Fréttablaðið - 20.12.2014, Blaðsíða 36

20. desember 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 36
Michelle byrjar á því að segja okkur frá þeim jólasiðum sem hún ólst upp við á Filippseyjum en jólahaldið þar
einkennist af mikilli samveru fjöl-
skyldunnar og tíðum kirkjuferðum.
„Jólin eru mjög lengi í undirbún-
ingi. Í raun byrja jólin í september.
Þá er byrjað að syngja jólasöngva
og huga að hátíðarhöldunum,“ segir
Michelle og bætir við að svo fari
allt í fullan gang níu dögum fyrir
jól. „Frá 16.-24. desember er vaknað
klukkan fjögur á nóttunni og farið í
messu. Ef maður klárar þessa níu
daga samviskusamlega þá getur
maður óskað sér og óskin rætist.“
Gjafir eru aukaatriði
Fjölskyldan kemur saman eftir
messu og borðar morgunmat saman.
Algengast er að hrísgrjón séu soðin
í bambus og borðuð með eggjum og
osti. Á aðfangadag er farið í messu
seint að kvöldi og svo er jólamatur-
inn borðaður á miðnætti. Á veislu-
borðinu er að finna alls kyns góð-
gæti; grillað svínakjöt, nammi og
ávexti. Michelle segir ekki alla gefa
gjafir á Filippseyjum, eingöngu þá
sem hafa ráð á því. „Gjafir eru ekk-
ert aðalatriði heldur samveran. Á
jóladag hittist öll fjölskyldan, börn-
in eru spariklædd og heimsækja
alla ættingja, guðmæður og –feður.
Stundum fá þau gjafir og þá helst
pening. Það vekur upp spennu hjá
þeim, að pening sé laumað í lófann
þeirra af eldra fólkinu.“
Engir jólafrídagar
Amelia er frá Búlgaríu en þegar
hún var lítil var landið undir stjórn
kommúnista sem hafði mikil áhrif
á jólahaldið í landinu. „Kommún-
istar voru ekki trúaðir og því voru
jólin bara venjulegir dagar þegar ég
var að alast upp. Allir krakkar fóru
í skóla og fullorðnir í vinnu. Ára-
mótin voru aftur á móti mun hátíð-
legri en þá er hefð að börnin búi til
vönd úr trjágreinum sem skreyttur
er með helstu afurðum akuryrkju
og ávaxtaræktar. Svo fara börnin
með vöndinn og flengja fullorðna
fólkið og syngja fyrir það lög og fá
nammi eða pening,“ segir Amelia.
Töfrastund á jólanótt
Það hafa þó margir kristnar rætur
í landinu og fjölskylda Ameliu hélt
alltaf upp á jólin þrátt fyrir að frí-
dagarnir væru fáir og hefðir fyrir
jól voru í hávegum hafðar.
„Í 45 daga fyrir jól er fastað. Þá
er ekki borðað kjöt heldur eingöngu
grænmetisréttir. Réttina á að borða
klukkan sjö, níu eða tólf. Því vikan
er sjö dagar, meðganga er níu mán-
uðir og árið er tólf mánuðir. Hefð-
bundnir réttir eru súrkál fyllt með
steiktum hrísgrjónum, paprik-
ur fylltar með baunum, þurrkaðir
ávextir, valhnetur og nóg af rauð-
víni með,“ segir Amelia og sleikir
út um þegar hún rifjar upp matinn
á aðventunni. „Svo er bakað brauð
eingöngu úr hveiti og matarsóda.
Peningur er settur í brauðdeigið og
það er talið boða mikla lukku að fá
peninginn í sinn hlut.“
Amelia segir gjafir ekki spila
stórt hlutverk á jólunum. Töfra-
stundir barnanna felast í öðru.
„Það ríkir hefð í Búlgaríu og sér-
staklega úti á landi að ungir menn
safnist saman og gangi um þorpið
og syngi fyrir framan hús þorpsbúa.
Sá söngur er talinn boða heilbrigði,
hamingju og góða uppskeru. Aðal-
málið er svo á miðnætti á aðfanga-
dag en þá er því trúað að skýin opn-
ist og þá eiga allar óskir að rætast.“
Allir verða að fá ný jólaföt
Julie er frá Nígeríu. Eins og í hinum
löndunum er snemma byrjað að
undir búa jólin. „Þetta byrjar í sept-
ember þegar fólk fer að kaupa jóla-
föt. Það er nefnilega mjög mikil-
vægt að börnin fái ný jólaföt þannig
að foreldrar fara snemma að líta í
kringum sig.“
Á jólunum snúa brottfluttir
þorpsbúar heim og því er mikið um
fagnaðarfundi. „Það er mikil stemn-
ing á aðfangadagskvöld. Þá eru allir
úti að heilsa hver upp á annan, faðm-
ast og spyrja frétta. Það er haldin
glímukeppni og allir spila fótbolta.
Svo lýkur kvöldinu á að allir fara í
kirkju saman. Á aðfangadag koma
allar fjölskyldur sér upp pálmatré
við innganginn á húsum sínum, sem
eru okkar jólatré. Pálmatréð táknar
að allir séu velkomnir og að friður
ríki á heimilinu.“
Jólamaturinn gengur um húsið
Jóladagur er aðalhátíðisdagurinn.
Þá er vaknað snemma og byrjað að
matbúa. „Það fer eftir fjárhag fjöl-
skyldunnar hvað er í matinn, hvort
það er geit, hæna eða kýr. Nokkr-
um dögum fyrir jól er dýrið keypt
og svo slátrað á jóladag. Það þýðir
að margar fjölskyldur eru með lif-
andi kýr eða geit á heimilinu dag-
ana fyrir jól.“
Farið er í kirkju um ellefuleytið
og svo er jólamaturinn borðaður í
hádeginu. Um kvöldið er aftur farið
á stjá úti við og keppt í fótbolta sem
allir í þorpinu fylgjast með. „Jólin
snúast mikið um að hitta sem flesta
og fagna saman. Það var því mikið
áfall fyrir mig að koma til Íslands
og þurfa bara að hanga inni allan
jóladag enda allar búðir lokaðar
og enginn á ferli. Mér finnst ríkja
undarlega mikil þögn á jólunum á
Íslandi,“ segir Julie en jólaskreyt-
ingarnar á Íslandi lýsa upp jólin
hennar. „Jólaljósin eru æðisleg.
Svo finnst okkur hangikjötið gott
en við notum það meira sem snakk
með rauðvíninu heldur en með
kartöflum og uppstúf.“
Stórskrítin þessi Grýla
Það sem Michelle fannst skrítnast
við íslensku jólin eru aftur á móti
þrettán jólasveinar. „Svo fékk ég
algjört sjokk þegar ég heyrði sög-
una um Grýlu sem étur börnin. Ég
fékk bara áfall. Þar að auki finnst
mér maturinn sem borðaður er
á Þorláksmessu stórundarlegur.
Úldin skata og ammóníakleginn
hákarl. Mér finnst samt íslenskt
vodka sem maður fær til að skola
þessum ósköpum niður alveg æðis-
legt. Þegar ég kom fyrst til Íslands
fékk ég heimþrá á jólunum því mér
fannst hátíðin vera svolítið ein-
manaleg og allir í sínu horni. Á Fil-
ippseyjum er töluvert meiri hávaði
og allt opið á jóladag svo fjölskyld-
ur geti gert eitthvað skemmtilegt
saman. Hér á Íslandi er bara 10/11
opið og því höfum við opið hús hjá
okkur og bjóðum öllum sem vilja í
mat og drykk.“
Engin jól án skötu
Amelia segist aftur á móti njóta
þess að vera heima í rólegheit-
unum hér á Íslandi en hún hefur
örlitlar áhyggjur af stressinu
í jólaundirbúningnum. „Mér
finnst stressið í Íslendingum bara
versna ár frá ári, enda gefur fólk
allt of mikið af gjöfum.“ Amelia á
búlgarskan mann og hefur búið á
Íslandi í 23 ár. Á þeim tíma hefur
fjölskyldan tekið upp fjölmarga
íslenska siði. „Það eru ekki jól
án skötu á Þorláksmessu. Mér
finnst skatan æðisleg. Svo borð-
um við hamborgarhrygg, hangi-
kjöt, laufabrauð og allt þetta hefð-
bundna. Svo finnst mér íslensku
jólasveinarnir alveg frábærir og
þegar börnin voru yngri var ég
alltaf jafn spennt að setja skóinn
þeirra út í glugga.“
Erla Björg
Gunnarsdóttir
erlabjorg@frettabladid.is
Íslensk jól eru undarlega þögul
Julie Okechi Anuforo, Michelle Jónsson og Amelia Mateeva segja frá fallegum hefðum og jólasiðum þjóða sinna þar
sem samvera, kirkjuferðir og óskastundir skipa stóran sess. Íslensk jól færðu þeim jólaljós, hangikjöt, skötu, Grýlu og stress.
JÓLASKREYTINGAR Julie, Michelle og Amelia eru hrifnar af íslenskum jólaskreytingum og þá sérstaklega jólaljósum. Þær halda þó í sína siði og föndra jólaskreytingar frá heimalandinu. Hér eru þær með survachka,
vöndinn sem börnin í Búlgaríu búa til og flengja fullorðna fólkið með, ásamt jólastjörnunni sem föndruð er á Filippseyjum og hver fjölskylda skreytir heimili sitt með. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Það er mikil stemning
á aðfangadagskvöld. Þá eru
allir úti að heilsa hver upp á
annan, faðmast og spyrja
frétta. Það er haldin glímu-
keppni og allir spila
fótbolta.
Julie Okechi Anuforo
um jólahefðir í Nígeríu.
Aðalmálið er svo á mið-
nætti á aðfangadag en þá er
því trúað að skýin opnist og
þá eiga allar óskir að rætast.
Amelia Mateeva
um jólahefðir í Búlgaríu.
Í níu daga fyrir jól er
vaknað klukkan fjögur á
nóttunni og farið í messu.
Ef maður klárar þessa níu
daga samviskusamlega þá
getur maður óskað sér og
óskin rætist.
Michelle Jónsson
um jólahefðir á Filippseyjum.