Skírnir - 01.04.1910, Síða 83

Til minningar Jóni Sígurðssyni.
179
götum úti, í veizlum og samkundum, við skrifborð sitt og drykkj-
ur, í stuttu máli svo viða sem kostur er á.
Ef til vill þykir sumum ekki taka því að skrifa sumt, er þeir
muua, finst það svo smásmuglegt, að ekkert verði á því grætt.
En vel getur verið að sitthvað megi af því nema, þótt þeir sjái
það ekki. Margfróðar konur þóttnst — og þykjast ef til vi l sum-
staðar enn — geta lesið örlög manna í lófum þeirra. Slíkt þykir nú
kerlingavilla. En samt er það næsta ótrúlegt, hversu sum smá-
fyrirbrigði geta frætt oss um miklu stærri og umfangsmeiri fyrir-
brigði, er þau eru í sambandi við, ef vel er hugsað og vel er at-
hugað. I’að er dásamlegasta furða, hversu eitt smáatvik getur
stundum frætt oss um menn, gáfur þeirra, skaplyndi, tilfinningar
og eigindir. Það er sem allur innri maður þeirra opinberist í líki
sumra smáathafna og andsvara, þar er sízt varir, sem hugur þeirra
só þar allur. Og þó að vér getum ekki þýtt sumar mannlegar
athafnir nú, hvort sem þær eru mikilvægar eða smávægar, finnum
ekki innri orsakir þeirra, er sízt fyrir að synja, hvað heppnast
kann andans mönnum ókominna alda, þeim er leiknari eru í slík-
um lófalestri en vér erum.
Mór hugkvæmast satt að segja ekki margar mótbárur gegn
þessari tillögu. Sumir ætla, ef til vill, að lítið sé að marka, hvað
menn minni nú, er svo langur tími er liðinn. En svo ótrútt er
ekki mannlegt minni. Að vísu eru jafngamlar minnismyndir tekn-
ar að mást, ryk fallið á þær og hætt við, að menn villist á þeim.
En hór á hlut að máli einn hinn óhversdagslegasti íslendingur,
sem verið hefir uppi, er menn, bæði sjálfrátt og ósjálfrátt, hafa
tekið betur eftir en öðrum. Því hefir meira loðað í rninnum
manna um hann en títt er um flesta samferðamenn vora á lífsleið-
inni. Hór verða og margir til frásagnar — og gefst þá færi á
samanburði. — Sumum kann og að þykja þetta hið mesta hógóma-
mál. En slíkir menn hafa naumast mikinn áhuga á andlegum
efnum af neinu tægi og er óþarfi að eiga orðastað við þá.
Það er auövitað, að í þessu riti veröur hinn mesti fróðleikur
um líf íslendinga í Höfn á dögum Jóns og marga samtímismenn
hans, er koma við sögu landsins. Hjá því veröur alls ekki komist,
þótt slíkt só ekki markmið þess. Það verður því hin mesta gull-
náma að sögu samtíðar Jóns á ótal vegu. Og ef því meiri mis-
smíði verða ekki á, er óvíst, að margar jafnaldra bækur þess ís-
lenzkar verði lengur lesnar. Þegar íslendingar eru orðnir jafnmik-
il menningarþjóð og þær þjóðir, er nú eru bezt siðaðar, verða mikl-