Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.2005, Blaðsíða 33

Menning DV
MÁNUDAGUR 20. JÚNÍ2005 33
Merkustu lista
- ué iimh luLia
Fálkaorðan er umdeilt fyrirbæri. Margir
vilja meina að hún sé tákn um fordild
og óumdeilanlega er hún til marks um
að orðuþegar njóti velþóknunar kerfis-
ins. Er það góð staða fyrir listamann að
standa í? Og hvers eiga þeir að gjalda
sem ekki fá en teljast standa jafnfætis
kollegum sínum. í það minnsta er erfitt
að festa fingur á hver er mestur lista-
manna. Engin dæmi eru um að menn
hafi hafnað fálkaorðunni.
Þann 3. nóvember árið 2003 hlaut
Hulda Valtýsdóttir, fyrrverandi for-
maður orðunefndar, stórriddara-
kross með stjörnu. Væntanlega þá
fyrir að hafa verið svona dugleg við
að úthluta fálkaorðunni? Þetta segir
meira en mörg orð um þetta um-
deilda fyrirbæri sem orðuveitingar
forsetans eru. Þetta snýst ekki síst
um sjálft sig.
Þá verða orðuveitingar til lista-
manna að teljast sérlega öfugsnún-
ar. Þannig er það fuilyrt hér að
rúmlega helmingur þeirra lista-
manna sem sæmdir hafa verið fálka-
orðunni hafa einhvern tíma haft
uppi hástemmd orð um hlutverk
listarinnar í þá veru að listin eigi að
umbylta ríkjandi ástandi. Ekki vera
samdauna því. Fálkaorðan er vita-
skuld til marks um að orðuþegi sé
afar þóknanlegur yfirvaldinu og
kerfinu. Formaður
Ólafúr G. Einarsson, fyrrverandi ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins og forseti
þingsins. Hugsanlega eru þetta
ósanngjarnir þankar og líklega hefur
þetta haft meiri pólitíska þýðingu á
dögum kalda stríðsins. Og á umliðn-
um árum hafa alþýðlegir listamenn
hlotið orðu fyrir starf sitt. Opinber-
lega eru engin dæmi um að orðu
hafi verið hafnað.
Og svo allrar sanngirni sé gætt
eru vitanlega fjölmargir sem hrein-
skilnislega hafa sagt það megin-
markmið sitt sem listamanns að
njóta vinsælda og forðast því að
snerta á öllu því sem má heita um-
deilanlegt. Kannski ekkert að því í
sjálfu sér.
Stétt listamanna hefur ekki setið
hjá þegar fálkaorðunni hefur verið
úthlutað nema síður sé. Hér fer listi
yfir þá sem hafa verið sæmdir orð-
unni allt frá árinu 1996. Fremstir
meðal jafiiingja eða hvað? Spurt er:
Með fullri virðingu fyrir þessum
ágætu listamönnum sem hér eru
nefndir - hvers eiga hinir að gjalda
sem ekki hafa fengið? Þetta hlýtur að
kalla á samanburð. Merking þrífst á
andstæðu sinni. Er Steinunn
Sigurðardóttir orðuþegi merkari rit-
höfundur en Einar Kárason sem
aldrei hefur fengið orðu? Er Friðrik
Þór Friðriksson merkari kvikmynda-
gerðarmaður en Hrafii Gunnlaugs-
son? Er Eiríkur Smith meiri lista-
maður en Hulda Hákon? Er Gunnar
Eyjólfsson betri leikari en Bessi
Bjarnason? Þannig má lengi telja
fullkomlega af handahófi nokkur
dæmi og svari hver fyrir sig.
Árið 1996
Guörún Tómasdóttir, söngkona,
Mosfellsbæ, riddarakross fyrir tón-
list.
Hjálmar H. Ragnarsson, tónskáld,
Reykjavík, riddarakross fyrir tón-
smíðar og störf að menningarmál-
um.
ManffeðVtlhjálmsson, arkitekt,
Álftanesi, riddarakross
fyrir húsagerðarlist.
Steinunn Sigurðar-
dóttir, rithöfundur, •
Reykjavík, riddarakross
fyrir ritstörf.
Þorsteinn Jónsson,
skáld frá Hamri,
’ riddarakross fyrir
ritstörf.
Árið 1997
Guðmundsdóttir, tón-
,listarmaður, London,
riddarakross fyrir tón-
listarstörf.
Árið
1998
Friðrik Þór
riðriks-
son, kvik-
myndaleik-
stjóri, Reykja-
, riddara-
kross fyrir kvik-
myndagerð.
Vigdís Grímsdóttir,
rithöfundur,
Reykjavík, riddara-
kross fyrir ritstörf.
kvikmyndagerð.
:;fó f : riddarakross
VilborgDag
Ingvar Jónasson, lágfiðluleikari,
Reykjavík, riddarakross fyrir fram-
lag til tónlistar.
Kristbjörg Kjeld, leikkona, Reykja-
vík, riddarakross fyrir leiklistarstörf.
Kristján Davíðsson,
listmálari,
Reykjavík, ridd-
arakross fyrir _
myndlist. '
Sigrún Eðvalds-
dóttir, fiðluleikari,
Hafnar-
firði,
riddarakross fyrir tónlist.
4Árið 1999
»Ágúst Guðmundsson,
kvikmyndaleikstjóri, Reykja-
vík, riddarakross fyrir störf í þágu
íslenskrar kvikmynda-
gerðar.
Gunnar Eyjólfsson,
leikari, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir leiklist og
störf í þágu æskulýðs-
mála.
Karólfiia Eiríksdóttir, tónskáld,
Bessastaðahreppi, riddarakross
fyrir tónsmíð-
ar.
KatrínHalI,
listdansstjóri,
Reykjavík,
riddarakross
fyrir störf í
þágu ís-
lenskrar
danslistar.
Árið 2000
óp-
erusöngkona,
tónlistarstörf.
kennari og rit-
höfundur, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir fræðslu og ritstörf.
Árið 2001
Gunnar Egilson klarinettuleikari,
Reykjavík, riddarakross fyrir störf að
tónlistarmálum.
Hörður Ágústsson listmálari og
fræðimaður, Reykjavík, riddara-
kross fyrir störf í þágu lista og
menningar.
BragiÁsgeirsson listmálari, Reykja-
vík, riddarakross fyrir störf í þágu
lista og menningar.
Helga Ingólfsdóttir tónlistarmaður,
Bessastaðahreppi, riddarakross fyrir
störf í þágu lista og menningar.
JónÁsgeirsson tónskáld, Reykjavík,
riddarakross fyrir störf í þágu lista
og menningar.
Stefán Baldursson þjóðleikhús-
stjóri, Reykjavík, riddarakross fyrir
störf í þágu lista og menningar.
Svavajakobsdóttir rittíöfundur,
Reykjavík, riddarakross fyrir störf í
þágu lista og menningar.
Árið 2002
Páll Steingrímsson 17.júnivar stór
dagur í lifí Páls en þá hlauthann
orðu og var kjörinn borgarlistamaður
Reykjavlkur ásamt Rúrí konu sinni.
Einar Már Guðmundsson rithöf-
undur, Reykjavík, riddarakross fyri
framlag til íslenskra bókmennta.
Gunnar Þórðarson tónlistarmaður,
Reykjavík, riddarakross fyrir fram-
lag til íslenskrar tónlistar.
Ingibjörg Haralds-
| dóttir þýðandi og rit-
[Ihöfundur, Reykjavfk,
Iriddarakross fyrir
Jstörf íþágu bók-
Imennta.
J Tinna Gunnlaugsdóttir
■leikkona, Reykjavík,
riddarakross fyrir störf í þágu'
menningar og lista.
Þórarinn Eldjám rithöfundur,
teykjavík, riddarakross fyrir fram-
lag til íslenskra bókmennta.
Árið 2004
Árið 2003
Gunnar Dal (Halldór Sig-
urðsson) heimspekingur
og rithöfundur, Reykjavík,
riddarakross fyrir ritstörf
og framlag til íslenskrar menningar.
HörðurÁskelsson organisti, Reykja-
vík, riddarakross fyrir framlag til ís-
lenskrar tónlistar.
Sigurður Guðmundsson mynd-
listarmaður, Kína, riddarakross fyrir
listsköpun og frámlag til menn-
ingar.
.Amaldur Indriðason, rit-
höfundur, Reykjavík,
iddarakross, fyrir ritstörf.
argrét Pálmadóttir, tón-
istarmaður, Reykjavík, ridd-
arakross, fyrir frumkvæði
í tónlist.
Ásbjöm K. Morthens tónlistarmað-
ur, Seltjarnarnesi, riddarakross fyrir
framlag til íslenskrar tónlistar.
Siguröur Demetz
Franzson tónlistar-
maður, Reykjavík,
stórriddarakross
fyrir störf í þágu
söngmenntunar.
Ámi Tryggvason
leikari, Reykjavík,
riddarakross fyrir
leiklist.
Árið 2005
Edda Heiðrún Backman, leik-
kona, Reykjavík, riddarakross, fyrir
störf í þágu íslenskrar leiklistar.
Eiríkur Smith, listmálari,
Hafnarfirði, riddarakross,
fyrir myndlistarstörf.
Ragnar Bjamason,
söngvari, Reykjavík,
riddarakross, fýrir
framlag til íslenskrar
tónlistar.
Leifur og Páll fá fálkaorðu
GuðnýHalldórsdóttir, leikstjóri,
Mosfellsbæ, riddarakross fyrir
Tólf íslendingar vom sæmdir
lúnni íslensku fáikaorðu á þjóðhá-
tíðardaginn við hátíðlega attíöfn á
Bessastöðum. Meðal þeirra sem
Óiafur Ragnar Grímsson festi orðu
á vom tveir listamenn: Leifur Breið-
ijörð fékk riddarakross fyrir framlag
sitt tO glerlistar og Páll Steingríms-
son kvikmyndagerðarmaður, en
hann hlaut riddarakross einnig fyr-
ir framlag sitt til heimildamynda-
gerðar.
Stór dagur í lífi þeirra beggja,
einkum Páls, sem þennan sama dag
var kjörinn borgarlistamaður
Reykjavíkur ásamt konu sinni Rúrí.
Páll hefur einkum unniö við gerð
náttúrulífsmynda og er þekktur fyr-
ir baráttu sína fyrir verndun tíá-
lendisins. „Þetta fylgir mér alltaf
vegna þess að náttúran, náttúmvís-
indi, náttúrugaldur og náttúru-
mynd er fyrir mér einn og sami
hluturinn," sagði Páll meðal annars
í ítarlegu viðtali í helgarblaði DV.
Leifur Breiðfjörð hefúr verið f
allra fremstu röð glerlistamanna fs-
Iands og er þeirra þekktastur. Verk
hans skreyta fjölmargarbyggingar-
elcki síst kirkjur.
Leifur Breiðfjörð Einhver fremsti gler-
I listamaður landsins hlaut riddarakross fyr-
| ir framlag sitt til glerlistar.