Tíminn - 24.12.1948, Blaðsíða 14

14
JÓLABLAÐ TÍMANS 1948
nokkuð neöar. Síðan er þessari hand-
fylli vikið til hiiðar og næsta tekin.
Með þessu móti verður línið jafnt í
rótina, en það er höfuðnauðsyn að
snyrtilega sé fariö með stráið. Eftir
upptökuna liggur línið á akrinum í 4—5
daga og veðrast. Síðan er því saínað, sé
það þurrt, bundið i knippi og geymt
sem órotið lín.
Að feyskja eöa rota lín er með fernum
hætti. Einn er sá að breiða stráið þunnt
út á grasvöll, helzt meðan heitt er í
veðri. Því er snúið við með nokkurra
daga millibili, svo að þaö njóti sem jafn-
ast döggva jarðarinnar. Þessi aðferð tek-
ur um eða yfir nokkrar vikur. Önnur að-
feröin er sú að feyskja í gryfju, smá-
tjörn eða í litlum bug við árbakka. Eru
þá línknippin sett i rimlakassa og þeim
sökkt í vatnið. Þá er grjóti hlaðið á, svo
að línið fljóti ekki upp. Þessi aðferð tek-
ur skemmri tíma en grasfeyksjun.
Öldum saman hefir lin verið feyskt
við bakka árinnar Lís í Beigíu. Menn
hafa reynt að flytja gerlagróður þessa
grugguga fljóts til annarra staða og til
annarra landa, tii þess að fiýta fyrir
rotun eða feyskjun línsins. Þriðja að-
ferðin er að feyskja í heitu vatni. Er
það gert í þéttri steinþró og þarf hita-
stigiö að vera 29 til 30 gráöur og sem
jafnast allan tímann. Mér hefir reynzt
þessi aöferö taka minnst 10 daga undir
þeim kringumstæðum, sem tilraunin var
gerð við hér.
Fjórða aðferðin er sú, að grænflá strá-
ið. Er það einungis gert í vél. Er sú að-
ferð fremur ný og þykir ódrýgja stráið
talsvert meira en önnur verkun. Þegar
búið er að feyskja línið er þaö brákað.
Svo er hismið barið eða dustað úr því
og það dregið gegnum linkamba áður en
það er spunnið.
Lín getur sprottið hér í öllum árum,
en eins og atvinnuháttum þjóðarinnar
er háttað tel ég vissast, til þess að ná
sem beztum árangri, aö það sé ræktað
með verksmiðjurekstur fyrir augum, því
jafnvel þótt það yrði ekki fullunnið í
landinu fyrir innanlandsmarkað, þá er
víst, að það má selja það hálfunnið út
úr landinu.
Það bar til dáiítið atvik síðastliðinn
vetur. Maður nokkur hér í borginni,
fékk fyrirspurn um það frá ensku firma
hvort hægt væri að fá óunnið lín hér
á landi, þar sem hann hafði lesið um
það í ítölsku tímariti, að lín væri rækt-
að hér. Er nú vissulega tímabært að
hefjast handa og rækta hér lín í stór-
um stíl. Það hefir aldrei verið mikil
hætta á verðfalli á líni.
Eins og ullin hefir um alda raðir ver-
ið ylgjafi og klæðaskraut þessarar þjóð-
ar, vona ég, að hún eigi eftir að finna
metnað sinn í því, að nota einungis ís-
lenzkt lín í þann fatnað, sem það er
hæft í. Oflæti og prjál í klæðaburði er
mikil óprýði og spillir menningunni í
landinu.
Hélt að ætlaði að verða mannskaði.
Uugur maður vur í örœfaferð með þrautreyndum
ferðamanni. Komu þeir að á, sem féil stritt og var
stórgrýlt, en bratt niður í farveginn. Nennti sá
yngri ekki að sliga af baki og teyma 'nestinn niður
bakkann, eins og hinn geroi, enda fór hestur hans
helzt til neðarlega út í. Ilrakti straumurinn hann
niður af vaðinu og hékk hann þar um hrið á
steini, sem hann hafði undir kviðnum. Bjóst farar-
stjóri við að manninum myndi þá og þegar skola
niður íina og gekk niður fyrir vaðið og tók sér
stöðu þar, sem liann taldí líklegast að fylgdarsvein
sinn bæri að bakka. Samt fór þetta svo, að hest-
urinn öziuði að landi með manninn á baki.
Þeir félagar Iiéldu nú áfram ferðinni og mæltust
ekki við. Var sá eldri sár yfir ókærni stráksins að
stofna sér af léttúð í s'íkan Iiázka, en dró þó að
veita honum átölur. Þá segir fylgdarmaður eftir
nokkra stund:
,,Eg hélt nú að ætlaði að verða mannskaði úr
þessu.“
Þetta þótti hinum svo vel mælt, að hann hætti
við allar átölur.
AfmæSiskveðja
til Rakeíar PéLursdóttur, 9. nóvember
Gullfaileg blóm í grjóturðunum lifa,
gleðstu mín sál, því þar er Guð að skrifa
náttúrusögu lífs í litaskrúða
ljósperlum skreyttan
regnsins daggar úða.
Þú heíir jörð með glæstum jurtagróðri
grænlima tré í fögru skógarrjóðri.
Þeir,- sern að lifa, finna beztan friðinn
frjómoldir við og blómum
skreyttu sviðin.
Um veikbyggoa,n stilk fer
móðurhöndin mjúka,
mein burtu flytur einatt af þeim sjúka.
Gróðurinn þroskast jafnt við storm
sem stillu,
stjórnast hans næring ei af hugarvillu.
Þú hefir skap er sker upp sigurörvar,
skýrleik, er metur, ei til baka hörfar.
Náttúrubarn frá norðurhjarans landi
nýju.m á brautum tvinnar hör af bandi.
Fimm tugi ára farinn veg má líta,
fágaöan krans af blómv.m
skal þér hnýta.
Áranna tugir orkufrekir reynast,
átökin þung að nýjum leiðum beinast.
Þú hefir náð að nema land hjá^vegi,
náttstundir gert að þínum vinnudegi.
Árla sá rís, er yrkir jörð til gæða,
annarra vilja eitt það skyldi glæða.
Markið til vegs í víðsjá þinni reisir
vilji þinn fastur, harða hnúta leysir.
Þar af skal æskan ævistörfin meta,
áfram að halda, sjálfstæð sporin feta.
Z.
í upphafi skyidi endirinn skoða.
Koim nolvkur í bypgðum íslendinga vestanhafs
var hrædd uni bcnda sinn. Si’O hagaði lil um störf
bónda, að hann kom oft eeint frá vinnu á kvö'.din
og reyndar ekki fyrri en á nótt.u.
Vinnukona var á beimilinu og var svefnstaður
hennar uppi á lofti en hjónaherbergi niðri. Þóttist
konan oí't heyra urngang nokkurn og þrusk uppi hjá
vinmikonu eftir háttatíma en nður cn bóndi henn-
ar kcm heini og léli henni sterkur grunur á því. að
maður hennar hefði þav viðkomu. Iíafði lnin af
því rniklar áhyggjur og jafnvel andvökur cn ræðir
þó ekki um.
Nú ber svo li! dag nokkurn að stúlkan þarf að
skreppa í kaupstsð og fer hún fyrirvaralaust og
\’ar engin von að hún kremi heim aftur fyrr en
næsta dag. llugsar húsfreyja scr, að nú skuli hún
nota lækifærið og verða alls vís um næturferðir
bónda síns í svefnloft stúlkuunar. Verður það nú
ráð hennar, að hún háttar sjálí' í rúm vinnukonu og
slökkur Ijós hjá sér.
Ekki líður löng stund þar til manngangur heyr-
ist í húsinu og er gengið upp stigann og inn í
vinnukonuherbergi. Fer komumaður kunnug'ega að
öllu. gengur að rúminu og beilsar þeirri, er þar
var Ineð kossi, en dregur síðan af sér \oskIæði og
legst niður hjá henni. Húsfrcyju þykir nú bera vel
í veiði. ViII hún fá sannar sukir á bónda sinn og
tekur honum bliðlega en mælir i'átt, því að hún
vill ekki láta þekkjast á málrómnum. Kómumanni
var og annað frekar í hug eu miklar orðræður. En
er kontmni þykir tími til kominn kveikir hún ljós,
en bregður þá heldur í brún, því að hún hafði aldrei
fyrri heyrt eða séð mann þann er lijá henni var.
Þóttist hún þá vita sakleysi bónda síns.
Feimnismál nútímans.
Og aumingja slúlkuna dreymdi, að hún var á
gangi úti á götu og hafði cr.gin klæði önnur cn
hatt á höfði, og varð feimin og miður sín, því að
hatturinn var síðan í fyrra.'
ið honum svona yfirtaks góð. Ekki gátu þau gert aö
því, þó að hann kynni að vera á einhverju rjátli....
Já, hrædd við hann — og maður eins og Hákon!
Þetta var hreinlega eitthvað ónáttúrlegt, fannst
mér.... Hugsa sér, ef það ætluðu nú að fara að
verða heimilisvandræði út úr öðru eins og þessu —
hjá svona manpeskjum, já, ef karl-skrattans-tusk-
unni ætlaði að takast að launa þannig allar velgerö-
irnar, að þau yrðu máski hálf.... já, hálfsturluð af
því, þessi einstöku myndar- og manngæzku hjón!....
Mikið var að vera ungur og heimskur og óreyndur!
Nú heyrði ég Hákon segja:
— Spurðu ekki að því, spurðu ekki af því! Um leið
og mér var að hverfa veröldin, þegar ég lagði mig
eftir miðdaginn, var hann sosum kominn.... Spyrð-
urnar, spyrðurnar — beinið mitt Gunna!. ... Og
Dúfa mín svona — getur enginn að því gert, þó að
hann sé ekki annað en eitt miskunnar- og mann-
gæzkunnar búr!
En bíðum við! Skoðum Litla manninn! Fann hann
þar ekki enda í flækjunni! Fáðu mér beinið mitt,
Gunna, — ýáðu mér spyrðurnar, Hákon! .. Og
nú. ... Já, vitaskuld.... En hvort það var til nokk-
urs? Var þá enginn skaðinn skeður, sosum .... Þar
stundi hann Hákon .... Jú, ég léti það bara flakka.
Og ég hætti að hefla og leit á Hákon bónda.
— Heyrðu mig, formaður góöur! sagði ég svona
heldur léttilega.
Hann leit snöggt við mér, rak upp á mig augun —
var rétt ámóta og hann heíði ekki vitað af mér
þarna hjá sér. Hann sagði ekki neitt, og ég hélt þá
áfram:
— Ertu virkilega smeykur við karl-tuskuna — eöa
réttara sagt slæðinginn af honum — þú, Hákon
Oddsson á Töngum?
Hann fálmaði út í loftið:
— Þett-þetta er ekki fyrir börn — ekki fyrir
unglinga, stúfurinn!
Þetta setti nú bara í mig kergju — var eiginlega
ekki líkt Hákoni að orða þetta svona:
— Mætti nú ekki barn-krakkinn leggja til mál-
anna? Nei, nú sagði hann ekkert. Hann taara góndi:
— Já, ef óvitinn gæti nú gefiö þeim fjölfróða
manni, ííákoni frá Melum, ráð, sem dygði?
Hann hefir sjálfsagt ekki búizt við mikilli vizku
frá mér, en samt kom á hann hálfgildings áfergju-
svipur:
— Hvernig mætti það til bera? Ég, sem ekkert finn,
sem ekkert finn, þó að ég sé alltaf ao þenkja og
fúndera!
— Ég veit það, vitaskuld, að það væri líklegra, að
þú hefðir fundið eitthvert ráð heldur en ég, en ef
það dugir — og ég held það dugi, ef þú bara vilt
fylgja því — þá ætti að vera sama, frá hverjum
það keníur.
Hann sló út frá sér handleggjunum:
— Hvao er þetta, hvað er þetta? Talaðu þá, tal-
aðu, Krúsadrengurinn!
— Jæja, þú skalt bara....
Markús þagnaði — sagði síðan:
— Nei, Hvítur minn, ég ætla ekki að segja þér
það — láta það bara koma hinseginn — með fram-
kvæmdinni. .. . Jæja, þegar ég var búinn segja það,
sem ég hafði að segja, keyrði hann sig allan í hnút,
hendurnar hálfkrepptar:
— Spyrðurnar, beinið, — beinið, spyrðurnar? Þetta
tuggði hann nokkrum sinnum. Svo rauk hann fram
að dyrum, snéri sér við, strikaði inn á gafl, sveittist
þessi ósköp, — stanzaði, horfði.
Það lá brot af spegilgleri á hillu yfir hefilbekknum.
Skyndilega ædtíi Hákcn að bekknum, þreif af sér
kaskeitið — var alltaf með gljáderskaskeiti, þegar
hann þá þurfti ekki sjóhatt, — greip spegilbrotið og
skoðaöi sig — og sagði svo:
— Jarnm, mikið er þetta fallegt enni, gáfulegt, von,
að Dúfu minni lítist á þetta!.... En hvað um gild-
ir? I-Ivað inni fyrir? Tórnt, tómt! .... Skammast
þú þin nú ekki, Hákcnar-haus? Krúsadrengurinn —
þessi knappur á hans veimiltítubúk — eins og kríu-
egg á við bjargfuglsegg — hann gat!
Hann henti brotinu aftur í ruslið á hillunni, leit
á mig, augun geislandi. Svo stökk hann allt í einu
í loft upp, sló út höndum, gapti, skók höfuðið:
— Ta, ta, ta, ta, ta! Það var eins og skylfi í þess-