Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1973, Page 80

Aftur á móti ber að nýta til fullnustu hæfileika kúnna til
að breyta hinu innlenda fóðri, grasinu, í verðmæta fram-
leiðsluvöru, mjólkina."
NOKKUR ORÐ UM SELEN
Þótt málmleysinginn selen hafi valdið íslenzkum bændum
miklum búsifjum — og líklega meiri en í fljótu bragði sýn-
ist, hefur verið furðu hljótt um öll skrif varðandi þetta efni.
Friðrik Pálmason, sérfræðingur á Keldnaholti, þýddi þó
ágæta danska grein um þetta, sem hirt var í Búnaðarblað-
inu (10. thl. 1967, bls. 302). Um önnur skrif á borð við þessa
grein er mér ekki kunnugt varðandi selen hér á landi.
Nú er það t. d. vitað mál að dýralæknar í ýmsum héruð-
um hafa útvegað bændum selenlyf við svokölluðu stíu-
skjögri í lömbum í þó nokkur ár, án þess að dýralæknaþjón-
ustan hafi gert nokkuð veður út af þessu svo mér sé kunn-
ugt, hvað þá rannsóknir.
Það er ekki ætlun mín að þessu sinni að ræða um þetta
efni í neinni dýpt né til hlítar, enda er sannleikurinn sá að
þekkingin á lífeðlisfræðilegu hlutverki selens í skepnum
ristir ákaflega grunnt enn sem komið er. Læt ég í þessu til-
viki nægja að vísa til greinar Friðriks.
Það sem ég vildi einkum vekja athygli á, er hver búsifja-
yaldur þetta efni getur hugsanlega verið, auk þess sem vit-
að er með nokkurri vissu.
Það má slá því nokkuð föstu, að selen hefur valdið svo-
kallaðri hvítvöðvaveiki („white muscle desease,“ stíuskjögri)
í lömbum, einkum lambgimbralömbum. Einkennin eru
nokkuð breytileg, stundum eru lömbin orðin veik strax við
fæðingu, en ég hygg að oftar fari ekki að sjá á þeim fyrr en
nokkuð seinna, jafnvel ekki fyrr en eftir 4—6 vikur eftir
burð.
Oft ber á þessu eftir að lambánum er hleypt út eftir styttri
eða skemmri innistöðu með lömbum sínum. Það virðist vera
ákaflega útbreiddur misskilningur meðal bænda að inni-
staðan sem slík valdi þessu. Skýringin er vitaskuld sú, að
84