Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Qupperneq 25

d) Finnsk löggjöf.
Ekki er um að ræða neina heildarlöggjöf um mengunarvarnir eða
umhverfismál almennt í Finnlandi. Hins vegar er heildarlöggjöf þar
í undirbúningi um loftmengun og hávaðamengun.
Ákvæði um mengunarmál eru í vatnalögum, grannalögum, heilbrigð-
islögum og byggingarlögum.
I vatnalögunum frá 1961 er bannað að veita skaðlegum efnum í ár
og vötn, nema með leyfi vatnadómstólsins. Þar að auki er þar að finna
ákvæði um leyfisskyldu og tilkynningaskyldu vegna atvinnustarfsemi,
sem hætta getur stafað af. Ákvörðunum vatnadómstólsins er unnt að
áfrýja til stjórnsýsludómstóls Finnlands. (17. gr. 1. mgr.). Nánari
ákvæði um þessi efni er að finna í reglugerðinni um hindrun vatns-
mengunar, sem sett var 1962.
I grannalögunum frá 1920 er m.a. lagt bann við mengun, sem skað-
leg er fyrir nágranna. Þar er og að finna ákvæði um, að sá sem vill
byggja mannvirki eða efna til starfsemi, sem mengun getur stafað
af verði að fá úrskurð framkvæmdavaldshafa, m.a. bygginganefndar,
varðandi tilskilda fjarlægð frá landi grannans. (18. gr.). Slík ákvörð-
un kemur í veg fyrir að granninn geti höfðað mál vegna framkvæmdar-
innar, en leysir aðila ekki undan þeirri skyldu að gera nauðsynlegar
varúðarráðstafanir eða undan skaðabótaskyldu. Um hlutræna skaða-
bótaábyrgð er hér að ræða.
Jafnan er unnt að leita til dómstólanna, þegar um mengunarbrot er
að ræða. Lénsstjórnir, og einnig ráðherra, geta gert ráðstafanir gegn
starfsemi (fyrirtæki), sem veldur almenningi skaða með mengun eða
óþægindum, þótt starfsemin eða fyrirtækið hafi upphaflega hlotið leyfi
yfirvalda, t.d. byggingarleyfi. Af framansögðu má ljóst vera, að í
finnsku grannalögunum er ekki krafizt sérstaks starfsleyfis fyrir-
tækja vegna mengunarhættu, heldur er þar að finna ýmis takmörkun-
arákvæði, sem varða m.a. staðsetningu fyrirtækja.
1 heilbrigðislöggjöfinni frá 1965 segir, að meiriháttar verksmiðjur
skuli hannaðar og byggðar á þann hátt, að þær hafi ekki heilsuspill-
andi áhrif á umhverfi sitt. Ef ekki er gert ráð fyrir byggingu verk-
smiðju í skipulagsáætlun, þarf heilbrigðisnefnd að samþykkja hinn
fyrirhugaða byggingarstað.
1 heilbrigðisreglugerð (1967) er getið allmargra flokka atvinnufyrir-
tækja, sem verða að lúta slíkri leyfiskvöð. Geta heilbrigðisnefndir beitt
réttarfarslegum þvingunarúrræðum til þess að knýja fram ákvarðanir
sínar og refsing liggur við brotum á reglugerðinni. Framkvæmd heil-
119