Tíminn - 24.12.1948, Blaðsíða 5

JÓLABLÁÐ TÍMANS 1948
5
varla hafið þið Hákon verið saman til sjós, — eða
hvað?
— Nei, hann var kominn að Töngum, og eftir það
reri hann — en var ekki á þilskipum. En pabbi sálaði
var hjá honum, þegar hann var upp á hákarl á Niröi
gamla, jagtinni, sem þeir áttu, afi þinn og Hákon — og
þeir kannski fleiri, frændur. Hins vegar reri ég hjá
honum tvö vor, þau næstu áður en ég fór alfarinn
að heiman og réðst að Sauragerði.
— Rerir hjá honum — var hann aflamaður, karl-
inn?
— Það er nú bæði já og nei við því. Það var ekki
ósvipað, Hvítur minn, með hann sem formann og
þig sem dráttarmann. Útkoman varð víst sjaldan
mikið ofan við meðallag — og lýg ég því þó. Þeir
voru nú ekki beysnir, utansveitarformennirnir, marg-
ir hverjir, sern höfðu uppsátur á Töngum á þeim ár-
um.... En það get ég fortalið þér, aö hann hefði
getað skotið hverjum einasta formanni ref fyrir rass,
ef hann hefði verið að hugsa um það.
— Jæja?
— Það held ég. Eða hvað heldur þú um mann, sem
þurfti ekki annað en reka vísifingurinn niður í sjó-
inn og sleikja af og smjatta til þess aö vita, hvar
hann átti aö leggja og hvar ekki?
Ég hafði heyrt svipað þessu — ja, eiginlega
sama — um annan mann, en sízt vildi ég nú draga
úr rennslinu, sem komið var á hann Markús, og svo
sagði ég þá:
— Nú þykir mér þú segja mér furðufréttir!
— Það kann að vera, en þetta er satt, garmurinn.
— Ég er ekkert að rengja þig, en segðu mér frá
þessu eitthvaö nánar.
— Jú, hann Hákon rak kannski fingurinn niður í
sjóinn á frægasta fiskimiði, þar sem átti að vera fisk-
ur eftir allri þeirri reynslu, sem hann og aðrir höfðu
fengið, og sagði svo, þegar hann hafði sleikt af og
smjattað:
— Ekki lífbragð af honurn!
— Og svo?
— Svo lagði hann þar ekki, en þar lagði kannski
einhver annar.
•— Nú og hvað?
— Og varð ekki var — ekki sem heitið gæti.... En
svo fór hann eitthvað og eitthvað, Hákon, rak fingur-
inn niður í, þar sem sumum hefði máski þótt ólíkleg-
ast að fiskur væri, og sagði, þegar hann var búinn
að kjamsa:
— Hér þykir mér spurt eftir Hákoni. Hér skal, ef
nokkurs staðar á að vera reynandi.
— Og fiskaði hann þá?
— Þessi tvö vor, sem ég var með honum, brást þaö
ekki, aö eftir því gengi, sem hann sagði, utan alls einu
sinni. Við vorum ekki á færum, og ekkert hafði verið
að fá á lóöirnar í nokkra daga. Þá var það á leiðinni
í land, að Hákon lét okkur róa skratti mikinn krók,
og svo vitaskuld loksins stanza. Hann viðhafði sinn
venjulega prófunarmáta og sagði svo, að spurt væri
eftir Hákoni. Síðan var farið í land, við átum, gerð-
um til góða þessum kvikindum, sem í bátnum voru,
bjuggum okkur út með beitu og fórum svo aftur
fram. Við drógum lóðirnar, stokkuðum þær og lögðum
þær á nýja staðnum. Morguninn eftir voru þær
dregnar, og þá var allur aflinn tuttugu og þrjár þorsk-
kindur.
— Ja, hver skrambinn! Hvað sagði hann þá, Hákon?
— Hann lét eins og ekkert væri, sagði bara um
leið og endinn kom:
— Mættir hafa komið svo sem eyktinni fyrr, Hákon
bóndi. Aftans bíður óframs sök, sögðu þeir gömlu....
Svo fann hann bara nýjan stað upp á sama máta,
og þar feilaði honum ekki, enda er ég viss um, að þaö
hefir honum ekki heldur gert á þeim fyrri.
— En hvað þá?
— Hann hefir verið hlaupinn af, fiskurinn, eins
og lá í orðunum hans Hákonar — er nú ekki seinn á
sér stundum, göngufiskurinn.
— En hvað var það þá, sem gerði, að hann var
ekki hæstur?
— Það voru vitaskuld sérlegheitin og þankaflugiö.
Stundum fór hann ekki á sjó í bezta og blíðasta veðri.
Ef hann dreymdi draum, sem honum fannst eitthvað
ískyggilegur, þá fór hann ekki á sjó fyrr en draum-
urinn var kominn fram eða hann þóttist vera búinn
vilji knýja fram sætari ilm, fegurri liti
og meiri unað en nokkru sinni fyrr, áður
en það kveður.
En fólkið hefir lítinn tíma til að gefa
slíku gaum. Allt hey verður að kornast
í hlöðu áður en fer að rigna aftur, og
svo eru göngurnar komnar. _________
Á smaladögum renna hvítir fjárhópar
niður með hverjum læk. Lömbin, sem
voru ofurlítil um vorið, hafa vaxið vel,
svo aö sum nálgast móðurina að stærð.
Hjörðin verður því aldrei eins stór, eins
og þegar smalað er í fyrsta sinni á
haustin. Ef litið er yfir réttina, verður
manni ef til vill starsýnast á veturgömlu
ærnar. Þær minna á stúlkur um tvítugt.
Sléttar í andliti og lagðfríðar bera þær
höfuðin hátt, og furðu líkar eru þær
flestar hverjar. Eldri ærnar eru reynd-
ari ásýndum og meira ólíkar innbyrðis,
eins og hver og ein hafi eignast sinn
sérstaka persónuleika í baráttunni fyrir
tilverunni. Lömbin eru þó jafnan ljúf-
ust. Hrædd í augum reyna þau að hanga
í móður sinni. Hreyfingarnar eru hvikar
og óvissar, eins og hjá börnum. Ótti
þeirra við þrengslin og mennina er ekk-
ert furðulegur eftir frelsið í högunum,
og ekki heldur ástæðuiaus, þvi að fæst
af þeim eiga langt líf fyrir höndum.
Bóndinn mun velja úr fallegustu gimbr-
arnar, þær eiga að vaxa og fæða nýja
kynslóð. Hin eru rekin í kaupstaðinn.
Enginn vegur liggur heim að bæn-
um, en ef gott er í sjóinn er hægt að
flytja föng til vetrarins á báti. Annars
eru þau flutt á hestum. Sé tíðin köld
og votviðrasöm verður haustið ótrúlega
erfitt bæði mönnum og skepnum, en
þegar öllu er lokið framkallar það stolta
gleði að vita að nú vantar ekkert. Bæöi
fólki og fénaði getur liðið vel. í kjall-
aranum eru tunnur með slátri, 1 skemm-
unni kornmatur og síldarmjöl og allar
hlöður eru fullar af heyi. Nú gengur
vetur í garð og dagarnir verða stuttir
en lengi að líða.
Þegar vindur stendur af hafi, með
lemjandi rigningu og freyðandi brimi,
flytja bárurnar stundum við frá fram-
andi löndum. Margir munu álíta að það
sé létt aö fá timbur á þann hátt, en sú
er ekki raunin. Bakkarnir eru víðast
háir og ef trén eru þung verða karl-
mennirnir að reyna krafta sína til hins
ýtrasta, við að bjarga þeim á land.
Bóndinn er þó glaður yfir gjöfum hafs-
ins, því að kannski hugsar hann sér að
byggja fjárhús, eða gera nýja girðingu.
Þaö eru líka mörg áhöld sem bóndabær
þarfnast, er hann nú getur smíöað.
í mildri tíð liggur féð úti fram undir
jól, en hvern dag þarf að smala því nið-
ur að ströndinni, og ef útlit er fyrir hríð
er það rekið í hús. Um háveturinn, meö-
an allrá veðra er von, er það hýst hverja
nótt. Það fer eins konar sælutilfinning
um hvern góðan f jármann er hann opn-
ar dyrnar á morgnana og mætir hlýju
hússins og sauðalyktinni. Á hann stara
ótal eftirvæntingarfull augu. Eiga þær
að fara á beit, eða fá hey í jötuna? í
góðu veðri er þeim hleypt út. Þær eru
næstum allar hvítar nema forustuærin,
hún er svört. Ef lausamjöll er á ganga
þær í sporaslóð og sú fyrsta getur verið
komin á beitilandið, þegar þær síðustu
eru enn heima á túni. Eftir hópnum fer
bóndinn og hundurinn, þar til allar hafa
náð á ákvorðunarstað.
Það er hugþekk sjón, er féð kemur
heim á kyrru vetrarkvöldi. Yfir hvíta
hjarnbreiðuna rennur það áfram, ró-
samur, þolinmóður hópur, og snjórinn
brakar undir hinum mörgu fótum. Mán-
inn gerir gullbrú yfir sjóinn. Snjórinn
glampar og glitrar í hans kalda, silfur-
hvíta ljósi.
Heima rýkur úr reykháfnum, það er
hlýtt þegar karlmennirnir koma inn.
Að loknum kvöldverði lesa þeir eða
í nótt fer elskunnar engill blíður
sem andblær hljóður um dimman geim,
með blik af eilífðarbjarmans loga
og brot af sakleysi til þín heim.
Og djúpin ljóma og draumsól fríða
í dýrð um harmskógalöndin skín,
er lítill engill með litla vængi
lítur fagnandi inn til þín.
Hann leikur við þig sem lítill krakki
að litlum geisla frá Drottins sól,
og lindarstraumi frá lífsins brunni,
sem leitar hjartans, er djúpt sig fól.
Þá fyllist stofan af hörpuhljómum
og hjartað þiðnar, sem frosið var, _
er sérðu ljósálfinn leyndra sorga
við litla engilinn dansa þar.
Og burt þeir svífa á björtum vængjum
og brosa til þín — og hverfa hljótt.
Þú krýpur niður og klökkur biður;
og klukkur hringja um jólanótt.
S. D.
hlusta á útvarpið, en kvenfólkið sýslar
við tóvinnu.
Einhverntíma kemur stórhríð. Það
brestur og brakar í húsinu, eins og norð-
anvindurinn vilji blása því um koll. Ef
konur eða börn reka nefið út fyrir dyrn-
ar finnst þeim þau ekki ná andanum,
og snjórinn þyrlast fyrir augun, svo að
enginn sér neitt. Karlmennirnir leita
uppi hlýjustu föt sín, áður en þeir fara
út í fjárhúsin. Það er ekki langur vegur
en þegar þeir koma aftur eru þeir fann-
barðir og kaldir, jafnvel í augnabrún-
irnar hefir hlaðið snjó.
Aldrei finnur maðurinn betur smæð
sína en einmitt í svona veðri, sem án
miskunnar pínir lífið úr hverri þeirri
veru, sem lendir á valdi þess. Þó finn-
ur hann jafnframt yfirburði sína, þar
sem hann á sjálfur þak yfir höfuðið og
heldur undir verndarvæng sinum tvö til
þrjú hundruö skepnum.
Annað hvort er það hirðuleysi, eða
fólkið vill lifa eins nálægt náttúrunni
og hægt er, hvort sem veldur hefir það
aldrei tvöfalda glugga í húsum sínum.
Morgnarnir eru því nístandi kaldir, áð-
ur en kveikt er upp. Frostrósir þekja
gluggarúöurnar og ef maður vill sjá út,
verður að þýða með andgufunni ofurlít-
ið op á harða skelina.
Svo einn morgunn er frostið horfið
af rúðunni og Ijúfir vindar leika um
bráðnandi snjó. Lungun hafa þegar
fundið loftbreytinguna, og í svefnrofun-
um hvíslar maður að sjálfum sér: Það
er vorið sem kemur, kemur að sunnan.
En það er ekki vorið sjálft. Án efa
mun mörgum sinnum skiptast á frost
og þýða, sólskin og hríðar, áður en það
kemur fyrir alvöru. Ef til vill verður
líka rigning og þoka vikum saman og
yndi þess minna en væntað var. Þó mun
einhvern tíma koma svo fagurt veður,
svo undursamlegt lifandi samræmi milli
sólar, hafs og lands, að maður gleymir
hinum langa vetri og öðrum erfiðleikum
lifsins. Þeir líða á burt þar til þeir
mynda dökkan bakgrunn fyrir þær
ljósu, litríku myndir.