Dvöl - 01.01.1940, Síða 42

36
DVÖL
um, einkum Bretlandi. Aukin tækni
átti og sinn þátt í þessum breyt-
ingum. í Norrlandi voru byggðar
stórar sögunarmyllur við ósa stór-
fljótanna. Trén voru felld að vetr-
inum og þeim fleytt ofan eftir án-
um á vorin. Að þeim flutningum
starfa vanir menn, enda þarf oft
snarræði og áræði til að koma trjá-
flotanum yfir flúðir og þrengsli í
ánum. Trjábolirnir eru merktir, og
hirðir hver verksmiðja sína, þegar
að ósi kemur. Við sögunarmyllurn-
ar féll til mikill úrgangur, og til
þess að koma honum í verð, voru
reistar verksmiðjur til pappírs-
gerðar, og nú á síðustu áratugum
er farið að vinna úr honum trjá-
kvöðu (trámassa) til gervisilki-
gerðar. Sú framleiðsla hefir aukizt
gífurlega hin síðari árin. Árið 1931
nam verðmæti útfluttrar trjávöru
frá Svíþjóð um 370 miljónum kr.
og er þá pappír ekki meðtalinn.
Meiri hluti þessarar vöru kom frá
Norrlandi.
Til þess að koma í veg fyrir að
skógarnir eyddust, er svo geypilega
var að unnið, ákvað sænska þingið
að hver, sem skóg heggur, skuli
skyldugur að gróðursetja skóg á
jafnstóru svæði og því, sem höggv-
ið var. Með þessu ákvæði er séð
fyrir því, að ávallt verði til nógir
skógar í Svíþjóð og komandi kyn-
slóðir taki ekki við skóglausu landi.
Þarna kemur í ljós sama forsjálni
og sú, er svo var mælt fyrir, að ekki
mætti vinna nema ákveðið magn af
járnsteini, þótt nógu sé af að taka.
Um langan aldur höfðu menn
vitað, að í Norrlandi voru grænir
skógar. En að þar fyndist gull að
auki, kom mönnum á óvart. Árið
1924 fundust ýmsir dýrmætir
málmar í Boliden, sem er uppi í
landi skammt frá hafnarborginni
Skellefteá. Verðmætustu málmarn-
ir, er þarna fundust, voru kopar,
silfur og gull. Þessi fundur var
engin tilviljun, eins og fundir silf-
urnámanna í Norrlandi, heldur ár-
angur vísindalegra rannsókna, sem
of langt mál yrði að skýra frá. Bo-
liden er nú auðugasta gullnáma
Evrópu, og verðmæti gullsins, sem
unnið er þar árlega, nemur um 40
miljónum sænskra króna.
Hið strjálbýla og hrjóstruga
Norrland leggur því til mikinn
hluta af þjóðartekjum Svía. Járn
þess og timbur eru vörur, sem stór-
þjóðirnar þurfa nauðsynlega á að
halda, — ekki sízt í styrjöld. Það
er engan veginn auðvelt fyrir Svía
að þræða bil beggja og skipta
bróðurlega milli beggja aðila. Rjúfi
Englendingar norska landhelgi og
stöðvi málmflutninga frá Narvik,
verður torvelt fyrir Þýzkaland að
fá það járngrýti frá Svíþjóð, sem
það þarfnast, vegna þess að hafn-
irnar við Helsingjabotn eru lagðar
mestan hluta vetrar, en ógjörlegt
er að flytja járnsteininn með járn-
brautarlestum til Þýzkalands. Fari
svo, er ekki gott að vita, hverra
bragða Þjóðverjar leita til að teppa
flutninga á sænskum járnsteini til
Englands. Þá hefir og aðstaða Sví-