Fréttablaðið - 20.12.2014, Qupperneq 6

20. desember 2014 LAUGARDAGUR| FRÉTTIR | 6
HEILBRIGÐISMÁL Fjárhagsáhyggjur
foreldra barna og ungmenna eru
hvergi meiri á Norður löndum en
hér á landi. Um leið eru neikvæð
áhrif bágs fjárhags hvergi minni
á andlega líðan barna.
Þetta er meðal þess sem lesa
má út úr nýrri rannsókn Hrafn-
hildar Rósar Gunnars dóttur
hjúkrunarfræð-
ings, en hún
varði doktors-
ritgerð sína
við heilbrigðis-
vísindadeild
Gautaborgarhá-
skóla í gær, 19.
desember.
Í samantekt
ritgerðar sinn-
ar segir Hrafn-
hildur andlega
vanlíðan mik-
ilvægt lýðheilsuvandamál sem
áhrif hafi á verulegan hluta
norrænna barna og unglinga.
„Lífsskilyrði og lifnaðarhættir
foreldra eru mikilvægir áhrifa-
þættir heilsu og vellíðanar
barna og unglinga en fáar rann-
sóknir hafa verið gerðar á sam-
bandi daglegra áskorana for-
eldra og andlegrar heilsu barna.
Tilgangur rannsóknarinnar var
þess vegna að kanna upplifun
foreldra af áskorunum hvers-
dagslífsins og rannsaka nánar
tengsl andlegrar vanlíðanar
barna og unglinga við tímaskort
og fjárhagserfiðleika foreldra.“
Tekin voru viðtöl við 25 for-
eldra þriggja til fimm ára barna,
auk þess sem spurningalisti var
árið 2011 sendur til handahófs-
úrtaks foreldra 3.000 tveggja
til sautján ára barna frá hverju
Norðurlandanna fimm, Dan-
mörku, Finnlandi, Íslandi, Nor-
egi og Svíþjóð. Svör bárust frá
7.805 foreldrum.
Hrafnhildur segir að í viðtöl-
unum hafi foreldrar lýst hvers-
dagslífi sem einkenndist af
miklum kröfum og væntingum
ásamt því að lýsa tímaskorti
sem þýðingarmikilli áskorun.
„Niðurstöður spurningalista-
könnunarinnar sýndu að 14,2
prósent mæðra og 11,6 prósent
feðra upplifðu tímaskort í mikl-
um mæli. Marktækt samband
fannst á milli andlegrar vanlíð-
anar bæði drengja og stúlkna
og tímaskorts foreldra.“ Þá hafi
hátt í helmingur íslenskra for-
eldra greint frá fjárhagserfið-
leikum sem sé talsvert hærra
hlutfall en á meðal foreldra á
hinum Norður löndunum. „Mark-
tækt samband á milli fjárhags-
erfiðleika foreldra og andlegrar
vanlíðanar barna og unglinga
fannst meðal þátttakenda í öllum
löndunum, nema á Íslandi en þar
var sambandið bæði marktækt
veikara og ekki tölfræðilega
marktækt.“
Í kynningu Gautaborgar-
háskóla á rannsókn Hrafnhildar
kemur fram í máli hennar varð-
andi skort á marktæku sambandi
við fátækt hér að ástæðunnar
kunni að vera að leita í fjölda
þeirra barna sem deili svipuðum
aðstæðum. Vegna þess hve marg-
ir líða einhvern skort þá fylgi því
ekki sömu neikvæðu tengingar
eða vanlíðan. „Á hinum Norður-
löndunum býr allur fjöldinn við
góðar efnahagsaðstæður þann-
ig að aðstæður þeirra sem líða
skort verða augljósari. Svo er
Andleg heilsa barna getur
liðið fyrir tímaskort og fátækt
Andleg vanlíðan er tíðari hjá börnum foreldra sem oft eru í tímahraki. Áhrif fátæktar á andlega líðan eru minni
hér en annars staðar á Norðurlöndum. Þetta kemur fram í doktorsritgerð Hrafnhildar Rósar Gunnarsdóttur.
KRAKKAR Í SKOÐUNARFERÐ Á ÞJÓÐMINJASAFNINU Í rannsókn sem gerð er í
tengslum við doktorsritgerð við Gautaborgarháskóla kemur fram að hér er fátækt
foreldra ólíklegri til að hafa áhrif á andlega líðan barna en annars staðar á Norður-
löndum. FRÉTTABLAÐIÐ/DANÍEL
HRAFNHILDUR
RÓS GUNNARS-
DÓTTIR
Land Hlutfall
Ísland 48%
Finnland 34%
Svíþjóð 20%
Noregur 19%
Danmörk 18%
Heimild: Háskólinn í Gautaborg, doktors-
ritgerð Hrafnhildar Rósar Gunnarsdóttur
➜ Hlutfall foreldra
með fjárhags-
áhyggjur
Land Hlutfall
Ísland 1,3 sinnum meiri líkur
Finnland 2,1 sinni meiri líkur
Svíþjóð 2,5 sinnum meiri líkur
Noregur 2,2 sinnum meiri líkur
Danmörk 2,6 sinnum meiri líkur
*Miðað við börn sem ekki líða skort.
Heimild: Doktorsritgerð Hrafnhildar
Rósar Gunnarsdóttur
➜ Auknar líkur á
andlegri vanlíðan
fátækra barna*
mikilvægt að halda því til haga
að íslensk börn glíma í minni
mæli við andleg veikindi en börn
í öðrum löndum og ekki hægt
að tengja þau með jafnsterkum
hætti við fjárhagsörðugleika for-
eldranna.“ olikr@frettabladid.is
LÖGREGLUMÁL Umfangsmiklar
hleranir á farsímum hafa verið
afhjúpaðar í Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi að undanförnu. Sér-
fræðingar í Noregi telja að fölsku
móðurstöðvarnar sem flytja sím-
töl úr farsímum við stjórnarráðið
og þinghúsið í Ósló, sem dagblaðið
Aftenposten hefur afhjúpað, séu
á vegum erlendra leyniþjónusta.
Norska leyniþjónustan hefur ekki
viljað nefna nein lönd en norskur
sérfræðingur hefur áður sagt að
mögulega sé um að ræða leyni-
þjónustur Kína og Rússlands.
Mælingar á vegum Dagens Ny-
heter í Svíþjóð gefa til kynna
að falskar móðurstöðvar séu
fyrir utan stjórnar-
ráðið í Stokkhólmi.
Tíma ritið Ny Tek-
nik greinir frá því
að sænska lög-
reglan noti sjálf
falskar móð-
urstöðvar.
Lögreglu yfir-
völd í Sví-
þjóð vilja ekki tjá sig um hvort
slíkar séu við stjórnar ráðið.
Samkvæmt frásögn
Ny Tekn ik hefur
lögreglan í Sví-
þjóð notað falskar
móður stöðvar um
árabil í baráttunni
gegn glæpum.
Upplýsinga-
s t jór i f i n nsk u
öryggis lögreglunnar,
Jyri Rant ala, segir
í viðtali við finnska
ríkis útvarpið að erlend ríki kunni
að hafa hlerað farsíma í Finnlandi
með fölskum móðurstöðvum. Haft
er eftir Rantala að njósnir séu dag-
legt brauð í Finnlandi og að notast
sé við ýmiss konar tækni. Hann
vill ekki ræða hverjir kunna að
vera að verki því að þá afhjúpi
hann í leiðinni aðferðir finnsku
öryggislögreglunnar.
Rantala hvetur Finna til að vera
varkára og tala ekki um viðkvæm
eða leynileg mál í farsíma.
- ibs
Talið að erlendar leyniþjónustur kunni að vera á bak við hleranir við stjórnarbyggingar í Skandinavíu:
Umfangsmiklar hleranir á farsímum
SVÍÞJÓÐ Sænska lögreglan vill nota
DNA-greiningu til þess að fá fram
hugsanlegt útlit grunaðra afbrota-
manna sem ekki er hægt að finna
í erfðaefnaskrá lögreglunnar. Von-
ast lögreglan til að með því verði
hægt að komast að augnlit hins
grunaða, hárlit, hæð eða frá hvaða
heimshluta hann kemur. Jafnframt
væri möguleiki að tengja hinn
grunaða ákveðinni fjölskyldu.
Siðaráð lögreglunnar segir að
leit að tengingu við ákveðnar fjöl-
skyldur stríði mögulega gegn
lögum. - ibs
Siðaráð lögreglunnar:
DNA-leit stríðir
gegn lögum
UTANRÍKISMÁL Hríðskotabyssu-
rnar sem Landhelgisgæslan fékk
frá Norðmönnum eru enn á land-
inu.
Nýlega var tilkynnt að byss-
unum yrði skilað til fyrri eiganda
við fyrsta hentugleika.
Í svarinu segir að til að kom-
ast hjá umtalsverðum flutnings-
kostnaði sé þess beðið að norskar
herflugvélar eigi leið hér um eða
að þær verði gripnar með ef tæki
Landhelgisgæslunnar eigi erindi
til Noregs. - jóe
Hríðskotabyssurnar á Íslandi:
Byssunum ekki
enn skilað aftur
ískrans með karamellukúlum
- Tilbúinn á hátíðarborðið -
UMHVERFISMÁL Umhverfis stofnun
hefur áminnt Ísfélag Vestmanna-
eyja hf. fyrir starfsstöð sína
í Vestmannaeyjum og krafist
úrbóta vegna fráviks sem kom í
ljós við eftirlit. Frávikið er vegna
brennslu úrgangsolíu hjá rekstr-
araðila án þess að fyrir því séu
heimildir í starfsleyfi og hefur
stofnuninni hvorki borist úrbóta-
áætlun né staðfesting á að hætt
hafi verið að brenna úrgangsolíu
hjá rekstrar aðila.
Stofnunin hefur áður áminnt
rekstraraðila fyrir brennslu
úrgangsolíu fyrir starfsstöð sína
á Þórshöfn og hefur sú ákvörðun
verið kærð til úrskurðarnefndar
umhverfis- og auðlindamála. - shá
Hætti að brenna olíu:
Úrbóta krafist
hjá Ísfélaginu
GUÐBJÖRG MATTHÍASDÓTTIR Aðal-
eigandi Ísfélagsins. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON