Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.2005, Blaðsíða 25

ÐV Heilsan
MÁNUDAGUR 20. JÚNÍ2005 25
Kalk og D-vítamín minnka líkur á
Um 75% kvenna þjást af fyrir-
tíðarspennu einhvemtíma á lífs-
leiðinni. Fyrirtíðaspenna á sér stað
1-2 vikum fyrir egglos. Konur flnna
fyrir pirringi, skapbrestum, þung-
lyndi og kvíða. Að hafa nóg af kalki
og D-vftamíni í mataræðinu getur
minnkað líkurnar á fyrirtíðar-
spennu. Þessi niðurstaða kemur
úr nýrri skýrslu frá Massachusetts-
háskóla í Amherst. Konur sem
neyta álíka mikils af kalki og D-
vítamíni og finnst í fjórum
skömmtum af léttmjólk, appel-
sínusafa eða fitulitlum mjólkur-
vörum á borð við jógúrt minnka
líkur á fyrirtíðaspennu til muna.
Borða hollan
mat
Hvað gerir
þúþértil
heilsubótar
„Ég stunda líkamsrækt f Laugum og
fer i gönguferðir," segir Nína Björk Gunn-
arsdóttir Ijósmyndari. „Svo borða ég náttúrulega
góðan og hollan mat og passa að ég fái nægan
svefn."
Vottunarstofan Tún vinnur að nýsköpun íslenskrar matvælaframleiðslu í samræmi
við alþjóðlega staðla um tillitsemi við lífríki og náttúru. Fyrsta vottunin af hálfu
Túns var veitt árið 1996. Markmið Túns er að stuðla að uppbyggingu lífrænnar
framleiðslu og veita fyrirtækjum og bændum þjónustu á því sviði.
Níu stað-
reyndir um
átraskanir
Þeim verslunum hefur fjölgað hér á landi á allra síðustu árum
sem bjóða reglulega upp á lífrænt ræktaðar vörur. Nokkrar versl-
anir sérhæfa sig í sölu á lífrænum afurðum, innfluttum og ís-
lenskum. Lífræn ræktun er nú stunduð í flestum landshlutum og
nokkur stærstu afurðasölufyrirtæki landsins hafa fengið vottun
Túns til vinnslu á lífrænu grænmeti, mjólk, kjöti og sjávargróðri.
Milli 30-40 aðilar á íslandi eru með vottun.
„Lífrænar aðferðir hafa til dæmis
þá sérstöðu að bannað er að nota
erfðabreytt efni og erfðabreyttar líf-
verur þannig að neytandinn getur
verið nokkur tryggður fýrir því að h'f-
rænar vörur innihaldi ekki erfða-
breytt efrn,“ segir Gunnar og þykir
það mjög mikilvægt. Hann telur að
mikill meirihluti neytenda sé and-
vígur því að neyta erfðabreyttra
matvæla.
Áhersla lögð á velferð búfjár
Lífrænar aðferðir byggjast á því
að framleiða vörur þannig að tekið
sé tillit til allra þátta lífkeðjunnar,
jarðvegs, vatns, gróðurs, dýra og
manna.
Þeir sem rækta lífrænt búfé ala
það eingöngu á líffænu fóðri og
leggja mikla áherslu á velferð dýr-
anna, til dæmis gott húsiými, næga
hreyfingu, útivist og lágmarks lyfja-
notkun. Lífrænar búfjárafurðir, eins
og mjólkurvörur, egg og kjöt, eru því
til orðnar með öðrum aðferðum en
hefðbundnar vörur.
í líffænni ræktun er beitt skipti-
ræktun og stjórnun beitarálags, svo
landið bíði ekki hnekki. Við fram-
leiðslu matjurta (grænmetis, ávaxta
og korns) er eingöngu notaður
h'frænn áburður og beitt líf-
rænum vörnum gegn
meindýrum, illgresi og
sveppum.
Lífrænar vörur hafa
þá sérstöðu á markaði
að allur ferillinn er vott-
aður frá bóndanum til síð
ustu úrvinnslu hráefnis.
Dýrari framleiðsla í
byrjun
Gunnar segir framleiðslu
á h'ffænum vörum vera þónokkuð
dýrari en aðra og eru nokkur atriði
sem valda því.
Fyrst og fremst er varan dýr
fyrstu árin meðan verið er að laga
ræktunina að breyttum kröfum.
Fyrst um sinn dregur úr uppskeru,
og þetta er einnig heldur meiri
vinna og menn þurfa jafnvel að
breyta húsakynnum. Að auki fylgir
þessu óvissa, sérstaklega til að byrja
með, þegar verið er að læra á þessa
Vottunarmerki Llf-
rænt ræktaöar vörur
má þekkja á vottun-
armerkinu.
Krabbamein og alsæla
Samkvæmt nýjum rannsóknum
frá háskólanum í Birmingham geta
þunglyndislyfið Prozac og eiturlyf-
ið alsæla haft þau áhrif að krabba-
meinsffumur hætta að stækka.
Lyfin stöðvuðu vöxt krabba-
meins í meira en helmingi hvít-
blæðistilfella sem rannsökuð voru.
Af sautján sýnum minnkaði
vöxtur ffumanna í níu er þær
komust í snertingu við þunglyndis-
Iyf en í ellefu þegar amfetamín-
skyld lyf voru notuð.
Einn úr rannsóknarliðinu, pró-
fessor Gordon, er mjög ánægður
með þessar niðurstöður og telur að
þær geti hjálpað í baráttunni við
krabbamein og á þá sérstaklega við
Prozak og önnur geð-
deyfðarlyf sem þykja
örugg í notkun.
Þeir sem að
rannsókninni
standa taka það
ákveðið fram að
niðurstöðurnar
þýði ekki að fólk
eigi að fara að
úða í sig alsælu.
Sá skammtur
sem notaður var í
rannsókninni myndi
drepa mann og annan
en það sem vísinda-
mennimir hyggjast gera er að
reyna að kryfja betur samsetningu
Eiturlyf Bkki er ráðlegt
aðfólk gleypi ! sig al-
sælu til að koma I veg
fyrir krabbamein.
kyns,
„heimatilbúinna"
eiturlyfja líkt og
alsælu og ein-
angra efiúð
sem drepur
krabba-
meins-
ffumur.
Það er því
vonandi að
þessi
óþverralyf
geti gert gagn
síðar meiríbar-
áttunni við einn
skæðasta óvin mann-
krabbameinið.
þætti og afla þarf þekk-
ingar, taka sér tíma til
að fara á námskeið
og kaupa þjónustu
ráðunauta.
Á móti kemur að
þegar aðlögun er lokið og
framleiðendur geta farið
að markaðssetja vöruna
með vottunarmerki er
þeim að jafriaði unnt að
bjóða vöruna á hærra
verði.
Fólk virðist vera tilbúið að greiða
hærra verð fyrir þessar vörur sem
sýnir sig á örum vexti verslana af
þessu tagi.
Til þess að tryggja sem best eigin-
leika lífrænna afurða er þeim haldið
aðgreindum frá öðrum vörum og
notkun íblöndunarefria er haldið
innan strangra marka þannig að
neytandinn fái þær í eins uppruna-
legu og fersku ástandi og unnt er.
En til lengri tíma litið eru lífræn-
ar aðferðir líkast til mun hagkvæm-
ari kostur fyrir framleiðendur og
neytendur, því rannsóknir hlaðast
upp sem benda til að þær hafi já-
kvæð áhrif á umhverfi okkar og
heilsufar og skih næringarríkari
matvöru en þær aðferðir sem hing-
að til hafa ráðið rikjum.
ragga@dv.is
7.90% þeirra sem þjást af átröskun-
um eru konur.
2. Átraskanir byrja snemma, jafnvel i
kringum 12 ára aldur Venjulega hefj-
ast þær um 17 ára aldur. 5% ungra
kvenna þjást afátröskunum.
3. Konur sem þjást afanorexiu eru
oft dáöar fyrir staöfestu sína og
ákveðni, ’&r-sf'
þráttfyrir
það þrá
þærviður-
kenningu
og geta
jafnvel
verið með
mjög lélega
sjálfsímynd. Þær nota gjarnan mat og
megrun sem leið til þess að kljást við
erfiðleika í llfinu.
4. Atraskanir hverfa ekki án meö-
ferðar. Átraskanir eru geðkvillar sem
geta leitt til dauða. Hins vegar hafa
margir komistyfirþær og lifa nú heil-
brigðu og hamingjusömu lífi.
5. Meðferö viö átröskun feist m.a.í
sálfræðimeðferð.næringarmeðferð,
fjölskyldufræðsla og mögulega þung-
lyndislyf.
6. Mjög hátt hlutfall þeirra sem þjást
afbúlimíu erþunglynt. Þess vegna
virka þunglyndislyfmjög vel á sjúkdóm-
inn. Lyfán meðferöar virka hins vegar
ekki.
7. Þegar fólk með anorexíu sveltir
sig getur það valdið þvi að líffærin
minnka, lágum blóöþrýstingi, hægum
efnaskiptum og viðbrögöum, steinefna-
leysi i beinum og óreglulegum hjart-
slætti sem getur leitt til hjartastopps.
8. Átköstin sem fylgja búlimíu get
leitt til lifrar-, nýrna- og þarma-
skemmda, tannskemda og skemda í
hálsi. Aðrir fylgifiskar eru hár blóð-
þrýstingur, hátt kólesteról, sjúkdómar í
gallblöðru, sykursýki, hjartasjúkdómar
og ákveðnar tegundir af krabbameini.
9. Þú verður að vera meðvituðZ-aður
um allar hliðar sjálfsimyndarinnar.
Ef sjálfsímyndin gengur ofmikið útáaö
vera mjó(r) veröurað gera sérgrein fyrir
þvlaö þetta getur verið undirstaðan aö
átröskun. Kannið hvernig viðhorfykkar
er til eigin líkama.
Umboðs- og söluaðili
Birkiaska ehf.
sími: 551 9239
BETUSAN