Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Qupperneq 20

um starfsleyfi atvinnureksturs, sem alvarleg umhverfisspjöll getur
haft í för með sér, svo sem fyrr segir.
Framkvæmd umhverfisverndarlaganna er fyrst og fremst í hendi
umhverfismálastofnunarinnar, sem er hluti landbúnaðarráðuneytisins.
I lénunum fer lénsstjórnin með framkvæmdina og heilbrigðisnefndir í
hinum einstöku sveitarfélögum.Yfirstjórn lagaframkvæmdarinnar
fyrir allt landið er, sem fyrr segir, hjá umhverfismálastofnuninni í
Stokkhólmi, og hefur hún heimild til að gefa út tilskipanir og reglu-
gerðir um nánari túlkun og framkvæmd laganna.
Ákvörðunum leyfisnefndarinnar er unnt að áfrýja til ríkisstjórnar-
innar (landbúnaðarráðuneytisins).
Refsiheimildir eru í lögunum, og er unnt að refsa fyrir brot gegn
lögunum eða reglugerðum, sem settar eru með heimild í þeim, sem
framin eru af ásetningi eða gáleysi, (45. gr.).
Unnt er einnig að beita dagsektum til að tryggja, að ákvörðunum
stjórnvalda í þessu efni sé hlýtt. (47. gr.).
Að því er varðar skaðabótamál vegna þess að maður telur hagsmuni
sína hafa verið skerta af umhverfisspjöllum, getur hann höfðað slíkt
mál fyrir hlutaðeigandi fasteignadómstól, sem um það fjallar. Telji
maður, að umhverfisspjöll hafi valdið því, að fasteign verði sér verð-
laus eða verðlítil getur hann krafist þess, að sá sem veldur umhverfis-
spjöllunum leysi til sín fasteignina að hluta til eða með öllu (32. gr.).
Hlutaðeigandi fasteignadómstóll kveður upp úrskurð um það hvort
krafan skuli ná fram að ganga.
Að því er varðar skaðabótaskyldu þeirra, sem valdið hafa umhverf-
isspjöllum, er unnt að krefjast skaðabóta, hvort sem fyrirtæki eða
atvinnurekstur hefur hlotið leyfi eða ekki, sé nánari skilyrðum full-
nægt. Þau eru að tjónið, sem átt hefur sér stað, sé all verulegt og nái
út fyrir þau mörk, sem menn almennt megi sætta sig við, miðað við
allar aðstæður og staðhætti. 1 slíku tilviki þarf brotið ekki að hafa
átt sér stað af ásetningi eða gáleysi. Skaðabótaskyldan stofnast hér
án þess, þ.e. um hlutræna ábyi’gð er að ræða (30. gr.). Um getur verið
að ræða bætur bæði fyrir tjón, sem þegar hefur átt sér stað, og tjón,
sem á eftir að eiga sér stað, er fyrirsjáanlegt.
Loks er þess að geta, svo sem fyrr var minnst á, að í ýmsum sér-
lögum er fjallað um umhverfismál og mengunarvarnir.
Árið 1955 voru sett lög um kjarnorku (atomenergilagen). Er þar að
finna ákvæði urn uppsetningu og rekstur kjarnakljúfa og annarra
tækja, sem notast við kjarnorkueldsneyti. Leyfi til slíkrar starfsemi
verður ríkisstjórnin að veita og eftirlit með rekstrinum hefur kjarn-
114