Fréttatíminn - 15.06.2012, Blaðsíða 10

að þeim er útvegað húsnæði auk
þess sem þeir fá inneignarkort í
Bónus til að kaupa sér mat. Einnig
eiga þeir rétt á læknisþjónustu og
íslenskukennslu og eftir fjögurra
vikna dvöl fá þeir 2500 krónur í
vasapeninga á viku. Auk þessa fá
þeir rútumiða til og frá Reykjavík
einu sinni í mánuði, bókasafnskort
með klukkutíma netaðgangi á dag
og frítt í sund, söfn og innanbæjar-
strætó. Ekki er gert ráð fyrir til-
sjónarmanni en frá og með 1. mars
síðastliðnum eiga hælisleitendur
rétt á því lögum samkvæmt að fá
skipaðan lögmann um leið og þeir
sækja um hæli.
Í alþjóðlegum reglum um
flóttamenn eru ákvæði um að börn
15 ára og yngri séu ekki vistuð í
almennum flóttamannabúðum. Það
er hins vegar ákvörðun barna-
verndaryfirvalda hvort koma skuli
börnum á aldrinum 16 og 17 ára í
fóstur. Einum drengjanna af fimm
var komið fyrir á fósturheimili í
Reykjavík en hinum fjórum var
komið fyrir á vistheimili fyrir flótta-
menn á Fit Hostel í Reykjanesbæ
samkvæmt ákvörðun barnavernd-
aryfirvalda á staðnum.
Auðvitað ljúga þeir
Heiðrún Helga Bjarnadóttir er
sérfræðingur í málefnum flótta-
manna og hefur starfað með
ungum flóttamönnum í Danmörku
og Kína. Hún er með meistarapróf
í trúarlífsfélagsfræði og vinnur nú
hjá hjálparsamtökum í Shanghæ
sem aðstoða börn farandverka-
manna við að aðlagast samfélaginu.
Áður en hún fór til Kína vann hún í
skóla í Ballerup, á stór-Kaupmanna-
hafnarsvæðinu, sem sérstaklega er
ætlaður flóttamönnum á aldrinum
16-24 ára. Lokaritgerð hennar fólst
í því að fylgjast með nemendum í
skólanum og taka viðtöl við þá í því
skyni að leggja mat á tengslamynd-
un og velferð þeirra og hvernig þeir
spjöruðu sig í samfélaginu.
„Flestir nemendanna eru drengir
frá Afghanistan sem hafa komið
einir til Danmerkur í leit að betra
lífi. Þeir eiga engan að og geta ekki
haft samband við ættingja í heima-
landinu. Staða þeirra er sambæri-
leg við stöðu þeirra drengja sem
komið hafa til Íslands og sótt um
hæli á árinu,“ segir Heiðrún. Hún
segist hafa fylgst með umræðunni
hér á landi eftir bestu getu. „Mér
fannst áberandi hversu mikil um-
ræða var um að þeir væru að ljúga
til um aldur og um fortíð sína. Auð-
vitað gera þeir það! Þeir gera allt
sem þeir geta til að koma í veg fyrir
að vera sendir til baka. Þeir koma
úr hörmulegum aðstæðum og
hafa ekkert til að snúa aftur til. Ég
skil alveg forsendur þeirra að vera
óheiðarlegir ef hægt er að kalla
þetta það. Þetta er náttúrulega bara
gert í örvæntingu,“ segir Heiðrún.
„Það er sífellt verið að tala um
fortíð þeirra, að þeir séu skemmdir
af fortíð sinni en ég held að þeir
sem hafa upplifað það sem þeir hafa
gengið í gegnum horfi fram á veg-
inn og dveljist ekki í fortíðinni. Þeir
tala lítið um fortíðina og vilja alls
ekki velta sér upp úr henni, vilja
alls ekki dvelja í öllu því hrikalega
sem þeir hafa gengið í gegnum.
Þeir eru sjálfir allir af vilja gerðir
og óska þess heitast að geta búið
sér til framtíð. Þeir vilja mennta sig
og eignast fjölskyldu, alveg eins og
drengirnir á Íslandi lýstu í viðtali
við Fréttatímann,“ segir Heiðrún.
Vanir að sjá um sig sjálfir
Drengirnir sem Heiðrún vann með
í Kaupmannahöfn eru flestir for-
eldralausir og á aldrinum 14-16 ára.
Þeir búa flestir einir eða nokkrir
saman enda hefur það ekki reynst
vel að senda þá á fósturheimili.
„Þetta eru drengir sem eru vanir
að sjá um sig sjálfir og hafa ef til
vill staðið á eigin fótum frá átta ára
aldri. Það verða oft árekstrar ef þeir
eru settir inn á danskt heimili þar
sem allt í einu er einhver mamma
eða pabbi til að setja þeim reglur,“
segir Heiðrún.
Þeir eru með trúnaðarmann á
vegum sveitarfélagsins en flestir
treysta meira á kennarana í skól-
anum. „Skólinn verður þeirra fasti
punktur í lífinu og reynast skólafrí-
in nemendum oft erfið,“ segir hún.
„Það gerir þeim auðveldara fyrir ef
þeir eru komir í tómstundir á borð
við íþróttir, tónlist eða dans þannig
að þeir hafi eitthvað fyrir stafni
utan skólatíma. Þeir fá hrylling við
tilhugsunina um skólafrí þótt það
sé ekki nema vika. Ein vika, einn
heima, getur verið langur tími fyrir
sextán ára ungling sem hefur upp-
lifað jafn hræðilega hluti og þessir
drengir hafa margir hverjir gert.“
Hún átti von á árekstrum í skól-
anum en sú reyndist ekki raunin.
Eins hafði fólk í kringum hana
varað hana við áður en hún byrjaði
að vinna í skólanum og báru þær
viðvaranir vott um þá fordóma sem
eru gagnvart flóttamönnum og hæl-
isleitendum í samfélaginu. „Þessir
drengir eru alls ekki þeir sömu og
flóttamennirnir sem fjölmiðlar hafa
dregið upp mynd af. Þeir segjast
sjálfir upplifa það að fólk sé hrætt
við þá. Þetta eru hins vegar einfald-
lega drengir sem eru metnaðarfull-
ir og með stóra drauma um fram-
tíðina og eru tilbúnir til að leggja
ofboðslega hart að sér. Þeir hlusta
á danska tónlist og halda með Dan-
mörku í handbolta og fótbolta þótt
þeir séu kannski bara búnir að vera
í landinu í eitt ár. En það er stór gjá
á milli samfélagsins og þeirra. Þeir
segjast oft ganga á veggi þegar þeir
koma út í samfélagið að leita sér að
vinnu eftir að hafa lagt svona hart
að sér í námi,“ segir Heiðrún.
Samfélagið verður að hjálpa
„Samfélagið verður að leyfa þeim
að uppfylla þessa drauma sína.
Þeir eru með alls konar hugmynd-
ir um hvað þeir vilja gera en fá síð-
an jafnvel hvergi vinnu og kannski
er meira að segja litið á þá með
varúð ef maður getur sagt það. Við
eigum að fjárfesta í þessum ein-
staklingum, ekki bara að hugsa:
Nú eru þeir komnir, hvað eigum
við að gera við þá? Við verðum að
hjálpa þeim að byggja upp framtíð
á Íslandi. Auðvitað eru þessir ein-
staklingar alveg jafn verðmætir og
mikilvægir samfélaginu okkar og
íslenskir ríkisborgarar, þeir koma
til að mynda með þekkingu og sýn
á lífið sem við höfum ekki hér,“
segir Heiðrún.
Íris Björg segir að mikill áhugi
sé bæði í innflytjendaráði og
flóttamannanefnd sem og innan-
ríkisráðuneytinu að gera betur í
þessum málum. „Nú eru aðstæður
að kalla eftir því en hafa ekki gert
það áður. Eitt af því sem gert hefur
verið er að sett hefur verið á stofn
ný staða sérfræðings í móttöku
flóttamanna sem auglýst var í maí
og vonandi verður ráðið í nú í júní,“
segir Íris. Hlutverk hans verður að
vinna að heildstæðri áætlun um að-
stoð og þjónustu við þá flóttamenn
sem hafa fengið leyfi til að dveljast
hér á landi, hælisleitendur sem
hafa fengið stöðu flóttamanns sem
og svokallaða kvótaflóttamenn
sem yfirvöld hafa frumkvæði að
að komi hingað til lands. „Stefnt
er að því að samræma þjónustu við
kvótaflóttamenn og aðra flótta-
menn en það sem þarf einnig að
gerast er að það þarf að samræma
betur þjónustu við hælisleitendur
og flóttamenn. Það er hins vegar
öllu flóknara því málefni hælis-
leitenda eru á verksviði innan-
ríkisráðuneytisins en þjónusta við
flóttamenn hjá velferðarráðuneyt-
inu. Aðstæður nú kalla hins vegar
á breytingar og aðgerðir sem ég
vonast til að muni eiga sér stað,“
segir Íris.www.forlagid.is – alvöru bókaverslun á netinu
metsölu-
bækur
Vasabrot skáldverk: 6.6.12–12.6.12
Vasabrot skáldverk: 6.6.12–12.6.12
Vasabrot skáldverk: 6.6.12–12.6.12
Vasabrot skáldverk: 6.6.12–12.6.12
Vasabrot skáldverk: 6.6.12–12.6.12
Innifalið í verði:
Sjá á www.sunnuferðir.is
584.000 kr.
Nánari upplýsingar og bókanir í síma
555 4700 og á www.sunnuferdir.is
Heillandi Indland og Nepal
17 daga ferð sem sameinar hinn klassíska Gullna þríhyrning,
hið heilaga Ganghes jót og fegurð Nepal. Íslensk fararstjórn.
Ævintýraferð um framandi lönd með litríkt þjóðlíf,
stórkostlegan arkitektúr og ótrúlega náttúru-
fegurð. Sérvalin glæsihótel og matur sem kitlar
bragðlaukana. Leiðin liggur um Delí, Jaipur, Agra,
Varanasi, Kathmandu og Pokhara. Ferð skipulögð
af kunnáttufólki sem þekkir vel til.
Íris Björk Kristjánsdóttir, formaður flóttamannaráðs og innflytjendanefndar,
segir að við megum búast við auknum fjölda barna sem komi hingað fylgdarlaus.
Ljósmynd/Hari
Heiðrún Helga Bjarnadóttir, sérfræðingur í málefnum flóttamanna, segir að
samfélagið verði að hjálpa flóttamönnum að láta drauma sína rætast.
10 fréttaskýring Helgin 15.-17. júní 2012