Litli Bergþór - 01.12.2013, Blaðsíða 31

Sofnar lukkan sómasnauð,
sorgin fer á stríða.
Lömbin smáu liggja dauð
lands um bygðir víða.
Eitt er nú, sem ama bar,
Óðins heljar skríði,
sjer hún muni sveima þar
svívirðingar líki.
Ekki var það Ýmis bein,
eigi parið kendi;
sínum fríða sjónarstein
seljan hringa rendi.
Vann svo ræða veigalind:
„veldu snauða tapi,
það er einhver amakind,
ekki hýr í skapi.“
Hallur svarar hringabil:
„Hvetjum nú úr sporum,
svoddan fjanda síst jeg skil,
segja föður vorum.“
Hallur fer og hleypur inn,
hvergi neitt þó skilur.
Finnur karlinn föður sinn
frjettir allar þylur.
„Eitt er skrípi ofar jörð,
að því máttu hlera,
okkar sauða hrekur hörð
hvergi má hún vera.
Vekur þetta skemdar skaup
skaðsemdir ófínar;
lömbin smáu liggja dauð
lands um bygðir þínar.“
Anzar karl og ygldi sig,
orða beitir geiri:
„Þið hafið leyndan þessu mig.
Það er skaðinn meiri.
Ertu Hallur eins og fljóð,
ei sem nennir breka,
út af minni eigin lóð
óvættið að reka.“
Húfur rekið hlustum frá
hlýðið ljóðum sönnum.
Býð jeg eina bragarskrá
Biskupstungnamönnum.
Býr á Fljóti auðs með arð,
eftir gömlum vanda;
á þar bæði góss og garð
gautur frægur randa.
Svona frá því sagan tjer,
sem er varla skreyti,
góins binga gildur ver
Guðmundur að heiti.
Þegar um hann þjóðin tjer,
þeytir orðaslöngu,
sá er geira gildur ver
giftur fyrir löngu.
Ein er dóttir hjónum hjá,
heima garðinn skreytir,
piltar hrósa pilsagná,
Pálína sem heitir.
Hennar bróðir Hallur þá,
háður engum trega.
Honum sagan seinna frá
segir greinilega.
Þessi klæðakvistur eins,
kostum búinn fínum;
lýðir segja lundur fleins
líkist föður sínum.
Eigi neitt til ama ber,
áfram stundir líða.
Veður lægja, vetur fer,
vorið kemur blíða.
Hverfur snjóa helið kalt,
heyrist söngur fagur.
Þá er kominn yfir alt
upprisunnar dagur.
Ærnar bera út um jörð;
yngis heimasæta
Pálína á hendi hjörð
hefur þá að gæta.
Eins og blásið væri í voð
vinds af gusti hröðum
Hallur lætur hófagnoð
hlaupa að Kvervatnsstöðum.
Hallur bónda hitta fer,
honum tjer í skyndi,
segist hafa eins og er
eitthvert smáerindi.
Vekur bóndi svo um sinn
svör með anda fínum:
„Hvernig líður, Hallur minn,
honum föður þínum?“
„Hann er karlinn hjer um bil
hugar kvalinn pínum
og mig sendi yðar til
í vandræðum sínum.
Helst er pabba hyggjan fróð,
hugarpín svo linni,
byssuskot og bjölluhljóð
bót á slíku vinni.“
„Umfram hluti alla má
aðgæslunni beita,
ef þig fýsir eggjaþrá
Óms á kvendi þreyta.
Heimilt skal þjer haglatröll,
hjer við máttu una,
en víga til að vekja sköll
vantar hvellhettuna.“
„Um það hirði ekki par,“
illir leikir grána,
Hallur svarar: „Hinir það
hljóta mjer að lána.“
Sagan getur eins þar um,
Óms á beru kvendi,
taumahjera tygjuðum
til Úthlíðar rendi.
Hettur, púður hann fjekk þá,
hugði’ um lambaskaðann,
og nú ríður eins og má
ánægðastur þaðan.
Litli-Bergþór 31
svo var hann mikill fjörmaður að hann réri út við
Faxaflóa mörg ár eftir það. Lét hann þá leiða sig
heiman og heim og kváðu menn enga töf af honum.
Heima stundaði hann einkum að ríða körfur og
þótti vel gjört, þó eftir alsjáandi mann hefði verið.
Eina þeirra þá Kristján konungur 9. af honum á
þjóðhátíðinni. Hneigður var hann fyrir bókmenntir
og fékk iðurlega unglinga til að lesa fyrir sig blöð
og bækur. Á síðari árum var hann orðinn hrumur.
Helztu heimildir: Kirkjubækur úr nokkrum
prestaköllum, dómsmála- og bréfabækur sýslumanns
í Árnessýslu, bréfabækur bæjarfógeta Reykjavíkur og
amtmanns.
Það sem Jón orti er nú glatað, nema tvær rímur
af Halli bónda á Stóra-Fljóti, og birtist hér önnur
þeirra sem Lesbók Morgunblaðsins fékk frá Kristni
Kristmundssyni, skólameistara á Laugarvatni.