Tíminn - 24.12.1951, Blaðsíða 6

6
JÓLABLAÐ TÍMANS 1951
Ölgerlin Cyili £kallayrítnAMn
REYKJAViK - SÍMI 1390 - SÍMNEFNI MJÖÐUR.
Þar stendur stærsti óg ramgervasti
kastali, sem nú er til uppi stand-
andi í Mið-Evrópu. Bygging kast-
alans var hafin um 1000, en hann
var raunar ekki fullgerður fyrr en
að 600 árum liðnum. Það er full-
komlega klukkustundar verk að»
skoða kastalann svo að nokkru
gagni sé, og verður þó ekki allt
grandskoðað. Virkisveggirnir á
Hohen Salzburg, eins og kastalinn
er kallaður, eru margfaldir. Þar er
fagur hallargarður með aldagöml-
um og stofngildum linditrjám, hall
ir, varðturnar, kirkja og kapelia,
dýflissur, hermannahvelfingar og
skrautsalir. Niður í bergið liggja
völundarhús og gangar. Kastalinn
er illvinnandi, og hér varðist
Mattheus Lang erkibiskup hinn
harði og illræmdi sumarið 1525 fá-
liðaður, er bændur og borgarar
gerðu uppreisn gegn veldi hans. Orð _
Lúthers var þá sá neisti, sem bálið
tendraði, og sá logi varð að geysi-
legri þjóðfélagsbyltingu í þýzkum
löndum. Plógjárnin urðu sverð, og
prestar og prelátar fengu margir
hverjir skjóta ferð til annars heims.
En hér í Hohen Salzburg varðist
kaþólska kirkjan öllum árásum
En nú er allt breytt. inni : ein-
um varðturninum hefir lítill karl-
fauskur sett upp verzlunarborð úr
nokkrum fjölum og selur nælur,
myndir og aðra minjagripi, og inni
í hvelfingunni, þar sem sakborn-
ingar voru áður píndir til sagna, er
lítil kerlingarskellibjalla að máta
rauðar og bláar Salzborgarhúfur á
dóttur sænskra hjóna. En við og
allt þetta fólk, sem hér er á ferli,
erum gestir á þessum stað. Nútím-
inn getur ekki helgað sér hér land.
Hver sem hér gengur hlýtur að líta
á sig sem framandi gest, sem ó-'
sýnilegir húsráðendur horfa þög-
ulir og brúnaþungir á úr hverju
horni.
Dansað á blóðsporum.
Frammi í steinlögðum hallar-
garðinum á bergbrúninni er nú
veitingastaður, þar sem léttklætt
og hláturmilt fólk situr undir sól-
hlífum við kaffibolla eða glóandi
vínglas. Þegar rökkvar er kveikt á
marglitum ljóskerum frammi á virk
isbrúninni, hljómsveit tekur að
leika Vínarvalsa og ungt fólk stíg-
ur dansinn í blóösporum riddara
miðaldanna á máðum og slitnum
steinhellunum. En þegar líður ao
miðnætti koma veröir í rauðum,
gulum og bláum búningum og
slökkva ljósin, og fánar dagsins eru
dregnir af hún. Það er merki um
það, að nú skuli fólk flytja sig
undir þak veitingaskálanna þarna
uppi, þar sem því er búin gleði við
glaum, dans og vín fram í morg-
unsárið.
Vor gleði i minningu Mozarts.
•En þetta á nú einkum við um
júií- og ágústdagana, meðan Moz-
artshátíðin er haldin í Salzburg, þvi
að þá er öll hin mikla gleði borg-
arinnar í minningu hans, sem fædd
ist í fátækt og dó örsnauður fyrir
aldur fram án gleði heimsins, en
gæddur ódauðlegri köllun. Þennan
mánaðartíma á hverju sumri
fiykkjast til Salsburg þúsundir
hljómlistarmanna frá flestum lönd
um heims og fjöldi annarra lista-
manna. Þann tíma má velja um
hundruð hljómleika og óperusýn-
inga, og hátíðahöld þessi hafa gert
Salzburg að höfuðborg sönglistar-
innar. Þá má og hvern dag sjá
„Gamla sjónarspilið um Envar-1
leikið á tröppum dómkirkjunnar
og fjöldi annarra gamalla og hefð-
bundinna leikja er þar settur á svið
á torgum úti. Fram eftir degi eru
öll veitingahús og knæpur fullar af
fólki, sem drekkur ótæpt hið gullna
vín, syngur og ræðist við um söng
og list, en kryddar tal sitt með nýj -
ustu hneykslissögum um léttúðar-
líf listafólksins í borginni.
Gestaþrautir úr vatni.
Af bergveggjum kastalans blasir
lystihöllin Hellbrunn við með
skrautgörðum sínum umhverfis.
Þangaö er hálf míia frá borginni.
Markus Sitticus, hinn lífsglaði
erkibiskup, reisti höll þessa og lét
gera garðinn fræga með öllum sin-
um vatnsgestaþrautum. Þar getur
að líta vélgengt brúðuleikhús frá
17. öld og hundruö gosbrunna í ó-
trúlegustu myndum. Hellar hafa
verið höggnir og hlaðnir í bergiö
með undarlegum líkneskjum og
kynlegum hvelfingum, sem ýmisr
ljóma í gullsroða, mánasilfri eöa
glitrandi bergkristöllum. í þessi
völundarhús leiddi hinn lífsglaöi
erkibiskup gesti sína, en alls stað-
ar um veggi og gólf voru vatnsaugu
leyndra gosbrunna, og þegar
minnst varði sneri biskupinn hand-
fangi og beindi vatnsbunum í skall
ann á kardinálum sínum eða upp
undir kjólfalda hefðarfrúnna úr
gólfinu, og verður það raunar að
teljast dálítið undarleg og óvenju-
leg dægrastytting erkibiskups. En
það varð hins vegar skemmtileg og
erfið gestaþraut að komast óvotur
úr hirðboðum biskups.
Og dalurinn verður blár fjörður.
Sólin er sigin bak við fjallatind-
ana í vestri, og haf dalsléttunnar,
sem var ljósgullið um hádegisbilið,
er orðið rauðblátt og sveipað léttri
móðu. Það rökkvar óðum og dal-
urinn til norðurs verður að dökk-
bláum firði, sem teygist frá ljós-
strönd borgarinnar fyrir fótum
manns. Þá er bezt að leggja i ein-
stigið og þræða snarbratta skógar-
götuna spölinn niður í Festungs-
götu. Þaðan liggur leiðin um marg-
ar þröngar en fjölfarnar götur. Þaö
er eins og veitingastofur séu í
hverju húsi. Dyrnar standa opnar
og glaumur og söngur berst um
stræti. Sums staðar syngja menn
kliðmjúk Dónárlög og róa í gráð-
ið, annars staðar jóðlar allur söfn-
uðurinn fjörugar smalavísur frá
Týról, og á einstaka stað má heyra,
að jazzinn hefur numið land í borg
Mozarts.
Með barnavagn a Mozartstorgi.
Það er byrjað að rigna, þegar við
komum niður á Mozartstorgið, þar
sem eirstytta tónskáldsins gnæfir.
Að baki Mozarts gamla handan
torgsins er þunglamaleg grá stein-
bygging. Þar standa margar mold-
litar herbifreiðar við gangstéttina
og hermenn Sams frænda þramma
fram og aftur með byssur um öxl.
Yfir dyrum er skráð stórum stöf-
um: American headquarters.
Amerískur hermaöur leiðir konu
sína, unga og ýturvaxna Austurrík-
isstúlku, yfir torgiö hjá Mozarts-
styttunni. Þau aka barnavagni á
undan sér, og litli snáðinn, sem
virðist vera kominn á annað ár,
bendir skrikjandi upp á þennan
stóra og skrítna steinkarl, sem
gnæfir við himin. Og á horninu við
Residenstorg stendur annar her-
maður og heldur í höndina á svart-
hærðri og brosmildri stúlku, og svo
hverfa þau inn um dyrnar á næstu
Mozartsknæpu. Skál fyrir Mozart.
TJm hlaðið hjá herra Hitler.
Við stígum inn í bifreiðina og
kveðjum Salzburg, hina glöðu borg
allra alda. Regnið er farið að
streyma úr loftinu. Eftir örstutta
stund erum við komnir að þýzku
landamærunum og fáum allra náð-
arsamlegast leyfi þýzkra landa-
mæravarða til að stytta okkur leið
yfir spenann, sem Þýzkaland teyg-
ir þarna inn í Austurríki, en þýzk-
ur hermaður verður samt að fylgja
okkur spölinn. Nú liggur leiðin svo
að segja um hlaðið hjá Hitler í
Berchtesgaden, en ekki er tími til
að koma við. Undir miðnætti sjá-
um við ljósin í Zell am See blika
á skyggðum vatnsfleti. Þar bíður
okkar góður kvöldverður og gist-
ing. Og er við sitjum þarna og hvíl-
um lúin bein fyllist stofan allt í
einu af masandi og hlæjandi stúlk-
um. Þar er kominn flokkur sænskra
ungmeyja. Þær eru í vikuferðalagi
um Austurríki og langar ósköp til
að heilsa upp á norræna blaða-
menn, sem þær hafa heyrt á skot-
spónum að væru þarna staddir. Qg
kvöldið líður við dans og glaum.
GLEÐILEG JOL!
FARSÆLT KOMANDI ÁR
Sælgætis- og efnagerhin
FREYJA h.f.
L.