Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Blaðsíða 18

samvinnu og aukinni verkaskiptingu þar sem henni verður
komið við. Engar töfralausnir fyrirfinnast þó og aukin
samvinna og verkaskipting sparar engar slíkar upphæðir í
einu vetvangi. Tvöföldun dýrrar sérhæfðrar þjónustu er
óhagstæð, bæði hvað varðar þjálfun fagfólks og tækjakaupa.
Aukin samhæfing/einföldun í stjórn þessara stofnana mun
auðvelda yfirsýn og samanburð sem ekki hefur verið nógu
raunhæfur né aðgengilegur hingað til. Róttækar ákvarðanir í
rekstri bráðasjúkrahúsanna í Reykjavík, sem hafa miklar og
afdrifaríkar breytingar í för með sér, krefjast bæði pólítísks
kjarks og styrkleika.
Þáttur hjúkrunar
Ef þáttur hjúkrunar á bráðasjúkrahúsum er skoðaður
sérstaklega kemur í ljós að hjúkrunarfólk er langfjölmennasti
starfshópurinn eða tæpur helmingur. Til samanburðar má geta
þess að starfsfólk á lækningaþætti er rúmur fjórðungur og
annað starfsfólk um fjórðungur. Vægi hjúkrunarþáttar í rekstri
er því óumdeilt bæði hvað varðar fjölda starfsfólks og rekstrar-
umfang. Klínísk hjúkrun er á sama hátt umfangsmesta
starfsframlagið inni á sjúkrahúsunum og eitt það mikilvægasta
í ferli sjúklingsins. Ymislegt skortir þó á að almenningi og
stjómvöldum sé þetta ljóst og er nauðsynlegt að vinna ötullega
að því að kynna hjúkrunarstarfið betur.
Sjúkrahús fyrir tíma bráðasjúkrahúsa vom reist til þess
að auðveldara væri að hafa eftirlit með og annast marga
sjúklinga samtímis í veikindum sínum. Bygging sjúkrahúsa/
sjúkraskýla var kannski ein fyrsta hagræðingaraðgerð í rekstri
er lýtur að þjónustu við sjúka, því með tilkomu sjúkrahúsanna
sparaðist sá mikli tími hjúkmnarfræðinga og lækna sem fór í
að ferðast á milli sjúklinga í heimahúsum.
Mikið vatn hefur mnnið til sjávar frá því fyrstu sjúkra-
húsin vom stofnuð. Á sama hátt hefur hlutverk hjúkmnar-
fræðinga tekið ótrúlegum stakkaskiptum. Það endurspeglar
annars vegar miklar þjóðfélagsbreytingar, þar á meðal breytta
stöðu kvenna, og hins vegar þá auknu þekkingu og tækni-
byltingu sem orðið hefur. Við hjúkrunarfræðingar emm að
vissu leyti í tvöföldu hlutverki hvað varðar væntingar til okkar
í starfi; annars vegar reynum við að uppfylla kröfur um hið
kvenlega, mjúka, nærandi og alltumvefjandi og hins vegar
emm við þátttakendur í óvæginni baráttu um takmarkað
fjármagn í hátækniumhverfi þar sem hörð samkeppni um
athygli og viðurkenningu á sér stað. Engu að síður em
hjúkmnarfræðingar orðnir áhrifamiklir þátttakendur í
stefnumótandi ákvörðunum innan og utan sjúkrahúsa. Fáar
nefndir, sem fá það verkefni að móta heilbrigðisþjónustu
landsmanna, em án hjúkmnarfræðinga. En langt er í land
með að viðunandi árangri sé náð og enn síður er ástæða til að
ofmetnast. Við emm úti í miðju beljandi stórfljóti og ýmsir
vildu gjaman ferja okkur aftur að þeim árbakka sem við
lögðum frá, í ferð okkar til aukins jafnréttis og viðurkenningar.
Sem betur fer em hjúkmnarfræðingar ekki tilbúnir til að vera
áhorfendur eða eingöngu þiggjendur þegar að ákvörðunum
kemur. Þeir vilja vera virkir þátttakendur, þeir gera kröfu um
að starf þeirra sé metið að verðleikum og þeir vilja axla alla þá
ábyrgð sem starfinu fylgir.
Krefjandi vinnuumhverfi
í samkeppni um takmarkað fjármagn til heilbrigðismála
fara stundum „bræður að berjast“, línur verða skarpari í
skoðanaskiptum og ágreiningsmálum fjölgar. Þessi staðreynd
verður æ augljósari og er okkur hjúkmnarfræðingum að
sjálfsögðu áhyggjuefni. Við emm þátttakendur í baráttu milli
kynjanna, konur gegn körlum; baráttu milli stétta, hjúkmnar-
fræðingar gegn læknum og baráttu um völdin, hversu stóra
sneið af kökunni eiga hjúkrunarfræðingar/konur að fá? Við
hjúkmnarfræðingar og konur, sem emm eldri en tvævetrar,
höfum líka fundið fyrir því, að sú kynslóð kvenna, sem er að
taka sín fyrstu skref í atvinnulífinu, þar á meðal hjúkmnar-
fræðingar, gerir sér ekki alltaf fulla grein fyrir hversu mikil
vinna var innt af hendi til jafnréttisbaráttunnar á ámm áður,
inni á spítölum sem og annars staðar, og hversu miklar fómir
hafa verið færðar til að ná eftirsóknarverðum/langþráðum
markmiðum.
Það krefjandi vinnuumhverfi, sem við búum nú við, reynir
á þolrif allra, bæði sjúklinga og starfsmanna. Það reynir á
þolinmæði hjúkmnarfræðinga, stjórnkænsku, pólitísk/persónu-
leg sambönd og ekki síst kjark og þor til að standa fyrir máli
sínu og því sem maður trúir á. Mikill tími hefur farið í að móta
hugmyndafræði hjúkmnar og útfærslu hennar. Þeim tíma hefur
verið vel varið. Samstaða og samheldni stéttarinnar er lífsnauð-
syn á erfiðum tímum. Ef einhver einn þáttur á eftir að skipta
sköpum í framgangi hjúkmnarstéttarinnar er það einmitt
samstaðan. Hjúkmnarfræðingar verða nú að bretta upp ermar og
sækja fast það sem þeim ber. Þrátt fyrir það að þeir séu ein
fjölmennasta heilbrigðissstéttin, með mikið af velmenntuðum og
reyndum einstaklingum, er langt í frá að t.d. formlegum og
óformlegum ábyrgðarstöðum sé úthlutað til þeirra í samræmi við
það. Mikið verk er óunnið ef við ætlum í náinni framtíð að eiga
möguleika á að teygja okkur upp í gegnum hið hingað til nær
ósnertanlega glerþak.
Hvað er fram undan?
Hjúkmnarfræðingar þurfa að vera vakandi fyrir öllum
þeim tækifæmm sem leitt geta til árangurs og aukinnar
viðurkenningar hjúkmnar. Nauðsynlegt er að hvetja hjúkmnar-
fræðinga sjálfa til að láta heyra í sér og láti ekki öðmm eftir að
njóta afraksturs erfiðis síns. Þessi framsækni kallar oft á
talsverð átök. Sú umbun, sem fæst, er fyrst og fremst fólgin f því
að sjá að árangur hefur náðst og að við fæmmst nær eftirsóknar-
verðum markmiðum, þó oftast í litlum áföngum í einu.
Eins og áður hefur komið fram tel ég að enn um sinn verði
á brattann að sækja fyrir okkur hjúkrunarfræðinga. Ég hef þó
trú á að með talsverðri lagni og enn meiri útsjónarsemi muni
okkur takast að snúa aðstæðum okkur í hag. Það mun reyna á
nýjar vinnuaðferðir og breytt þjónustuform. Kröfur um aukinn
sveigjanleika í starfí munu verða gerðar í ríkari mæli. Við
munum sffellt þurfa að laga okkur að nýjum vinnuaðstæðum og
breyttri tækni í öflun, meðhöndlun og dreifingu á klínískum og
stjómunarlegum upplýsingum. Að lokum mun árangur í starfi
okkar, sem og svo margra annarra, ráðast í auknum mæli af
okkar eigin samskipta- og boðskiptahæfileikum. Samskiptum
milli heilbrigðisstétta, samskiptum við hið opinbera, samskipt-
um við stjórnmálamenn, samskiptum við fjölmiðla og því allra
mikilvægasta samskiptum innan stéttarinnar.
Erindi flutt á Hjúkrunarþingi Félags (slenskra hjúkrunarfræðinga
25. október 1996.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 1. tbl. 73. érg. 1997