Fréttatíminn - 15.06.2012, Blaðsíða 26

H ún er fædd 1976. Var rólegt barn sem fannst gott að vera inni. Bjó í Kópavogi til ellefu
ára aldurs en flutti þá í Garðabæ.
„Mér gekk vel í skóla. Mjög vel. En
ég var þungt hugsi inn á milli. Sem
dæmi: Þegar ég heyrði fyrst um
Tsjernobyl-kjarnorkusprenginguna
(1986) grét ég í tvo tíma,“ segir Ragn-
hildur Ísleifsdóttir, tveggja barna
móðir sem í tvígang hefur verið svipt
sjálfræði og í þrígang lagst inn á
geðdeild.
„Mamma kallaði mig alltaf sam-
visku heimsins. Ég var með sam-
viskubit yfir öllu, líka hlutum sem ég
hafði ekkert komið nálægt.“
Ragnhildur kláraði stúdent frá Fjöl-
braut í Garðabæ á þremur og hálfu
ári með fyrstu einkunn, allt of margar
einingar og verðlaun í þýsku. Hún
byrjaði nítján að drekka, var sem sagt
sein til og var rólegur unglingur. „Ég
man eftir miklu þunglyndi þegar ég
var fimmtán-sextán ára. Mér fannst
ég ein. Enginn skildi mig – sem er svo
sem ekki óeðlilegt á þessum aldri og
því fannst engum það skrýtið. En ég
komst mjög fljótt að því hverjir væru
vinir mínir og hverjir ekki. Hverjir
stóðu með mér og hverjir ekki. Ég á
góða vini og hef verið í sama sauma-
klúbbi frá því að ég var nítján ára.
Ég hef mikið velt því fyrir mér hvers
vegna ég fékk geðhvörf og ég get ekki
sett puttann á það,“ segir hún.
Ragnhildur vill segja sögu sína. „Ég
hef lengi vitað að ég vildi deila sögu
minni. Ég finn að ég er tilbúin. Ég vil
tala máli fólks með geðsjúkdóma og
allra sem þurfa að ganga í gengum
veikindi, kljást við kerfið og samfé-
lagið. Mig langar að veita fólki innsýn
í líf mitt í von um að það auki skilning
á sjúkdómnum.“
Sorg og hamingja í efsta veldi
Hún segir ekki hægt að benda á
ákveðið atvik sem ollu veikindunum.
„En í hvert skipti sem ég hef veikst;
hversu alvarlegt sem það er, þá hefur
eitthvað mikið gengið á áður, annað
hvort hjá mér eða þeim sem mér þykir
vænt um. Að mínu mati er þetta því
einhvers konar áfallastreituröskun,
en ég er greind með geðhvörf. Þegar
ég þarf að útskýra það fyrir einhverj-
um sem skilur þetta ekki hef ég
sagt að ég sé með of stórar tilfinn-
ingar. Hvort sem það eru jákvæðar
eða neikvæðar tilfinningar. Ég verð
sorgmæddari en aðrir og get orðið
hamingjusamari en aðrir. Og þá er
ég orðin veik. Það hefur gerst þrisvar
sinnum að ég hafi orðið manísk,“
segir Ragnhildur sem býr í leiguíbúð
í timburhúsi við Reykjavíkurflugvöll
ásamt yngri dóttur sinni. Sú eldri bjó
hjá pabba sínum í Danmörku í vetur,
en er á heimleið.
„Það er hægt að skrifa margar
bækur um það sem ég hef tekið mér
fyrir hendur í maníu. Árið 1997 var ég
í fyrsta skipti lögð inn. Ég labbaði yfir
varðeld. Stóran og mikinn varðeld,
en meiddi mig ekki.“ Spurð af hvaða
ástæðu svarar hún:
„Bara. Ég hafði séð í sjónvarpinu
að fólk gæti gengið á heitum kolum
og þegar maður er í maníu þá bara..,“
segir hún og yppir öxlum. „Allir sem
hafa þennan sjúkdóm eiga að halda
sig frá hlutum sem breyta hugar-
fari. Ég hef getað fengið mér í glas en
það hafa komið tímabil þar sem það
reyndist um of fyrir mig – ég hef verið
of viðkvæm.“
Fíkniefni? „Ég hef prufað meira en
ég kæri mig um að muna. En það eru
tímabil og þau tengjast því þegar ég
er í ójafnvægi. Þá leita ég í áhættu-
hegðun, en þegar ég er í jafnvægi hef
ég engan áhuga á slíku. Oft vill fólk
benda á að ég hafi notað eiturlyf og
þess vegna sé ég eins og ég er. Það er
ekki rétt. Ég veiktist áður en ég drakk
í fyrsta skipti. Það er þó vitað að þetta
helst í hendur. Ég hef lært af reynsl-
unni eftir mikið basl við sjálfa mig,
kerfið og samfélagið,“ segir hún.
Hefur lært af erfiðri reynslu
Ragnhildur telur að verstu fordómarn-
ir sem geðsjúkir finni séu þeirra eigin
gagnvart sjálfum sér. „Sérstaklega hjá
þeim sem hafa einhverja fíkn í ofaná-
lag, sem þeir hafa ekki stjórn á,“ segir
hún. „Ég er til dæmis sannfærð um
að fólk sem býr á götunni þurfi aðstoð
með andleg vandamál og ég kaupi
það ekki að fólk leggist í fíkniefni og
áfengi þar til það liggur í götunni, án
þess að eitthvað sé að sálinni – og jafn-
vel eitthvað að líkamsstarfseminni.
Þannig að, að mínu mati, erum við öll
í sama pakkanum. Sumir kunna að
sækja sér hjálp. Aðrir ekki. Sumir fá
hjálp. Aðrir ekki,“ segir hún.
„Ég er mjög lánsöm þar sem ég hef
gott stuðningsnet. Fólkið mitt hefur
þurft að upplifa erfiðleika á meðan
ég hef rekið mig á, þurft að læra af
reynslunni og að lifa með sjúkdómn-
um.“
Hún flutti með vinkonu sinni til
Danmerkur árið 1996, þá tvítug, eftir
óskipulagða interrail-ferð um Evrópu.
„Þetta var ótrúlegur tími og allt í lagi
með mig. Ég var glöð og frjáls og mér
hefur sjaldan liðið eins vel.“ Heim um
haustið og sumarið eftir ákváðu þær
að endurtaka leikinn.
„En ég varð hálf þunglynd eftir
heimkomuna eftir fyrra skiptið. Það
var ekkert eitt sérstakt sem gerðist.
Bara skammdegið. Mér leiddist og var
mjög kvíðin – kvíðin yfir öllu,“ segir
hún.
Í lífshættu í Christianshavn
„Ég var því hrædd við að fara aftur
út. Ég fann að ég var ekki í jafnvægi,
leið og döpur. Ég fór því til læknis.
Hann setti mig á tvöfaldan skammt
af þunglyndislyfi sem heitir seroxat.
Ég fór til Danmerkur án eftirlits og án
þess að hafa tilvísun til læknis ef eitt-
hvað kæmi upp á. Ég held að það hafi
liðið tvær vikur þar til ég var komin í
blússandi maníu. Fyrir utan að labba
yfir varðeld, klifraði ég upp á brúna
Með of stórar tilfinningar fyrir lífið
Hún hefur vaðið eld, lagt líf sitt í hættu hangandi í brú yfir beljandi bílaumferð, sparkað í lögreglumann
og lamið lækni. Allt gerðist þetta í maníu sem hún hefur þrívegis upplifað á ævi sinni. Tvívegis hefur hún
verið svipt sjálfræði og lögð inn á geðdeild. En, hún lærði af reynslunni og hefur lagst sjálfviljug inn á
sjúkrastofnunina. Ragnhildur Ísleifsdóttir er einstæð, tveggja barna móðir sem glímir við geðhvörf.
Hugarafl
hreyfði
við Ragnhildi
Hugarafl er samstarfs-
hópur fagfólks og notenda.
Við leggjum áherslu á
valdeflingu og viljum hafa
áhrif á veitta þjónustu og að
varpa ljósi á batahvetjandi
leiðir,“ segir Auður Axels-
dóttir hjá Hugarafli. Hún
segir reynslu sjúklinga
markvisst nýtta til að benda
á það sem betur megi fara;
allt í þeim tilgangi að fólk
nái bata og styrki sjálfs-
traust sitt. Einnig berjast
þau gegn fordómum svo
dæmi séu tekin.
Jóga, geðfræðsla í skól-
um og inni á geðdeildum er
meðal verkefna Hugarafl-
sfólks. „Hjá okkur hittist
einnig kröftugur hópur
yngra fólksins í Hugarafli til
að skiptast á bjargráðum og
hafa gaman saman,“ segir
hún. Þá hjálpi þeir sem náð
hafi tökum á vanda sínum
öðrum að takast á við
geðrænan vanda.
Samtökin voru stofnuð
2003. „Öll árin höfum við
lagt okkur markvisst eftir
því að minnka fordóma og
efla þekkingu á reynslu
geðsjúkra og möguleikum
á bata og lagt áherslu á
að veita kerfinu aðhald.
Okkur finnst oft of mikil
stofnanavæðing í gangi, en
fólk getur náð sér á annan
hátt eins og að nota hópinn
í stað þess að berjast einn
fyrir bata.“
Auður segir alltaf hægt
að hafa samband í síma
414-1550. „Við erum í
Borgartúni 22. Fólk er alltaf
velkomið.“ - gag
í Christianshaven, út á smá planka
og setti hendur út í loft á meðan um-
ferðin keyrði framhjá mér og skipa-
skurðurinn blasti við mér. Venjulega
er ég svo lofthrædd að ég þori ekki
að standa uppi á stól! Ég talaði við
dýr, ég vafraði um,“ segir hún.
„Ég fór inn í búðir náði í það sem
mig langaði í. Sagði við afgreiðslu-
fólkið að það fengi greitt hjá almætt-
inu. Vinkona mín elti mig út um allt,
borgaði fyrir mig það sem ég var að
taka. Það endaði þannig að ég varð
reið út í hana. Og í maníu er maður
mjög kraftmikill. Ég gerði henni
ekkert, en ég yfirgaf hana og systur
mína sem var þarna með okkur,
hræddi úr þeim líftóruna og þær
leituðu og leituðu að mér. Þær fundu
mig sitjandi fyrir utan íbúðina sem
við bjuggum í.“
Manstu eftir þessu öllu? „Ég man
ekki eftir öllu, en ég man þetta. Ég
sver ekki fyrir að þetta hafi verið
svona. Við höfum talað um þennan
tíma og um helstu atriði erum við
sammála, en þær sáu þetta allt
öðrum augum en ég. Ég var reið
út í þær – ég var reið út í alla. Þær
höfðu hringt heim til foreldra minna,
hræddar um að ég færi mér að voða,
en svo hringdu þær á lögregluna.
Myndarlegur lögreglumaður horfði á
mig þar sem ég sat. Hann bauð mér
að koma með sér. Jú, auðvitað. Að
sjálfsögðu. Ég kvaddi stelpurnar og
var lögð inn á spítala. Foreldrar mínir
þurftu að svipta mig sjálfræði því ég
var ekkert á því að vera þarna,“ segir
hún.
„Í fyrstu var léttir að vera innan
um annað fólk sem var líka veikt,
jafnvel meira veikt. Munurinn á að-
stöðunni þar og hér heima var ótrú-
legur. Þar var boðið upp á dýrindis
mat, nægt við að vera í listum og
íþróttum. Þar voru þó tveggja manna
Gunnhildur Arna
Gunnarsdóttir
gag@frettatiminn.is
Framhald á næstu opnu
Ragnhildur Ísleifsdóttir
hefur tvívegis verið svipt
sjálfræði vegna maníu.
Hún glímir við geðhvörf
en þó mun oftar við
þunglyndi en maníu.
Mynd/Hari
Það er hægt
að skrifa
margar
bækur um
það sem ég
hef tekið
mér fyrir
hendur í
maníu.
26 viðtal Helgin 15.-17. júní 2012