Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1998, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 7. MARS 1998 DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, slmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þróun Landssímans hf.
Ríkið hefur á síðustu árum staðið myndarlega að
öflugri uppbyggingu flarskiptanets, sem byggir á
stafrænni tækni. Þetta er afar mikilvægt. Lagning
háhraðanets í formi ljósleiðara um allt land er forsenda
þess að öflug upplýsingatækni þróist á íslandi.
Upplýsingatæknin hefur alið af sér öfluga hugbúnað-
argerð í landinu sem hefur á skömmum tíma þroskast í
fullburða atvinnugrein. Þróun hennar hefur á síðustu
árum verið hið hljóðláta ævintýri íslensks athafnalífs.
Við stöndum í þakkarskuld við frumkvöðlana. Án
kröfugerðar hafa þeir sýslað við sitt og notið lítils
stuðnings frá hinu opinbera. Fjölmörg sprotafyrirtæki
einyrkja hafa þó náð að þróast í öflug fyrirtæki sem eru
nú reiðubúin til útrásar erlendis.
Þessar túrbínur hins íslenska hugvits verða geysilega
mikilvægar í þróun samfélags okkar á næstu áratugum.
Þar skiptir mestu að engin önnur grein atvinnulífsins er
líkleg til að skapa jafn mikið af vel launuðum störfum
fyrir hámenntað æskufólk.
Brjóstvöm samfélagsins gegn flótta menntafólks úr
landinu verður því reist á hugvitsfyrirtækjum fram-
tíðarinnar. Þau verða jafnframt uppspretta nýrra
verðmæta fyrir þjóðarbúið. Því ríður á að skapa þeim
umhverfi sem gerir þeim kleift að dafna áfram.
Það má efast um að uppbygging Landssímans hf.
stuðli að því. Ástæðan er sú að samkvæmt ákvörðun
löggjafans á fyrirtækið og rekur ljósleiðarann. Þessi
aðstaða hefur fært honum ofurtök á dreifikerfinu sem
þróun upplýsingaiðnaðarins hvílir á.
Landssíminn selur öðrum fyrirtækjum aðgang að
dreifikerfinu sem þau selja þjónustu sína gegnum. Á
sama tíma er hann þó í bullandi samkeppni við eigin
viðskiptavini með umfangsmikilli sölu á þjónustu um
dreifikerfið. Símaþjónusta, sem nú er frjáls, er prýðilegt
dæmi.
Þetta er fullkomlega óeðlileg staða. Það þarf ekki að
tíunda þann augljósa hagsmunaárekstur sem í henni
speglast. Fyrirkomulag af þessu tagi verður aldrei
trúverðugt. Það gildir jafnt um almenna neytendur sem
fyrirtækin sem keppa um sölu á þjónustu um
ljósleiðarann við eiganda hans.
DV greindi frá því í gær að samgönguráðherra hygðist
senn skipa nefnd sem á að undirbúa sölu hlutabréfa
Landssímans hf. á opnum markaði. Áður en ráðist er í
sölu er þó brýnt að leysa þann árekstur hagsmuna sem
hér hefur verið reifaður. Hvernig yrði það best gert?
Farsælast væri að skipta Landssímanum hf. í tvennt í
stíl við það tvíþætta eðli sem einkennir starfsemi
fyrirtækisins. Önnur einingin myndi þá byggjast á
sjálfri fjarskiptaþjónustunni, sem er í samkeppni við
önnur fyrirtæki. Þá einingu er sjálfsagt að selja.
Háhraðanet ljósleiðarans ber hins vegar að líta sömu
augum og vegakerfið, hálendið og fiskimiðin. Það er auð-
lind sem hefur verið byggð upp af hinu opinbera. Hann
á því að vera í sérstöku fyrirtæki í sameign þjóðarinnar
sem ekki verður selt fremur en Vegagerðin.
Uppskipti Landssímans hf. í tvö fyrirtæki myndu
tryggja heilbrigða samkeppni þar sem allir sætu við
sama borð. Þau kæmu jafnframt í veg fyrir þann
innbyggða hagsmunaárekstur sem í dag skapar
tortryggni gagnvart Landssímanum hf.
Það er brýnt að stjórnvöld taki stefnumótandi
ákvörðun um þróun fyrirtækisins áður en hafist er
handa um sölu hlutabréfa í því.
Össur Skarphéðinsson
Einn staður eða margir
Fyrir Indverja er Evrópa einn
staður, líkt og Indland er einn
staður fyrir Evrópumenn. Menn
þurfa nákvæmnisþekkingu til að
sjá muninn á milli staða. Á endan-
um gera þeir ekki einungis grein-
armun á Sviþjóð og Spáni, eða á
Punjab og Andra Pradesh, heldur
líka á milli Mývetninga norðan
vatns og sunnan. En svo langt
þurfa menn ekki að fara. Mögu-
leikarnir til aðgreiningar sjást
kannski á því að margir telja að
3000-5000 einingar í heiminum
hafi nógu marga hluti til að að-
greina sig hver frá öðrum, eins og
tungumál, trúarbrögð, sögu og
menningu, til að eiga jafnmikla
kröfu á að teljast þjóðir eins og
fjölmargar sjálfstæðar þjóðir í
samtímanum. Flestar yrðu raunar
fjölmennari en ísland.
Heimurinn einn staður
Nú er heimurinn hins vegar að
verða einn staður, ef marka má
vinsælar kenningar um hnattvæð-
ingu í framleiöslu, neyslu, pólitík
og menningu. Það var nýlega sagt
hér úti í Danmörku að i þessu sæ-
ist munur á þekkingu og skiln-
ingi. Því meira sem menn vissu
um Evrópu, þeim mun ljósari yrði
þeim að umtalsverður munur er á
Spáni og Svíþjóð. En því betur
sem þeir skilja heiminn, því betur
sæju þeir að þessi munur er ekki
neitt tO að gera veður út af. Þetta
er efnahagslífmu ljóst en ekki
stjórnmálamönnum, sagði maður
af þessu tilefni. Þeir horfa flestir á
eitt tré og muninn á því og næsta
tré á meðan aOir sem vOja ná ár-
angri í viðskiptum eru búnir að
sjá að skógurinn okkar er einn.
Hópar í stað þjóða?
Tölvuspámaður sagði nýlega að
það skipti núorðið litlu fyrir
mynd fólks af heiminum og sjálfu
sér, hvort það væri fætt í Japan, á
Ítalíu eða í Suður-Afríku. Það sem
skiptir máli, sagði hann, er hvort
fólk er tengt heiminum eða bara
litlu samfélagi. Og það er ekki
bara tölvan sem tengir, sagði
hann, heldur alþjóðleg mynstur í
neyslu, þekkingu, tækni og menn-
ingu sem sumir eru tengdir, en
aðrir ekki. Markaðssérfræðingur
sagði af sama tOefni að í sínu fagi
væri orðið marklaust að skipta
fólki niöur eftir þjóðum. Hjá okk-
ur, sagði hann, er mannkyninu
frekar skipt niður í neysluhópa.
Það er ekkert sérstaklega þýskt,
sagði hann, við að vOja keyra um
á BMW, ekkert sérstaklega banda-
rískt við að borða pitsu frá Pizza-
hut, eða eitthvað japanskt við að
vilja gæði í rafmagnstækjum. Það
er svo heldur ekkert breskt eða
indverskt við það að hafa brenn-
andi áhuga á umhverfismálum,
mannréttindum, stöðu kvenna,
eða þá á frjálsræði í efnahagslíf-
inu. Stór og ört vaxandi hópur
fólks, hvarvetna í heiminum, fmn-
ur I auknum mæli tO meiri sam-
stöðu og andlegs skyldleika við
fólk hinum megin á hnettinum en
Erlend tíðindi
Jón Ormur Halldórsson
við manninn í næsta húsi. Sum-
um finnst þetta dapurlegt, öðrum
það besta við okkar öld. Hvað sem
mönnum fmnst hins vegar mun
þetta breyta flestum hlutum í sam-
félaginu.
Menningarsvæði
í stað þjóða?
Það eru líka til svartsýnar
kenningar um skiptingu mann-
fólksins í hópa, nú þegar heimur-
inn er að verða að einum stað.
Þetta eru kenningar um yfírvof-
andi átök á mifli menningar-
svæða. Menn segja að skipta megi
öUum heiminum upp í fáein
menningarsvæði, og að mestu
skipti að ekkert eitt menningar-
svæði hlutist tO um málefni ann-
ars. Fylgjendur þessara kenninga
segja að hvert menningarsvæði
eigi að verja sig frá öðrum bæði í
menningu og stjórnmálum.
Grunnþættir vestrænnar menn-
ingar, segja slíkir menn, eiga ekki
erindi við Kínverja, frekar en ind-
versk eða kínversk menning á er-
indi við okkur hér fyrir vestan.
Friður, segja slíkir menn, verður
best tryggður með því að menn-
ingarsvæðin láti hvert annað í
friði.
Nýjar teikningar af
heiminum
Fyrir aUan þorra manna mun
það skipta miklu máli áfram hvar
þeir fæddust, þótt allir borði pits-
ur, klæði sig að alþjóðlegri tísku,
rabbi við vini í BrasUíu og Belís
yfir Netið á hverju kvöldi og láti
sig dreyma um BMW. Þó að þjóð-
ríkið ráði ekki lengur stóru línun-
um í efnahagsmálum er það held-
ur ekki að deyja. Flest ríki taka tU
sin meira skattfé en nokkru sinni
áður og engar alþjóðastofnanir,
nema kanski ESB, ráða neinu sem
stórveldin hafa ekki áhuga á að
ráða sjálf. En heimur hvers og
eins manns er ekki annar en sá
sem hugur hans teiknar. Fleiri og
fleiri eru að teikna alveg upp á
nýtt. Alþjóðleg fyrirtæki hafa sýnt
öllu meiri snflli í að bregðast við
þessu en stjómmálamenn samtím-
ans. En það breytist kannski með
nýrri tölvuvæddri kynslóð, sem
enn er þó þögul um þetta sem ann-
að.
„En heimur hvers og eins manns er ekki annar en sá sem hugur hans
teiknar. Fleiri og fleiri eru að teikna alveg upp á nýtt,” segir Jón Ormur
m.a. í pistlinum um breytta heimsmynd. Dv-mynd ÞÖK
tÉkoðanir annarra
Lok eyðimerkurgöngunnar
„Jafnaðarmenn í Þýskalandi, sem hafa ekki verið
við völd 1 sextán ár, hafa nú aðlaðandi frambjóðanda
gegn Helmut Kohl kanslara í kosningunum í septem-
ber. Gerhard Schröder er raunsæismaður, hann kem-
ur vel fyrir í sjónvarpi og hann er rúmlega áratugin-
um yngri en hinn 67 ára gamli Kohl. Schröder var út-
nefndur kanslaraefhi á mánudag í kjölfar endurkjörs
síns sem forsætisráðherra Neðra-Saxlands. Það mun
þó þurfa meira en persónutöfra til að leiða jafnaðar-
menn út úr eyðimörkinni.“
Úr forystugrein New York Times 4. mars.
Tími kraftaverkanna
.
„Ríkisstjóm Bondeviks (forsætisráðherra Noregs)
treystir því greinOega að tími kraftaverkanna sé ekki
liðinn. Á fundi með fréttamönnum lét Bondevik þess
getið að það væri honum metnaðarmál að vöxturinn
í útgjöldum hins opinbera yröi minni en vöxtur þjóð-
arframleiðslunnar. Ríkisstjóm Syses stefhdi að því
sama og tókst, öflum að óvörum, að standa við það í
fjárlagafrumvarpinu sem hún lagði fram haustið
1990. Munurinn er bara sá að við gerð fjárlaga nú
vom samþykktar umbætur sem munu kosta mikið fé
í fjárlögum næsta árs.“
Úr forystugrein Aftenposten 5. mars.
Hægribylgja
„Stefna stjórnarinnar í málefnum flóttamanna og
innflytjenda mun leiða tfl að færi flóttamenn koma
tfl landsins og að þeir sem fá hæli aðlagast fyrr
dönsku samfélagi. Venstre og íhaldsflokknum þykir
þessi stefna ekki ganga nógu langt og þessir flokkar
hafa fylgt á eftir Piu Kjærsgaard. Það hefur augljós-
lega komið stjórnarflokkunum á óvart að innflytj-
endamál skuli skipa svo stóran sess í kosningabarátt-
unni. En táknin hafa verið nógu greinfleg. Fyrir um
það bO ári fór hægribylgja um Evrópu. Carl I. Hagen
og Framfaraflokkur hans í Noregi fengu góða kosn-
ingu. Jean-Marie Le Pen fékk 15 prósent í frönsku
þingkosningunum. Það er hins vegar rangt að flótta-
mannastraumurinn tfl Danmerkur ógni efnahag og
velferð í landinu. “ Úr forystugrein Aktuelt 6. mars.