24 stundir - 11.06.2008, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2008 24stundir
Eftir Elías Jón Guðjónsson
elias@24stundir.is
„Þetta hlýtur óhjákvæmilega að
fara út í verðlagið og hafa áhrif á
vöruverð og verð á þjónustu,“ segir
Andrés Magnússon, framkvæmda-
stjóri Samtaka verslunar og þjón-
ustu (SVÞ), um þær hækkanir sem
hafa orðið á eldsneytisverði að
undanförnu. Heimsmarkaðsverð á
hráolíu er nú það hæsta sem verið
hefur.
Víðtæk áhrif
„Það er ekki hægt að segja til um
hvaða áhrif það hefur í prósent-
um,“ segir Andrés um það hversu
miklar hækkanirnar kunni að
verða. „Olíuverðshækkun hefur
miklu víðtækari áhrif en bara á
eldsneytisverð. Plast stórhækkar
einnig því að olían er hráefni til
plastframleiðslu. Þetta hefur víð-
tækari áhrif en fólk gerir sér grein
fyrir,“ segir Andrés. Hann segir
ástandið núna vera eins óhagstætt
fyrir innflutning og hugsast getur.
Vill lækka olíugjald
Jóhannes Gunnarsson, formað-
ur Neytendasamtakanna, segir að
nú séu mjög erfiðir tímar fyrir
neytendur. „Þetta hefur svo geig-
vænleg áhrif út í allt samfélagið,“
segir hann en veltir upp þeirri hug-
mynd að stjórnvöld lækki olígjald-
ið til þess að slá á áhrifin.
Áhyggjur af uppsögnum
Aðspurður um það hvað fyrir-
tæki geti gert til þess að halda aftur
af verðhækkunum segir Andrés
það liggja fyrir að það þurfi að hag-
ræða. „Þegar fyrirtæki þurfa að
draga saman er mest horft á launa-
kostnað,“ segir hann.
Gunnar Páll Pálsson, formaður
VR, segir þau hafa áhyggjur af
stöðu mála. „Við höfum heyrt að
um síðustu mánaðamót hafi verið
töluvert um uppsagnir,“ segir
hann. „Fólk hringir mikið og spyr
um réttindi sín,“ bætir hann við.
Stjórnvöld sýni frumkvæði
Þeir Andrés, Jóhannes og Gunn-
ar vilja allir að ríkisstjórnin sýni
einhver viðbrögð við ástandinu.
Andrés segir vandamálið fyrst og
fremst vera lánsfjárskort. „Ef við
fáum ekki neinar jákvæðar fréttir
frá fjármálafyrirtækjum á allra
næstu vikum þá er ekki ástæða til
bjartsýni,“ segir hann. Hann vill
einnig að ríkið grípi inn í með
framkvæmdum til þess að örva at-
vinnulífið. Þeir Gunnar og Jóhann-
es kalla eftir því ríkisstjórnin taki
frumkvæði að nýrri þjóðarsátt.
ÞEKKIR ÞÚ TIL?
Hringdu í síma 510 3700 eða
sendu póst á 24@24stundir.is
Olíuverðshækkun
hefur víðtæk áhrif
 Framkvæmdastjóri SVÞ segir olíuverðshækkun óhjákvæmilega hafa áhrif á verðlag
➤ Heimsmarkaðsverð á olíu ernú tvöfalt hærra en það var
fyrir ári og fimmfalt hærra en
það var fyrir fimm árum.
➤ Lítrinn af 95 oktana bensínikostar nú rúmar 170 krónur
og lítrinn af dísilolíu tæpar
190 krónur.
OLÍUVERÐ
24stundir/Golli
Síhækkandi olíuverð mun
smitast út í verðlagið.
„Það er mikilvægt fyrir öku-
menn að skynja flæðið í um-
ferðinni og læra á ljósin,“ seg-
ir Sigurður Ingi Friðleifsson
framkvæmdastjóri Orkuseturs
um það hvernig hægt er að
halda aftur af eldsneytiskostn-
aði. „Þetta er annars vegar
lausagangurinn sem fylgir því
að bíða á rauðu ljósi sem telur
og hins vegar orkunotkunin
sem fer í það að bremsa og
taka af stað aftur.“ ejg
Sigurður Friðleifsson
Mikilvægt að
skynja flæðið
„Fólk ætti að íhuga það alvar-
lega að fara með tjald í útileg-
una frekar en hjólhýsi,“ segir
Stefán Ásgrímsson ritstjóri
FÍB en hann segir bíla með
hjólhýsi í eftirdragi eyða 30-
40% meira en án þess. „Ég hef
bókstaflega horft á bens-
ínmælinn falla þegar ég hef
verið með hjólhýsi aftan í.“
Stefán Ásgrímsson
Tjald frekar
en hjólhýsi
Verð á hráolíu er nú komið í
tæpa 140 dollara á tunnuna. Það er
nú tvöfalt hærra en fyrir ári og
fimmfalt hærra en fyrir fimm ár-
um. Hækkanir hafa mikil áhrif á
daglegt líf okkar því þær hafa áhrif
á verð á öllum vörum og þjónustu.
Víða um heim hafa farið fram fjöl-
menn mótmæli gegn þessum
hækkunum og hafa þau einkum
beinst að ráðamönnum. En það er
ekki víst að verið sé að mótmæla á
réttum stöðum eða hvort það er yf-
irhöfuð hægt. Fjölmargar og ólíkar
ástæður eru fyrir þessari miklu
hækkun á olíuverði og ætla 24
stundir hér að stikla á stóru um
þær helstu. elias@24stundir.is
Olíuverð hefur aldrei verið hærra en nú og það sér ekki fyrir endann á hækkununum í nánustu framtíð
Af hverju heldur olían áfram að hækka?
1
Eftirspurn Einfaldasta og eðli-
legasta skýringin er líklega sú að
verðið stjórnist af framboði og
eftirspurn.
Á undanförnum árum hefur ver-
ið mikill hagvöxtur í tveimur fjöl-
mennustu ríkjum heims, Kína og
Indlandi. Í kjölfarið hefur eft-
irspurn eftir olíu í þessum ríkjum
vaxið gríðarlega. Aukin eft-
irspurn eftir olíu er því ein
ástæða hás elsdneytisverðs.
Óstöðugleiki Innrás Bandaríkj-
anna og bandamanna þeirra inn í
Írak árið 2003 hefur leitt til gríð-
arlegs samdráttar í olíufram-
leiðslu Íraka. Hún er nú aðeins
einn sjötti af því sem hún var fyrir
innrásina. Þá hefur óstöðugleiki,
bæði í pólitík og náttúru í Mið-
Austurlöndum sem og í öðrum
olíuframleiðsluríkjum haft þau
áhrif að dregið hefur úr framboði.
2
3
Takmörkuð auðlind Olíunni
kemur úr takmarkaðri auðlind
sem er ofan í jörðinni. Það var
eðlilega byrjað að sækja olíu í
lindir þar sem það var einfaldast
og ódýrast. Þegar fer að ganga á
þessar lindir þarf að sækja olíuna í
aðrar sem krefjast flóknari og dýr-
ari aðferða. Hækka þarf verðið svo
það sé hagkvæmt. Verðið hækkar
því í samræmi við það hversu
mikið er gengið á auðlindina.
Spákaupmennska Samtök olíu-
framleiðsluríkja (OPEC) geta haft
mikil áhrif á verðið með því að
halda aftur af framleiðslu sinni.
Það sama má segja um spákaup-
menn sem spila á olíuverð. Þetta
gera þeir til dæmis með því að
fjárfesta beint í olíu þegar verðið
fer niður í þeim eina tilgangi að
selja hana aftur þegar það fer
upp, án þess að hafa nokkurn
tíma ætlað að nota hana.
4