Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Page 51

og- má því oft lesa mun meira úr bandarískum dómum en íslenskum,
en það haggar því ekki, að öllum dómum er fyrst og fremst ætlað að
skera úr tiltekinni deilu. Örðugleikar við samningu hnitmiðaðrar bóta-
reglu eftir mörgum dómum eru mjög líklegir til að valda því, að skrif-
aða reglan verði of rúm, þ.e. nái til fleiri atvika en til var ætlast eða
eðlilegt má telja. Bandarískir dómstólar fara mjög eftir ,,Restatement“,
og má því búast við, að reglan, sem tekin er upp í ritið, leiði til víð-
tækari ábyrgðar en til var stofnað, ef hún er rýmri en þau fordæmi,
sem hún er dregin af. Þetta gæti hugsanlega valdið víxlverkunum í
þá átt að víkka gildissvið reglna um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum.
Það mælir gegn þessari tilgátu, að í Englandi hefur ábyrgð á sjálf-
stæðum verktökum breiðst verulega út, þó að þar sé ekkert, sem svarar
til „Restatement.“3S Þetta nægir þó ekki til að kollvarpa tilgátunni,
því að mjög erfitt er að fullyrða um, hvort svipaðar ástæður liggj að
baki síðari tíma þróun umrædds réttaratriðis í báðum þessum löndum.
Að ofan var látið að því liggja, að bandarísku reglurnar um sjálf-
stæða verktaka væru sumar hverjar óheppilega rúmar. E.t.v. er það
þó verra, hversu teygjanlegar ýmsar þeirra eru, og var áður vikið að
því atriði, bæði í sambandi við „eðlislæga hættuléga starfsemi“ (í lok
4. kafla) og „collateral" gáleysi (í 5. kafla). Eins og greint er í lok 4.
kafla falla sumar reglnanna saman að verulegu leyti eða skarast og
mynda m.a. þess vegna ekki samstæða heild. Þegar dregnir eru saman
helstu gallar þeirra, má ségja, að þær séu í heild flóknar og óskýrar og
til þess fallnar að skapa réttaróvissu á ýmsum mikilvægum athafna-
sviðum.
Út af fyrir sig er það kostur, að reglurnar skuli vera ólögfestar, því
að auðveldara er að breyta þeim en ella væri. Reglurnar eru að ýmsu
leyti þjálar og leiða oft til eðlilegrar niðurstöðu eða a.m.k. niðurstöðu,
sem samrýmist ríkjandi sjónarmiðum í norrænum skaðabótarétti.
Þann sem þetta ritar, skortir þekkingu til að gefa skýringar á, hvers
vegna ábyrgð á sjálfstæðum verktökum í bandarískum rétti hefur
þróast í það horf sem nú er. Ekki er ólíklegt að mörgum norrænum
lögfræðingum finnist, a.m.k. við fyrstu sýn, bandarískir dómstólar
beiti á stundum furðulegustu ráðum til að koma ábyrgð á verkkaupa
vegna sakar verktaka, og að ýmsar reglna um þá ábyrgð séu til orðnar
til þess eins að veita tjónþola úrlausn, þegar verktaki er ógjaldfær
og tjónþoli á engan rétt eftir hinni hefðbundnu meginreglu um, að
38 Meira að segja fullyrðir Prosser (bls. 468), að enskir dómstólar gangi lengra en
bandarískir í þessu efni. Ekki er sú staðhaefing þó rökstudd sérstaklega.
145