Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Blaðsíða 28

einnig fjórðungur fyrir líkamlegri kynferðislegri áreitni
einhvern t(ma í vinnunni á móti 15%-20% hjá hinum
félögunum. begar spurt er hins sama fyrir síðustu 6 mánuði er
ómarktækur munur milli félaga eða á bilinu 5,5% og 8,0%
félagsmanna sem hafa orðið fyrir kynferðislegri áreitni í orðum
og um 6,0% fyrir líkamlegri kynferðislegri áreilni.
Hlutfall, sem hafði orðið fyrir svívirðingum, alvarlegum
hótunum, kynferðislegri áreitni í orðum, líkamlegri kynferðis-
lega áreitni og nauðgun eða tilraun til nauðgunar á síðastliðnum
sex mánuðum, er að finna í mynd 2. Ekki var mikill munur á
svörum heildarinnar og hjúkrunarfræðinga í þessum atriðum.
Einnig var spurt um líkamlegt ofbeldi annað en kynferðislegt og
er niðurstöður að finna á mynd 3.
Mynd 3 Hlutfall svarenda sem liuí'ðu orðið fyrir
lflvaiulegu oilieldi, öðru eu kynferðislegu, á síðastliðniun
sex niánuðuni - greint eftir kyni, aldri og dcild
Á mynd 3 má sjá að alls höfðu 24,3% svarenda orðið fyrir
líkamlegu ofbeldi öðru en kynferðislegu síðastliðna sex mánuði
fyrir gerð könnuharinnar. Á myndinni er ekki greining eftir
stéttarfélagi, en þar var mjög marktækur munur eftir hópum.
Algengast var að félagsmenn Sóknar hefðu verið beittir líkam-
legu ofbeldi eða 34,4%. Heldur færri af félagsmönnum
SFR höfðu verið beittir ofbeldi á þessum tíma eða
25,4% og 13,7% hjúkrunarfræðinga. 11,1%
hjúkninarfræðinga höfðu verið beittir minni háttar
ofbeldi á móli 22,8% af heildinni en 3,3%
hjúkrunarfræðinga meiriliáttar ofbeldi á móti
5,8% af heildinni. Meðal hjúkrunarfræðinga var
algengast að millistjórnendur hefðu orðið fyrir
líkamlegu oílieldi eða 25% þeirra á síðastliðnum
6 mánuðum. Er það í samræmi við svör
hjúkrunarfræðinga um hvort þeir teldu að ofbeldi
væri til staðar á vinnuslað, en millistjórnendur
virtust lelja oflieldi algengast.
Á mynd 3 má sjá að einnig er mjög mark-
tækur munur eftir öðrum bakgrunnsþáttum. Mun
algengara var að karlar hefðu verið beittir ofbeldi
og sama á við um yngra starfsfólk. Loks var mikill
munur eftir deildum/vinnustöðum og hafði hæst
hlutfall starfsmanna geð- og áfengisdeilda orðið
fyrir líkamlegu odieldi á síðastliðnum sex mánuðum, eða
46,3%. Næstalgengast var ofbeldi á deildum fyrir þroskahefta
og fatlaða (31,7%) og aldraða og Alzheimersjúklinga (26,6%).
Þessar niðurstöður eru í góðu samræmi við það hve margir
töldu ofbeldi vera til staðar á sinni deild (sjá mynd 1), það er
þeir sem töldu ofbeldi vera til staðar höfðu frekar orðið fyrir
líkamlegu ofbeldi á sfðustu sex mánuðum. Eini hópurinn, sem
svaraði þessum spurningum á ólíkan hátt, voru þeir sem starfa í
fangelsum og verður að liafa fyrirvara á þessari niðurstöðu
vegna þess hve fáir voru í þeim liópi.
Þegar niðurstöður voru greindar frekar kom í ljós að
starfsaldur hafi mest að segja til að skýra að fólk varð fyrir
oflieldi, en einnig skipti deild og stéttarfélag nokkru. Þegar
tillit var tekið til þessara þátta hafði kyn ekki áhrif á hvort fólk
hafði orðið fyrir líkamlegu ofbeldi sfðustu sex mánuði eða ekki.
Karlmenn urðu fyrir meira oflieldi en konur, en það skýrist
fremur af deild, stéttarfélagi og starfsaldri en af kynferði.
Til að nálgast betur eðli oflieldis var spurt nánar
um síðasta atvik sem svarendur höfðu orðið fyrir.
412 svöruðu spurningunni, það er 52% svarenda.
Svörin eru allt frá því að vera svívirðingar til tilraunar
til dráps. Til þess að auðvelda umfjöllun um svörin voru
þau flokkuð í grófari flokka eins og sjá má á mynd 4.
Þar er gefið upp hlutfall tilvika sem nefnd voru. Eins og
sjá má var líkamlegt ofbeldi langalgengast og var mun
algengara en andlegt eða kynferðislegt oflieldi.
Spurt var hver hafði verið gerandi í síðasta atviki
sem átti sér stað. Eins og búast mátti við var algengast
að það væru sjúklingar/skjólstæðingar en það átti við í
86,2% tilfella. Þó var nokkuð um að samstarfsmenn
höfðu verið gerendur, eða í 7.7% tilfella, og yfirmenn í
4,0% tilfella. I um 80% tilvika hjá hjúkrunarfræðingum
voru skjólstæðingar eða sjúklingar gerendur, en
samstarfsmenn hjúkrunarfræðinga voru gerendur í 11,6
% tilvika og í 4,8% tilvika voru það yfirmenn.
Ættingjar voru gerendur í 2,7% tilvika.
Þeir sem höfðu einhvern tíma orðið fyrir oflieldi voru
spurðir hvort atvikið hafði verið skráð á vinnustaðnum. Því
Mynfl 4Hvaða atvik átli sér stað síðast/'
- Hlutíáll af tilvikum
Kynferðislegt Andlegt Grófara líkam- Ryskingarog
ofbeldi ofbeldi legt ofbeldi minniháttar
ofbeldi
3 Athugið að á mynd 4 er ekki reiknaður marktækur munur á
milli hópa jiar sem merkja mátli við fieira en eitt atriði og geta þvf
verið á bak við fieiri en einn fiokk oflieldis.
Hlutfall
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Allir
••Karlar
Konur
***Þrítugir ogyngri
31 -40 ára
41 -50 úra
Yfir fimmtugt
***Þroskahcftir/fatlaðir
Geðdeildir/áfengi.sdcildir
Fangelsi
Aldraðir/alzheimersj.
Almennar dcildir
Utan deilda
TfMARIT HJÚKHUNAIÍKRÆÐINGA 1. tbl. 73. árg. 1997