýmsan veg af umsjónarmönnum þeirra.
Af bréfum biskupanna og spítalareikningunum frá fyrri
hluta 18. aldarinnar sést, að ráðsmennirnir fengu ei ætíð
sama meðlag með sjúklingum. Umsjónarmenn höfðu og
mismunandi skilning á því, hvort ráðsmenn eða spífalarn-
ir ættu að borga útfararkostnað sjúklinga, hverir ættu að
sjá þeim fyrir klæðum, er þeir komu þangað. Vanalega
voru spítalarnir látnir borga hvorttveggja.
Jón Árnason skar úr málinu á sinn hátt í athuga-
semdum við Hörgslandsreikning, sem mágur hans síra Einar
Hálfdánarson hafði búið til fyrir árið 173 7 23). Presturhafði
reiknað sér borgun frá spítalanum fyrir útfararkostnað
sjúklings, en biskup mótmælti. »------------Þegar hann
(síra Einar) gekst undir það að veita hospitalslimunum upp-
eldi til fæðis og klæða, þá kalla eg þar undir hafa skil-
ist, að hann skyldi ekki leggja hann nakinn í jörðina,
heldur svo sem honum bar að láta honum í té sængurföt
meðan hann lá í rúminu, svo átti hann ogsvo að skaffa honum
hjúp eða lífblæjur, þegar hann var í gröfina lagður; álík-
kistusmíðinu reið ekki nœsta mikið, því fyrir utan hana hafa
margir Guðsmenn jarðaðir verið«. Klerkur mun þó ekki hafa
þurft að borga spítalanum upphæð þessa, enda ekki víst
að lögmaður hafi talið rétt að ganga eftir þessu smáræði.
Konungsskipunina um spítalana frá 27. mai
174610), eða »fororðninguna« frá þessu ári, eins og hún
hefir jafnan verið nefnd, gaf Knstján konungur sjötti út
eftir tillögum Harboes, líklega að undirlagi umsjónarmann-
anna.
Aðalatriðin í henni voru:
1. Ráðsmennirnir skulu halda spítalajörðunum með hjá-
leigum þeirra í góðu standi (við hefð og magt), bæði
að húsum, túnum, girðingum og engjum, en sýslu-
menn taki jörðina út, er ráðsmannsskifti verða, ásamt
6 dánumönnum, og ákveði ofanálagið.
2. Þeir annist og um, að ekkert gangi undan spítalajörðun-
unum eða hjáleigunum ólöglega. Þær eru lausar við
venjulega skatta og skyldur.