Tímarit Máls og menningar - 15.12.1991, Qupperneq 3

Ef orð er gert af anda, og andi af líji,
er víst, að mig mun þrjóta líf til þess
að anda þínum orðum.
Shakespeare: Hamlet
Svo mælir drottningin, móðir Hamlets,
þegar hún er sjálf að verða orðlaus gjir
hans orðaflaumi, sem hún veit ekki hvort
stýrist af æði eða undirhyggju. Og við
heillumst af þessu tilsvari, þótt merking
þess sé okkur ekki endilega Ijós.
Kannski er það hið sanna leyfi skáld-
skaparins: Að spyrja án þess að svara,
tala án þess að boða. bara ef orð hans
eru gerð af anda, og andinn af líji.
Alltént hefur leynst ótrúlegt líf með orð-
um Shakespeares, og engum jolva slegið
á hans andagift. Það hljóta því að tejast
nokkur tíðindi að öll leikverk hans séu nú
loks komin út í íslenskum búningi Helga
Hálfdanarsonar. Og hefur tekið tvö ís-
lensk forlög alls þijátíu og jimm ár að
Ijúka því útgáfuverki. En engan mann
vitum við um, a. m k. í nálægum löndum
sem hefur enst líf til að klæða sínum
orðum bæði anda Shakespeares og allra
harmleUcjaskáldanna grísku. Helgi má
því teljast einslakur afreksmaður orða,
en á vettvangi þeirra höfum við íslend-
ingar löngum drýgt okkar mestu dáðir.
Hins vegar virðumst við eiga okkurþrá-
látan draum um að gerast afreksmenn á
öðrum sviðum óskyldum, svo sem versl-
unar, jjárglæfra og húsbygginga. Um þá
óra, og hvernig sé að vakna af þeim, og
reyndar marga aðra drauma, spinnur
Guðmundur Andri sögu sína íslenski
draumurinn. Sem er eina eiginlega ís-
lenslca skáldsagan á dagskrá Máls og
menningar á þessu hausti. En langt ífrá
eina skáldverkið: Það koma margar
Ijóðabækur, og sumar geyma prósa sem
kannski er ekki lengur Ijóð, sums staðar
tengist sá prósi myndverlcum og verður
aftur Ijóð, myndljóð, einsog hjá Rögnu
Sigurðardóttur eða Sigurði Guðmunds-
syni. Svo eru smásögur sem verða æ
styttri, einsog hjá Gyrði Elíassyni, uns
það má kalla þær örsögur einsog hjá
Kristínu Ómarsdóttur, og þá erum við
farin að nálgast Ijóðiðaftur. Og hvarskal
jlokka þankabrot Péturs Gunnarssonar
eða greinaspuna Thors Vilhjálmssonar?
Þessi verk færa okkur heim sanninn
um að það er enginn hægðarleikur að
Jlokka skáldverk um þessar mundir, orð-
in sprengja af sér Jlesta búninga, og líf
þeirra telcur á sig kynjamyndir. í Syrtlu-
Jlokknum á þessu ári er meðal annarra
saga eftir ítalska rithöfundinn Calvino
um riddara sem varekkert nema búning-
urinn, að vísu sérdeilis glæsilegur. Við
skulum vona að þessu sé öfugt farið um
bókmenntirþær semMál og menning ber
fyrír lesendur í ár: Að þær séu ekkert
nema andinn, og andinn sé gerður aflífi.
Halldór Guðmundsson