Tíminn - 24.12.1951, Blaðsíða 5

JÓLÁBLÁÐ TÍMANS 1951
5
Andrés Kristjánsson:
18 dagar í Ausfurríki VII.
Sa.lzbu.rg — hin germanska Rómaborg
Nóttin í Badgastein var köld og
1 hráslagaleg, þótt komiö væri fram
að mailokum. Þessi litli og fagri
ferðamannabær í f j allkrikanum
! við fossana þrjá í Gasteindal, þver-
| dal út frá Salzachdalnum, var grár
og hráslagalegur. Það var hríðar-
fjúk og fururnar gráar, er við kom-
um út úr járnbrautargöngunum
! milli Mallnitz og Badgastein. En
þetta er í miðju Austurríki á mót-
um fylkjanna Kárnten og Salz-
burg. Við tókum langferðabílinn
okkar af lágum vagnpallinum, sem
hann hafði staðið á gegnum göng-
in, stigum inn og hröðuðum ferð
niður að Badgastein. Á vinstri
hönd óð Grossglockner, konungur
austurrísku fjallanna, 3738 metra
hár, í skýjakafi. Vegurinn upp eft-
ir hlíðum hans er ekki enn orðinn
snjólaus, svo að við verðum að láta
heimsókn í ríki hans biða betri
tíða.
En við hyggjum gott til komunn-
ar 1 Badgastein, því að ferðamanna
auglýsingarnar tjá, að þar séu
heitar heilsulindir, og staðurinn
einhver eftirsóttasti ferðamanna-
staður í Austúrríki, jafnt sumar
sem vetur. Það var því sannarlegt
tilhlökkunarefni að eiga nú að fá
' að orna sér við heitar lindir eftir
hráslagann uppi í skarðinu. En að-
kornan varð kuldaleg, og þetta var
í eina skiptið í Austurríkisferðinni,
sem við skriðum í rúmin hálfskjálf
andi, og þótt okkur það hálfgerð
kaldhæðni örlaganna, þar sem
þetta var eini staðurinn, sem aug-
lýsti heitar lindir.
Túnin gul af sóleyjum.
* Um morguninn höldum við af
stað niður dalinn, sem er eins og
blómlegur dalur á íslandi. Túnin
eru gul af sóleyjum, og sláttur víða
skammt á veg kominn. Svo komum
við að ánni Salzach, sem byltist
kolmórauð í gljúfri sínu, því að
hún er í óða önn að flytja fannirn-
ar ofan af Grossglockner. Á háu
klifi stendur stórt trélíkneski af
Kristi á krossinum, en slík kross-
tré eru tíð sjón á viðsjálum vega-
mörkum í Austurríki.
|> Svo breiðir dalurinn úr sér og
verður að allvíðri sléttu með bæj-
I um og þorpum, einstökum bænda-
býlum, en skógarlundum og kletta-
borgum hér og hvar. í nokkrum
' fjarska hiliir undir háreista og
ramgera borg á háum kletti, en út
1 frá henni breiðast húsþyrpingar.
! Það er Munkaberg með kastalan-
| um mikla og. fornfræga, hinum
mesta allra miðaldakastala, sem til
er í germönskum iöndum. Og borg-
in umhveríis er Salzburg, hin ger-
manska Rómaborg, fæðingarstað-
ur Mózarts, höfuðborg óperunnar,
og nú aðalstöðvar bandaríska her-
námsliðsins í Austurríki.
Hin germanska Róm.
Það er liðið að hátíegi, er við ök-
um inn á ráðhústorgið. Þar er ver-
ið að steypa gosbrunn mikinn. Það
eru fjórir hestar, sem spú vatninu
i fögrum bogum úr fnæsandi nös-
um og gapandi gini. Þar stígum við
út, og eftir ríkulegan hádegisverð
hjá borgarstjórninni eigum við
daginn sjálfráðir til að skoða borg-
ina, unz haldið skal um kvöldið til
Zell am See.
Salzburg, saltborgin, á sér langa
og viðburðaríka sögu, og aðall henn
ar er runninn úr grárri forneskju.
Hún var öldum saman höfuðborg
voldugs erkibiskuparíkis og mið-
stöð kristniboðsins í Austur-Ölp-
um. Á henni brotnuðu og holskefl-
ur þeirra árása, sem Slavar gerðu
úr austri. Og biskuparnir voru ein-
valdir og lutu hvorki konungum né
keisurum. Þeir efldu og skreyttu
borg sína eins og hæfði voldugum
þjóðhöfðingjum. Salzburg átti sína
Akrapolishæð og sína Péturskirkju.
Að lokum gleypti Austurríkiskeis-
ari þó Salzburg, og örlög hennar
urðu hin sömu og annarra bisk-
uparikja miöaldanna. En minjar
hinna gullnu tíma standa óbrot-
gjarnar, svo óbrotgjarnar, að Salz-
burg ber enn með fullum sóma
nafnið, hin germanska Róm.
Gyðingabúöir og katakombur.
í Salzburg haldast ár og aldir í
hendur, þar mætist gamalt og nýtt
í ótrúlegustu litbrigðum lífsins. Ný
herseta erlends setuliðs hefir enn
aukið hið kynlega sjónarspil and-
stæðnanna. Áin Salzach skiptir
borginni í tvennt. Austan hennar
er gamla borgin undir Munkabergi
eða höggvin í fjallshlíðina. Ég reika
um þessar gömlu og -þröngu götur
nokkrar klukkustundir, en finn
sárt til þess, að mér skuli ekki gef-
ast lengri tími til könnunar en ein
dagsstund. Hvarvetna blasir við
reisn og dýrð fyrri alda, fagrar
byggingar, skreyttar og flúraðar
eins • og hugkvæmni listamanna
fyrri alda gat fegurst af sér fætt,
ekkert til sparað og mannsverkið
metið að engu. Gangstéttirnar eru
undir fornum súlnagöngum, og
búðirnar litlar og margar frá
mektardögum gyðinganna í þess-
ari borg. Þegar ofar dregur sjást
örsmáir gluggar katakombanna 1
bergveggnum horfa á mann eins og
gömul, rýnandi augu.
Dóttir Péturskirkjunnar.
Svo stend ég á torginu framan
við dómkirkjuna. Hún var byggð
sem smækkuð mynd af Péturs-
kirkjunni í Róm í byrjun 16. ald-
ar. Byggingameistararnir voru ít-
alskir, og barockstíllinn er þar alls
ráðandi eins og í flestum hinna
gömlu bygginga i Salzburg. Sumir
hafa kallaö þessa dómkirkju „feg-
urstu kirkju Ítalíu á austurrískri
grund“. Sprengja hitti hvolfþök
turnsins 1944, en þau hafa nú ver-
ið endur’oyggð í fornri mynd.
Fegursti kirkjugarður i heimi.
Frá dómkirkjunni snýr maöur
lítið eitt til hægri og kemur að St.
Péturs kirkjugarðinum, sem talinn
er af mörgum fegursti og sérkenni-
legasti kirkjugarður í heimi. í
miðju hans stendur Margrétar-
kapellan, síðgotnesk bygging frá
seinni hluta 14. aldar. í bergveggn-
um annars vegar við kirkjugarðinn
eru katakomburnar höggnar í berg-
ið. Þær eru taldar allt frá 2. öld
eftir Krist, eftirlíking rómversku
katakombanna og voru griðastaðuy
hinna fyrstu kristinna manna á,
þessum slóðum. Við innganginn að
katakombunum eru Michael Haydn
og Nannerl, systir Mozarts, grafin,
Lengra til hægri er Franciskana-
kirkjan frá því um 1200. í kór henn
ar er trélíkneski af Maríu mey,
skorið af Pacher. En mesta lista-
verk þessarar kirkju er steinljón-
ið rómverska, sem gætir prédikun-
arstólsins.
Borg Mozarts.
Við höldum nú til suðurs eftij;
Hoffstallgötu og komum inn í Ge-
treidegötu, og allt í einu verður fyr-
ir okkur málmskilti, sem vekur é
sér athygli, þótt það sé ekki stórt
Það er á húsinu númer 9 og á því
stendur: „Hér fæddist Wolfgang
Amadeus Mozart 17. jan. 1756“. Og'
þá erum við komin aö hjarta Salz-
borgar, því hjarta, sem þrýst hefir
blóðinu úm æðar borgarinnar sí9»
ustu hálfa aðra öld. Á þriðju hæS
er íbúð Mozartsfjölskyldunnar, og
þar er nú Mozartssaín, eitt ai:
mörgurn í borginni, því að allir
reyna að kenna allt sem hægt ei;
við Mozart í þessari borg hin síðari.
ár. Hér ólst undrabarnið Mozarí;
upp undir leiðsögn föður síns.,
hljómsveitarstjórans við hirð erki-
biskupsins, og náði undraverðrf.
leikni í barnsaldri í slaghörpuleik,
En fár er spámaður í sínu föður-
landi, og það var raunar ekki fyrr
en eftir dag Mozarts, sem fæðing-
arborg hans vildi kannast við hann.
og heiðra hann. En þá var það gert
svo að um munaði. Nú heitir allí'.
sern heitið getur í höfuðið á hon-
um i þessari borg — Mozartstorg,
Mozartsgötur, Mozartsknæpur og
Mozartssöfn. Hver prangari borgar-
innar er hólpinn, ef hann getur
með einhverjum hætti kennt rekst-
ur sinn eða hús við Mozart.
Mesti kastali Mið-Evrópu.
En nú er bezt a'ð snúa sér aö
Munkabergi. Þegar maður hefir
gengið um gamlar og þröngar íbúð
argötur upp hlíðina, þar sem gleði-
meyjar borgarinnar veifa til ferða-
mannsins úr mörgum gluggum, er
komið að lestinni, sem liggur upp
á bergið. Eftir örfáar mínútur er
ferðamaðurinn kominn upp á ham.
arinn 130 metra ofan við borgina.
/ nágrenni Salzborgar.
Kaslalann á Munkabergi
ber hcest. Sahacháin sést
í horninu til hœgri. Dal-
urinn er sem samjelldur
aldingarður með akrum,
skógabeltum og aldin-
trjám milli fallegra timb-
urhúsa. Aðalborgin cr
undir Munkabergi hinum
niegin. ,
Salzburg að kvöldlagi. Kastalinn á Munkabergi er fagurlega lýstur og Ijósin glitra í
öllum regnbogans litum í vatni gosbrunnanna og á líkneskjum og trjám Mirabellu-
garðsins. Kúpulturnar dómkirkjunnar bera við Munkaberg.