Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Blaðsíða 37

Hér á eftir verður sérstaklega fjallað um rétt sænskra
hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarfræðinga í Alberta í Kanada til
að ávfsa lyfjum.
Svíþjóð
Að loknu 5 ára tilraunaverkefni, þar seni hjúkrunar-
fræðingar í ákveðnu liéraði í Svfþjóð (Jamtalandi) fengu
takmarkaðan rétt til að ávísa lyfjum, tóku sænsk heilbrigðis-
vfirvöld á árinu 1993 ákvörðun um að veita hjúkrunar-
fræðingum í héraði almennt þennan rétt. Hjúkrunarfræðingar
með sérmenntun í heilsugæsluhjúkrun og starfa f héraði
(distrikssköterskor) geta því sótt um leyfi til að ávísa lyfjum af
tilteknum lista.Tilskilið er að hjúkrunarfræðingar hafi lokið
ákveðnu viðbótarnámi í tengslum við þessar skyldur. í því
skyni lögðu heilbrigðisyfirvöld til 5 milljónir sænskra króna til
að standa undir slíku viðbótamámi fyrsta árið. Með ákvörðun
sænskra heilbrigðisyfirvalda að veita hjúkrunarfræðingum rétt
til að ávísa lyfjum er viðurkennd sérþekking hjúkmnarfræðinga
á lyfjum og réttur til að ráðleggja og vísa á ákveðin lyf.
Réttur hjúkmnarfræðinganna til lyfjaávísunar er takmark-
aður við ákveðin lyf og við tiltekin einkenni sjúklings. Listinn
inniheldur á þriðja hundrað lyf og er um þriðjungur þeiira
lyfseðilsskyldur. Listinn er endurnýjaður árlega. Hann er í
nieginatriðum í samræmi við gmnnlista lyfja sem Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin gefur út. Ekki er munur á kostnaði
við lyf eftir því hvort læknir eða hjúkmnarfræðingur ávfsar því.
I il að gefa hugmyndir um hvaða lyf þetta eru er hluti af
listanum birtur hér á síðunni.
stjórnvalda að þessi útvíkkaða þjónusta hjúkrunarfræðinga verði
einnig í boði í þéttbýlli svæðum fylkisins í náinni framtíð.
Skv. þeim upplýsingum, sem Félag íslenskra lijúkmnar-
fræðinga hefur, hafa ýmis önnur lönd, s.s. Bretland, Nýja-Sjáland
og Astralía, áform uppi um að veita hjúkmnarfræðingum með
almenn réttindi til starfa rétt til að ávísa lyfjum og hafa í ein-
hverjum tilvikum verið gerðar tilraunir með þetta fyrirkomulag.
Abyrgð hjiikninarfræðiiiga
Þegar skoðuð er ábyrgð lijúkmnarfræðinga varðandi
lyfjagjöf verður að hafa eftirfarandi í huga.
H j ú k runarfræði ngar:
• hafa mikla þekkingu í lyfjafræði og gmnngreinum lyfjafræði.
• kunna að meðhöndla og umgangast lyf.
• meta þörf fyrir lyfjagjöf t.d. vegna svefnleysis, verkja o.fl.
• gefa lyf sem gefin eru eftir þörfum (p.n. lyf).
• hafa áhrif á val á lyfjum og lyfjaskömmtun og meta verkun og
aukaverkun þeirra.
• gefa lyf skv. ávísunum lækna og þannig í raun endumýja
lyfjapöntun læknis þar til breyting verður á.
• Meta þörf fyrir endumýjun lyfja og em oft milligöngumenn
um slíkt.
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga hvetur til opinnar
umræðu meðal hjúkmnarfræðinga um þessi mál. Einnig þurfa
heilbrigðisyfirvöld að skoða hagkvæmni þess að veita
hjúkrunarfræðingum þennan rétt. Ljóst er að hjúkmnarfræðingar
nú þegar axla mikla ábyrgð vegna lyfja og lyfjagjafar og þeir eru
tilbúnir að skoða aukna formlega ábyrgð í þessa vem. Reynslan
sýnir að þeim er treystandi til þess.
Alberta í Kanada.
I Alberta Kanada var hjúkmnarfræðingum í
hémðum, þar sem læknar em ekki starfandi, veittur réttur
til að veita s.k. „extended health care“. Eftir nokkuna ára
tilraunaverkefni, sem hafði það að markmiði að bæta
heilbrigðisþjónustu f tilteknum hémðum, var á árinu 1995
gerð breyting á heilbrigðislögum fylkisins sem varðaði rétt
hjúkmnarfræðinga til starfa. Hjúkmnarfræðingum, sem
starfa í tilteknum hémðum, var veittur formlegur réttur til
að skrá heilsufarssögu í þeim tilgangi að greina sjúkdóma
°g nota til þess þær greiningaraðferðir greiningartæki sem
fil þarf, t.d. rannsóknir á líkamsvessum, að taka ákvörðun
uni meðferð bæði með lyfjum og á annan hátt og um
filvísum til annarra sérfræðinga varðandi meðferð. Þessi
hjónusta var lil viðbótar við þá hjúkrunarþjónustu sem
fijúkrunarfræðingarnir veita. Kröfur em gerðar til ákveð-
'nnar aðstöðu viðkomandi hjúkrunarfræðinga og að í
gegnum samskiptatæki hafi þeir aðgang að lækni, eða
öðmm sérfræðingi til að ráðfæra sig við á öllum tfmum
sólarhrings.
Kröfur eru gerðar til viðkomandi hjúkrunarfræðinga
LUn að hafa að lágmarki BS próf í hjúkmnarfræði, 3-5 ára
starfsreynslu í hjúkmn og hafa lokið ákveðnu námskeiði
sem býr þá undir að veila „extended heallh care“. þá em
gerðar kröfur um að þeir sýni fram á ákveðna sérþekkingu
°g persónulega eiginleika til að geta tekist á við slíkar
starfsaðstæður. Þurfa hjúkmnarfræðingamir að sækja um
leyfi til að starfa sem slíkir og er leyfíð endurnýjað árlega
hjúkrunarfélagi fylkisins. Það er stefna þarlendra
Listi yfir lyf í nokkrum lyfjaflokkum sem sænskir hjúkrunarfræðingar í héraði
með tilskilin réttindi hafa rétt til á ávísa á.
Förteckning (ordnad efter ATC-kod) över lákemedel som kan förskrivas av
distriktssköterska med sárskild utbildning I farmakologi med sjukdomslára (8 poáng)

ATC Indikation Substans Preparat Anmárkning
A02B Symptomatisk behandling vid hiatus-insufficiens, sura uppstötningar och halsbránna alginer Algicon* Gaviscon*
C05A Tillfálligt vid anala besvár (Se áven AOl A) hydrocortisoninnehálle nde medel övriga kombinationer vismutpreparat, kombinationer Proctosedyl Xyloproct Alcosanal* Anusol*
D07AB Akuta eksem av varierande genes (lokalbehandling) medelstarkt verkande steroider: klobetason hydrokortisonbutyrat flupredniden desonid triamcinolon alklometason Emovat Locoid Locoid Crelo Corticoderm Apolar Kenacort-T Legederm
G03C Senila slemhinnebesvár (lokalbehandling) östriol dienostro! Ovesterin* Dienostrol* Oestring Vagifem Ej nyinsáttning Ej tabl eller annan systembeh.
G04B Tráningsinkontinens emepron Cetiprin Novum Ej nyinsáttning
HOIB Amningsstimulering (nasala beredningar) oxytocin Partocon Syntocinon
JOICE Scarlatina Tonsillit hos patient i samma husháll som aktuellt fall av scarlatina penicillin V Abbopen Apocillin Calciopen Kávepenin Penferm Tikacillin Vepenillin Bota

MOIA Tillfállig látt till máttlig smárta (se áven N02B) ibuprofen (tabl 200- 400mg) Brufen Ibumetin* Ipren* Nurofen Nurofen löslig *

♦Receptfri eller receptfri i vissa förpackninger
Saknar rabatavtal med RFV I vissa forpackninger, uppdateret per juni 1994
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 1. tbl. 73. árg. 1997 3 i