Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1994, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1994
15
Alþingi verði þjóðþing
„Tímarnir breytast og mennirnir
með“ - eða hvað? Löggjafarþingið
okkar, Alþingi, á erfitt með að horf-
ast í augu við hreytta tíma. Stuðlað
hefur verið að fálmkenndum að-
gerðum til þess að breyta sýslu-
nefndum í héraðsnefndir og sam-
eina sveitarfélög hér og þar. Þegar
kemur að sjálfu Alþingi ríkir mikil
frostharka. Eins og sitjandi þing-
menn séu fastir í spólfari löngu
úreltrar hugsunar um skiptingu
þjóðarinnar um hagsmuni hennar
eftir búsetu, að ekki sé minnst á
víðtæk afskipti og sérgæsku þeirra
um hvaðeina sem tilheyrir fram-
kvæmdavaldinu.
Löggjafarþingið hefur lengi verið
í þeim heimatilbúnu fjötriun að
misnota aðstöðu sína til þess að
hafa hvers konar áhrif á fram-
kvæmdavaldið. Því hefur jafnvel
tekist að lögfesta áhrif sín á fram-
kvæmdir, eins og um að þingmenn
skipti milli sín og kjördæma sinna
framkvæmdum í samgöngumál-
um. Hámarki nær þessi hagsmuna-
gæsla þegar þingmenn eru valdir í
ráðherrastóla. Því miður er þetta
svo og hefur verið svo langalengi.
Fyrir utan þá nauðsyn að sameina
íslendinga um raunverulegt þjóð-
þing er það brýnast að skilja fram-
kvæmda/ráðherravaldið skýrt frá
þinginu. Svo sem með því að ráð-
herrar sitji ekki á Alþingi sem
þingmenn með atkvæðisrétti. Nú-
gildandi samkrull í löggjöf og fram-
kvæmd hennar felur í sér alls kon-
ar hagsmunaárekstra og dreiflr svo
ábyrgð að stjórnmálaforysta okkar
er nánast ósakhæf.
Alþingi fyrir eina þjóð
Það að tilraunir hafa verið gerðar
til þess að endurskoða innbyrðis
landamæri um héruð og sveitarfé-
lög er vitanlega merki um nokkur
sinnaskipti úr allt að því fornöld
til nútíma og framtíðar. Stokkun
löggjafarvaldsins á Alþingi og
framkvæmdavalds ríkisins er al-
veg óleyst vandamál. I nútimaver-
öld okkar íslendinga er það út úr
öllum kortum að við skiptum liði
innbyrðis og berumst á banaspjót-
um eftir búsetu. Löggjafarsam-
kundan, Alþingi, á að verða eins
Kjallaiinn
Herbert Guömundsson
félagsmálastjóri
Verslunarráðs íslands
fljótt og framkvæmanlegt er raun-
verulegt þjóðþing um leikreglur
okkar sem standi hverju sinni
fremst um löggjöf og stjórnsýslu
sem þarf til þess að við náum ár-
angri í lífsbaráttunni.
Aformin um að „heimastjórn"
öflugra sveitarfélaga og stórra
landshlutasamtaka um innri
stjórnunar- og þjónustumálefni fái
staðist lúta vitanlega að því að rík-
ið sjálft skorði starfsemi sína við
miklu takmarkaðra hlutverk en
það sem mótað var fyrr og við ger-
ólíkar aðstæður. Það er ekki bæði
hægt að halda og sleppa og það
hlýtur að standa til að stjórnkerfi
ríkisins verði breytt um leið. Þá er
komin röðin að Alþingi annars veg-
ar og skipulagi ráðuneyta og um-
svifum þeirra hins vegar.
Það á kjósa til mjög hóflega skip-
aðs Alþingis fyrir þjóðina í einu
kjördæmi með kostum á veruleg-
um áhrifum á val einstaklinga. Við
eigum að útbúa okkur sem einfald-
ast kerfi til vals á löggjafarþingið
og gera það að þeirri forystusveit
sem við þörfnumst. Það á að gera
framkvæmdavaldið undir forystu
ráðherra ábyrgt gagnvart löggjaf-
anum.
Agnarsmátt fyrirtæki
I raun og veru er íslenska þjóðin
eitt agnarsmátt fyrirtæki, ekki að-
eins á alþjóðlegan mælikvarða
heldur í öllum skilningi. Ef við
ætlum okkur að vera til og gera það
gott í þessari að'stöðu, þýðir vitan-
lega ekki annað en að standa sam-
an og endurskipuleggja „fyrirtæk-
ið“. Til þess að ná árangri í slíkri
viðleitni kemur sterklega til álita
að fórna minnst þriðjungi núver-
andi sæta á Alþingi, kjördæma-
skiptingunni, ráðuneytum um
helming og ráðherrum um þriðj-
ung. Þetta er raunar ekki kallað
fórn, almennt talað, þetta nefnist
hagræðing, jafnvel í munni þing-
manna, alla vega þegar þeir eru
ekki að tala um sjálfa sig.
Herbert Guómundsson
„Þegar kemur að sjálfu Alþingi ríkir mikil frostharka."
„í raun og veru er íslenska þjóðin eitt
agnarsmátt fyrirtæki, ekki aðeins á al-
þjóðlegan mælikvarða heldur í öllum
skilningi.“
Góð íþrótt
gulli betri
Öll þekkjum við hin alkunnu
orð: - Góð íþrótt, gulli betri. Oft
hafa þau orð í hug mér komið að
undanfórnu í öllum þeim keppni-
særanda sem yfir hefur glumið nú
í sumar.
Allt þetta keppnistal alls staðar
og í öllu vekur ærna umhugsun um
það hvort áttum sé haldið eða út í
öfga komið. Meginspurningin snýr
auðvitað að því hversu mörgum
nýtist í alvöru, hversu almenn og
altæk íþróttaiðkunin er og hvort
keppnisáráttan sé að bera ýmislegt
annað mikilvægara ofurhði.
Og að sjálfsögðu hlýtur að eiga
að spyrja hversu varið sé hinum
miklu fjármunum sem hér eru með
í spilinu - íjöldanum til farsældar
eða fáum útvöldum?
Hér verður allt öfgalaust að skoða
i ljósi þess að viss keppni er býsna
öruggur og trúlega eðlilegur fylgi-
fiskur íþróttaiðkana, þaö að ná
lengra, gera betur, standa sig sem
best, allt er þetta samslungið
mannlegu eðli.
Ofurkappið eitt eftir?
Hitt er alvarlegra ef menn hafa
misst svo sjónar á leiknum, hollri
þjálfuninni, mannræktinni sjálfri,
að ofurkappið eitt sé eftir og þar
með að fáir einir fái i raun notið.
Ekki er ég að fullyrða að svo sé,
en vissulega spyr maður sig áleit-
inna spurna í þessu efni í ljósi
KjaUaiinn
Helgi Seljan
fyrrverandi alþingismaður
þeirrar ótrúlegu áherslu sem lögð
er á t.d. fréttaflutning af keppni hér
og keppni þar og keppni alls staðar.
í hverju byggðarlagi, hjá hverju
því félagi sem vill standa undir
nafni er byrjaö að æfa barnungt
fólk - aðallega þó barnunga drengi
- einkum í boltaíþróttum og oft fer
svo eins og hendi sé veifað að leik-
urinn er orðinn aukaatriði, keppn-
in með hörku sinni og allt yfir í
grimmd miskunnarleysisins er
orðið megininntakið og keppnis-
ferðir út og suður til að mæla get-
una, kanna árangurinn skipta orð-
ið öllu máh, að manni finnst. Og
af því á miskunnarleysi var minnst
þá er það oft óvægið þegar verið
er að velja til keppni, að sjálfsögðu
aðeins þá allra bestu og hinir sem
eflaust hafa' ekki síður lagt sig
fram, en eru einfaldlega af ein-
hveijum ástæðum lakari, fá að
verma varamannabekki utan enda
án þess að fá tækifæri eða þá að
þeir eru alls ekki með í þessu kalda
spili keppnisáráttunnar.
Góð íþrótt, gulli betri, hvar er þá
grunninntak þessara orða ef þessi
getur orðið staðreyndin, sem mig
grunar að sé æði oft?
Áherslubreytinga þörf
Kunnur maður í þessu, sem þjálf-
ar barnunga drengi, sagði viö mig
á dögunum: „Það verður að velja
og hafna, því þetta er enginn barna-
leikur, þetta er spurning um hreina
og harða keppni, árangur þar öhu
öðru fremur og mælikvarðinn á
þjálfarana eru mörkin, útkoman í
heild í keppni, ekki hve mörgum
ég hefi leiðbeint, leyft að spreyta
sig á æfingunum, í leiknum sjálf-
um.“
Þessi orð hafa mér umhugsunar-
efni orðið.
Veit ég vel að ýmislegt er gert
einnig til að virkja fjöldann, fá sem
flesta til að vera með, efla almenn-
ingsíþróttir utan keppnisfjötra.
Öfurljóst er mér einnig að í bar-
áttunni við vímuefnin geta íþrótt-
irnar og iðkun þeirra verið árang-
ursrík hið besta og afar dýrmætt
er það.
En er ekki þörf á áherslubreyt-
ingu, þar sem ofurkapp gildir ekki?
Því sannleikurinn er sá, ef alls hófs
er gætt, að góð íþrótt getur verið
gulh betri.
Helgi Seljan
„Hitt er alvarlegra ef menn hafa misst
svo sjónar á leiknum, hollri þjálfun-
inni, mannræktinni sjálfri, aö ofur-
kappið eitt sé eftir og þar með að fáir
einir fái í raun notið.“
Regluleg úrelding
námsbóka
Nemendur
hafðirað
„Flestir
geta verið
sammála um
aö endumýj-
un námsbóka
sé af hinu
góöa ef hún
gagnast þeim
sem brúka
þær. Kröf- Jl^'flarnason,
urnar eru <°™aðurnem-
miklar, bæk- enda,éla9sMH'
ur þurfa að vera aðgengilegar
bæði fyrir nántsmenn og kenn-
ara, og því þarf að endurnýja
þær, spurningin er bara hversu
oft. Sjálfur hef ég fundið fyrir því
að bækur úreldast fljótt. Stund-
um eru þær stokkaðar upp en
oftar leiðréttar frá fyrra upplagi.
Þessi „bókaþróun" kemur óþægi-
lega við pyngju nemenda. Gömlu
skruddunum er ekki hægt að
skipta upp í nýjar á skiptibóka-
mörkuðum og bóksalar taka ekki
við þeim vegna þess að þær selj-
ast ekki í gömlu útgáfunum.
Nemendur neyðast því oft til þess
að kaupa sér nýjar bækur á 3-4
þúsund kr. stykkiö sem þeír nota
e.t.v. aðeins eina önn. Vonandi
er þetta ekki gróöahyggja útgef-
enda eða höfunda en menn leiða
óneitanlega hugann að því.
Markaðm'inn er stór því að
menntun er fjárfesting sem flestir
kjósa. Til þess að sem flestir hafi
aðgang að menntun þarf að halda
bókakostnaði í lágmarki. Stjórn-
völd gætu komið th móts við
nemendur meö því t.d. að fella
niður bókaskatt af kennslubók-
um
Námsbækur
eru
verkfæri
„Það er eng-
in regla í gildi
varöandi
framhalds-
skólana um
það hvort
skipta skuli
út námsbók-
um árlega.
sem sjaldnást
eöa eftir þörf-
um. Það síð-
asttalda er líkast til hin viður-
kennda almenna regla. Eðlilegt
og sjálfsagt tilefni til að skipta um
bók er væntanlega þegar fram
koma nýjungar í námsefninu,
viðbótarefni sem vantaði í eldri
útgáfu og ekki síst ef námsefhið
er tekið öðrum tökum en áöur
sem gerir það aðgengilegra. Þá
er hugsanlegt að nýr kennari,
sem kemur til starfa við skóla og
er einn um að kenna viðkomandi
áfanga, fái heimild til að nota
aðra bók en fyrr. Námsbækur eru
raunar meðal þeirra mörgu verk-
færa sem notuð eru í skólastarfi
og þeir sem þurfa að nota verk-
færi í starfi sínu, kennarar sem
aðrir, vilja gjaraan beita góðum
verkfærum. Haldi einhver því
fram að kennarar láti skipta út
námsbókum árlega að nauð-
synjalausu þá er það alvarleg
ásökun. Enginn kennari hefur
heimild til aö taka slíka ákvörð-
un. Ákvarðanir m.a, um val á
námsefni byggjast á faglegu matí.
Þær eru teknar sameiginlega af
viökomandi kennurum og deild-
arstjóra og eru á ábyrgð skóla-
meistara.“
Ingibergur Elíasson
framhaldsskóla-
kennari.