Litli Bergþór - 01.12.2013, Blaðsíða 38

38 Litli-Bergþór
Skógurinn okkar - grisjunarmál
Þar sem tvö tré koma saman þar er skógur, en þar sem
tvær skógræktarjarðir koma saman, er bara gaman.
Því höfum við fengið að kynnast í gegnum okkar starf
sem skógarbændur og horfum við björtum augum til
framtíðar í þeim verkefnum. Nú eru liðin 24 ár síðan
skógrækt hófst á Spóastöðum og í Hrosshaga og eru
nú samtals um 180 hektarar af samfelldum skógi á
þessum jörðum. Lifun hefur verið misjöfn en allt er
þetta nú að koma og er vel hægt að týnast og jafnvel
villast í skóginum í dag. Að mestu er búið að planta í
alla skipulagða reiti og undanfarin ár höfum við verið
að setja íbætur og bera áburð á nokkur svæði. Næsta
mál á dagskrá á þessum jörðum er að grisja en mikil
grisjunarþörf er orðin og höfum við aðeins verið að
taka niður af öspinni til að greiða leið og opna fyrir ljós
á greninu sem leynist á milli. Öspin er fljót að vaxa og
er sums staðar farin að skemma grenið, þannig að hún
þarf að fara að víkja. Eins er komið að meiri stíga-
og gatnagerð því þegar farið verður að grisja þarf að
vera hægt að komast inn á milli svæða með allar gerðir
af tækjum og tólum. Góður markaður hefur orðið
til fyrir grisjunarvið sem fer að mestu í járnblendið
á Grundartanga og vilja menn þar á bæ kaupa allt
grisjunartimbur sem fellur til á Íslandi. Skógrækt
ríkisins hefur selt þeim allt grisjunartimbur sem ekki
nýtist í annað síðustu ár. Þar er timbrið kurlað mjög
gróft niður og notað til brennslu, það gerir brunann
hreinni og betri (og framleiðsluna betri) að geta notað
timbur með en ekki eingöngu kol/koks. Sumum kann
að þykja það slæm meðferð á timbri og að ekki eigi
að stefna að slíku. En víða (m.a. í Skandinavíu) eru
fljótvaxnar tegundir einmitt ræktaðar gagngert til
iðnaðarframleiðslu, víðir og ösp eru slegnar á jafnvel
10 ára fresti og eru fljót að vaxa upp aftur. Það er mikil
framför að geta selt grisjunartimbur og fengið greitt
fyrir þannig að standi undir kostnaði, oft var timbrið
látið liggja og rotna í skóginum. Og ekki má trassa að
grisja því bestu trén þurfa að fá svigrúm til að vaxa.
Einnig eru til verksmiðjur hér á landi sem eru að
framleiða spæni úr íslenskum við t.d. Skógarvinnslan.
Landshlutaverkefni í skógrækt - LHV
Landshlutaverkefnin í skógræk, er verkefni sem er
styrkt af ríkinu til að hjálpa til við að koma upp skógi
á Íslandi.
Verkefnin eru fimm, eitt í hverjum landshluta.
Suðurlandsskógar eru eitt verkefnanna og hafa
starfssvæði frá Reykjanesi austur í A-Skaftafellssýslu.
Það er hlutverk LHV samkvæmt lögum að treysta
byggð og efla atvinnulíf á starfssvæðum sínum og
að skapa skógarauðlind á Íslandi með því að rækta
fjölnytjaskóga og skjólbelti.
Skógar í Hrosshaga og á Spóastöðum eru ásamt flest-
um bændaskógum á Íslandi í Landshlutaverkefnunum
en einstaka bændur planta alfarið á sínum vegum.
Aðrar skógarjarðir í Tungunum eru í Miklaholti,
Helgastöðum, Bergsstöðum, Skálholti, Helludal,
Vatnsleysu, Arnarholti, Múla, Gýgjarhóli, Galtalæk og
Borgarholti, sumar eingöngu í skjólbeltarækt. Þar að
auki eru fleiri skógarjarðir í Bláskógabyggð.
Landshlutaverkefnin styrkja bændur til plöntu-
kaupa, útplöntunar, jarðvinnslu, áburðargjafar o.fl.
Þessi verkefni hafa vissulega orðið til þess að upp hafa
komist skógarreitir hér og þar, en langt er samt enn
í land að ná markmiði ríkisins um að stefna að því
að 5 % lands undir 400 m verði klætt skógi. Mikill
niðurskurður hefur verið til LHV síðustu ár og hefur
það komið illa niður á ýmsum, t.d. garðyrkjustöðvum
sem hafa sérhæft sig í framleiðslu skógarplantna, en
þær eru nokkrar hér í Biskupstungum.
Í nýju lokaverkefni Lilju Magnúsdóttur um
„Hagræn áhrif skógræktar“ við LBHÍ, segir að greidd
ársverk í skógrækt á vegum LHV á árunum 2001-
2010 séu 81,4. Einnig að ef afleidd ársverk eru talin
með hefur atvinnuuppbygging á vegum LHV skilað
að jafnaði sem svarar 90-140 launuðum ársverkum á
landsbyggðinni, eftir þeim forsendum sem lagðar voru
til grundvallar.
Aðrar nytjar skógarins
Ekki má gleyma að minnast á hvað skógurinn getur
gefið okkur annað en timbur og ánægju. Það er ótal
margt, sérstaklega ef horft er til framtíðar. Strax eru
bændur austur á Héraði farnir að nýta sveppi í stórum
stíl. Á Íslandi er mikið magn alls kyns skreytingarefnis
t.d. í blóma- og jólaskreytingar flutt inn, en á að vera og
verður hægt að finna hér í skógunum okkar. Eldiviður,
kurl, girðingastaurar, veggskífur og efni í ýmiskonar
handverk eru dæmi um aðrar nytjar skógarins. Og
þannig mætti lengi telja.
Kraftmeiri skógar
Núna er verkefni í gangi sem heitir „Kraftmeiri skógar“
sem er samstarfsverkefni fimm aðila innan þriggja
landa sem tekur þátt í LLP endurmenntunaráætlun
ESB (2007-2013). Grunnhugmynd að Kraftmeiri
skógum kemur frá verkefninu Krafsamling skog í
Svíþjóð. Þar var verkefnið í gangi í þrjú ár og gekk
mjög vel. Hér mun verkefnið taka rúmlega tvö ár.
Þessu nýja verkefni er ætlað það hlutverk að ná til sem
flestra skógareigenda á Íslandi með almennri fræðslu,
persónulegum heimsóknum, útgáfu á kennsluefni,
með virkri heimasíðu og ýmiskonar endurmenntun
bæði í skólastofum, á netinu sem og úti í skógi. Nokkrir
skógar verða einnig opnaðir sem leiðbeinandi skógar
Skógræktin í Hrosshaga
og á Spóastöðum árið 2013
Kúnum í Hrosshaga líður ve
l og sækja í skjólið af trjánum.