Sagnir - 01.06.2006, Síða 32

noos
(fiað ujjjofiast, sem fiér
er sajnío), er fitifs viröi
Jyrir afmennincj...
JÖarátta séra ZAfCattíizasar
Jj/ocfiumssonar viö sérásetninau
t t • •
n
cJCðafsteinn
er
ann
erjsveinsscn
'ýæ Mu r ljfljl . ffa
útsiriýaöist yne&clf).
ff. ísajnfrœði árfö
ZooL. Ýlann er nú i
ZAÁj.g^. námiíHfaða-
oj Jréttamenns/lu viö
'Hásfjöfa ýsfancfs.
eic/xn soc/u

Matthías Jochumsson
Árið 1922 kom út sjálfsævisaga þjóðskáldsins séra Matthíasar Jochumssonar, Sögukaflar af sjálfum mér. Bókin fékk samstundis góða dóma og
voru lesendur samhljóða um að í henni hafi Matthías ekki einasta opinberað sjálfan sig á einstaklega heiðarlegan hátt heldur hafi harrn skrifað
svo fjörlcga og skemmtilega að bókin þótti líflegri „aflestrar en nokkur skáldsaga", svo vitnað sé til vinsamlegrar umfjöllunar um bókina í
aldarminningum Guðmundar Ámasonar, vinar skáldsins, árið 1935.1 Sjálfsævisaga Matthíasar varð ekki síður vinsæl vegna þeirra skýru og
skilmerkilegu mannlýsinga sem í henni birtust. Höfðu margir lesenda á orði að hæfileikar og kunnátta skáldsins á sviði erfðakveðskapar hafi í
æviminningum hans birst í frábærum lýsingum á jafnt lifandi sem látnum. Sagði Guðmundur Finnbogason, prófessor og náinn vinur Matthíasar,
bókina veita sér einkennilegan unað. „[Hjefur mér fundizt eins og [Matthíasj væri þama sjálfur kominn, eins og hann sæti hjá mér og orðin
streymdu af vömm hans,“2 skrifaði Guðmundur, enda sannfærður um að Matthías hafi manna best skilið mannlegt eðli vegna þess að hann þekkti
sjálfur „þá örðugleika, sem flestir hafa átti við að stríða í þessu landi á þroskabraut sinni ...“.3 Guðmundi hefur án efa fundist mikið til bókarinnar
koma, því ekki aðeins hafði hann átt margar góðar stundir með skáldinu heldur leitaði Matthías ítrekað til hans við samningu bókarinnar.
Sjálfsævisaga Matthíasar Jochumssonar var að sönnu brautryðjendaverk hér á landi. Bækur í þessum flokki bókmennta höfðu að sjálfsögðu
komið út allt frá miðri átjándu öld. En þær vom fáar og má tíðarandanum um kenna að þær einkenndust öðm fremur af trúarlegum innblæstri og
tengingu við almættið. Sögukaflar af sjálfum mér var hins vegar fyrsta sjálfsævisagan í þeim nútímalega skilningi að Matthías hvorki leitaði né
tengdi samhengi ævi sinnar við æðri máttaröfl. Miklu fremur leitaði hann sannleikans um eigin ævi innra með sjálfúm sér. Bókin var frá upphafi
gríðarlega vinsæl og hlaut hún, eins og áður sagði, Ijómandi dóma. í kjölfar útgáfu hennar reið yfir holskefla sjálfsævisagna hér á landi og sér enn
í dag vart til grynninga í þeim efnum.
Guðmundur Hálfdanarson gat í það minnsta ekki orða bundist f ritdómi sínum um vinsældir bókmenntaformsins en að „áhugi íslendinga
fflO f)a</nir 2.006