Tíminn - 24.12.1951, Blaðsíða 17

JÖLABLAÐ TÍMANS 1951
17
FERÐ MILLI FJARÐA
Það eru nokkur ár síðan móðir mín tók
saman frásögn þá, er hér birtist lítið brevlt.
Gerði hún það að beiðni minni og léði mér
erindið lil flutnings á samkomu heima í
Mjóafirði. Frásögnin var upphaflega skrifuð
mcð hliðsjón af því, að áheyrendúr þekktu
umhverfið. Þess vegna þykir mcr r'étt að
hita fyigja stutta lýsirigu á staðháttum.
Háncfsstaðir cru á suðurströnd Seyðis-
fjarðar, ntcrri miðja vegu milli kaupstað-
arins og Skálaness. l’aðan er um tveggja tíma
sigling á ganggóðum vélbátum suður að
Holi í Mjóafirði, en sá bær er á norðurströnd
fjarðarins, nálega rniðja vegu milli Fjarðar
og Dalatanga.
öjóleiðinni milli Hánefsstaða og Hofs
mætti til glöggvunar skipta í þrjá áfanga:
Fyrst út Seyðisfjörðinn að Skálanesi, þá suð-
ur með Bjargi, Afrétt og Lendingum að
Dalatanga og loks inn hjá Skriðum, Steins-
ncsi og Eldleysu, fram með Hofsströnd að
] lofi.
Lendingarskilyrði eru hin verstu fyrir ut-
an Hof, þcgar átt er suðlæg, og verður raun-
ar ólendandi ineð öllu, ef veður herðir nokk-
uð að ráði. Hins vegar má oft bjarga bát í
svokölluðum Lendingum norðan Dalatanga,
einmitt í sunnanátt.
Þessi minnisstæða kaupstaðarferð var far-
in fyrir meira en hálfri öld. En það er alltaf
dálítið lærdóinsrfkt að rifja það upp, hvern-
ig samgöngum var þá háttað, ekki sízt Ivrir
okkur, sem nú erum rétt að sálast út af
samgönguleysinu innan um bílana, skipin og
ílugvélarnar. V. H.
Foreldrar mínir, SigurSur Stef-
ánsson og Sigríður Vilhjálmsdótt-
ir, bjuggu allan sinn búskap á Há-
neísstöðum í Seyðisfirði og þar er
ég fædd og Uppalin. En ég var send
til fermingar suður í Mjóafjörö.
Tímann, sem ég gekk til spurninga,
dvaldi ég á Hofi hjá Árna móður-
bróður rnínum og Þórunni konu
hans. Leið mér þar ágæta vel.
• Þetta sama vor drógu foreldrar
mínir allmjög saman seglin í bú-
skap sínum. Björg, systir mín,
fluttist þá að Hofi meö manni sín-
um, Vilhjálmi Árnasyni. Bjuggu
þau þar i tvö ár og var ég hj á þeim
þann tíma. Jóhanna systir mín
giftist um þessar mundir öðrum
syni Árna á Hofi, Einari, og byrj-
uðu þau einnig búskap þar á bæn-
um.
Ekki gat ég gert aö því, að mér
leiddist að vera nú farin úr for-
eldrahúsum, enda þótt allir væru
mér góðir á hinu nýja heimili. Þess
vegna setti ég það ekki fyrir mig
að leggja á fjallið fótgangandi, ef
tækifæri gafst til-þess að komast
heim til pabba og mömmu. Þá var
ekki heldur hikað, þó að leið lægi
yfir djúpið og á ekkert að treysta
nema eigin krafta og samferöa-
fólksins til þess að knýja ferjuna
— og svo lukkuna og guð. Þá voru
ekki vélarnar og ekki um annað að
ræða en duga eða drepast.
Svo er það seinna vorið, sem ég
er á Hofi, að Árni gamli býst til
kaupstaðarferðar ásarnt konu sinni
og fleirum á litlum, færeyskum
báti, sem Höfrungur hét. Ferðinni
var heitið til Seyðisfjarðar.
Ræðarar voru þessi: Árni bóndi,
með vinstri hönd visna og aflvana,
sonur hans og fermingarbróöir
rninn, Arnlaugur, unglingspiltur,
Pétur að nafni, þá væskill að burð-
um, jafnvel svo, aö ég, stelpan,
hafði í fullu tré við hann, ef í það
fór, og svo ég sjálf. — Þetta var
liöið, sem átti að knýja-Höfrung til
Seyðisfjarðar og aftur til baka full-
fermdan, hvort sem blési með eða
móti.
Dagurinn rann upp. í mínum aug
um var hann bjartur og fagur, því
nú var förinni heitið heim til for-
eldranna. Umhverfiö var þó held-
ur kaldranalegt, hafísslangur með
öllum löndum, og víða landfast, og
töluvert hröngl inni í fjarðarbotn-
um. En þetta hafði engin áhrif á
mig. Ég var glöð og létt í lund, þeg-
ar ég lagði af stað þennan morg-
un. — Nú má geta þess, að lítt sást
á búningi minum, að hér gengi há-
seti til skips: Skósítt peysupils,
slegið sjal, skotthúfa! Hvað um það,
allt í lagi. Ég var tekin góður og
gildur ræðari, hoppa nú léttilega út
í bátinn við klappirnar, þríf af mér
sjalið og sezt á afturþóftuna hjá
Arnlaugi, fermingarbróður mínum.
Árni og Pési reru framá.
Við rerum nú allknálega fyrsta
sprettinn, mér fannst Höfrungur
flytja kerlingar eftir haffletinum.
Ferðin norður gekk svo eins og í
sögu og gistum við á Hánefsstöðum
um nóttina.
Aðkoman heima var dapurlegri
en ég hafði hugsað. Pabbi var lagst
ur í rúmið. Það var hans síðasta
lega.
Snemma næsta morgunn var svo
farið í kaupstáðinn. Við fórum í
búðir, létum mynda okkur og luk-
um öðrum erindum. Reynt var að
hafa hraöann á, því það var hugs-
að til heimferðar þá um kvöldið.
Var svo strax haldið af stað út aö
Hánefsstöðum. Þar var um tveggja
klukkustunda töf. Hafði sú við-
staða hin örlagaríkustu afdrif, svo
sem síðar kom í ljós.
Klukkan mun hafa verið orðin
sex eða sjö, þegar við fórum frá
Hánefsstöðum. Veðrið var indælt,
en það leyndi sér ekki, að áttin var
nú orðin suðlæg. Ég verð að játa
það, að mér var ekki eins glatt í
geði nú, þegar ég settist á þóftuna
hjá Arnlaugi frænda, eins og morg
uninn áöur, þegar haldið var frá
Hofsklöppum. Að sama skapi
fannst mér róöurinn erfiðari, enda
báturinn nú hlaðinn vörum.
Allt gekk vel út að Skálanes-
tanga. Þá fóru að koma töluverðar
vindþotur og fóru ört vaxandi eft-
ir því sem simnar dró. Og þegar
komið var suður undir Lendingar,
var hann orðinn stífhvass. Sarnt
drógum við vel ennþá.
En nú var komið hik á mann-
skapinn. Mundum við nokkurntíma
ná fyrir Dalatanga, hvað þá
meira? Spyr ég þá Árna, hvort við
gætum þá ekki lent í Lendingun-
urn, ef við sæjum okkar óvænna.
Hann taldi það fráleitt vegna haf-
íssins, sem alls staðar lá með lönd-
um. — Eitthvað var svo bollalagt
um hvað gera skyldi. Og þó að
skömm sé frá að segja, þá verður
mér að orði: „Okkur er nú óhætt
að sj á, hvernig hann lítur út hinum
megin við tangann." Hvort sem
það hefir verið vegna þessara orða
minna eða ekki, þá tekur gamli
maöurinn þetta ráð.
Var nú hreiðraö um þær í skutn-
um, Þórunni og Guðrúnu dóttur
hennar, sem þá var innan viö ferm
ingu, einnig sunnlenzka stúlku, er
bætzt hafði í hópinn og var að fara
kaupakona til Konráðs Hjálmars-
sonar. Segl var breitt yfir, því að
ágjöf fór vaxandi.
Það var farið að húrna. Áfram
var haldið, en seint gekk röðurinn.
Suður að ,,Rastarhæl“ (út af Dala-
tanga) komumst við þó, þangaö og
ekki lengra. Og hún var úfin þá
á aö líta, Dalaröstin, a. m. k. í aug-
um 16 ára gamallar stúlku. — Ekk-
ert orð hafði verið talað langa hrið,
og ekkert var enn sagt, aðeins ró-
ið. En nú miðaði okkur ekki leng-
ur. Nú spyrnti sá á móti, sem afl-
meiri var en öldungurinn einhenti
og unglingarnir þrír. Samt var ró-
ið. Róðurinn varð vélrænn, hreyf-
ingarnar eins og ósjálfráöar, aldrei
lagt upp. í hálfan annan klukku-
tíma var barið við Rastarhælinn í
algerri þögn.
Þá rís gamla konan upp í aftur-
skutnum, lítur í kringum sig og
segir: „Já, nú hefir ykkur miðað!“
Orðin voru að vísu hughreystandi,
en því miður ekki á rökum reist.
Hins vegar urðu þau til þess, að ég
sný mér að þeim á framþóftunni
og spyr, hvað þetta eigi að þýða,
hvort þeir sjái ekki, að okkur hafi
ekki miðað nokkurn skapaðan hlut
i lengri tíma. Þetta var nóg til þess,
að það var hætt að róa. Hver sneri
bátnum, veit ég ekki, en hann sner
ist, og — barningnum var lokið um
sinn.
Útlitiö var þó allt annað en glæsi
legt, orðið dimmt af nótt og ís á
reki hér og þar. Kallar nú Árni á
dóttur sína og segir henni að vera
frammi í og láta vita, ef ís sé fram-
undan. Veðrið var komið í algleym-
ing, ekki um annað að gera en
halda árum í sjó meðan rokurnar
dundu yfir, og reyna þannig aö
halda bátnum í horfi. Við Arnlaug-
ur grilltum varla þústuna í skutn-
um, þegar rokurnar skullu yfir og
sælöðrið lamdist í andlit okkar.
Þaö var fátt talað og enginn
mælti æðruorð. Einu sinni heyrði
ég Arnlaug segja í hljóði, eins og
við sjálfan sig: „Nei, þetta hjálp-
ar ekki, við drepum okkur alveg.“
Mér fannst ég vera furðu róleg, því
þó að rokið væri mikið þarna und-
ir bjarginu, þá var sjór svo sléttur,
að furðu gegndi.
Undarlegt er það, hvað smávægi-
leg atvik verða minnisstæð frá
svona stundum. Enn finn ég lykt-
ina, sem lagði að vitum mér frá
kexpoka, sem tekinn var mjög aö
blotna í rúminu rétt viö fætur okk
ar Arnlaugs. Þótti mér hún marg-
falt verri en sjávarseltan, sem ann-
ars fylltl öll vit.
Höfrungur hafði drjúgan skrið
norður með Bjarginu að Skálanes-
tanga. En þar þyngdist róðurinn,
því nú var aftur á móti að sækja
fyrir tangann og inn að Skálanes-
lendingunni og kraftar ræðaranna
sjálfsagt mjög teknir að þverra.
Gunnu var nú orðið svo kalt
frarn á, að hún varð að fá aö hita
sér vio árina. Tók ég þá sjal mitt
Eftir Stefaníu
undan seglinu í skutnum og
skreiddist frarn í stafn. Sjalið
dugði þó lítið gegn kuldanum. Ég
fór brátt að skjálfa, tennurnar aé
glamra í munni mér, og þaö svc
mjög, að ég sá ekki annað rác
vænna en að troða horni af sjal-
inu upp í mig. Þetta stóö þó ekk;
lengi. Þegar fyrir tangann var konr.
ið mætti okkur ísrek og hafði ég
þá nóg að gera að ýta jökunun.
til hliðar, því ísinn var þó ekk:
stærri né þéttari en svo, að þetta
tókst.
Klukkan fjögur um nóttina náð--
um við landi á Skálanesi eftir 9—
10 klukkustunda látlausan róður,
Hvernig það tókst að halda út að
berja síðasta spölinn, er mér ekki
ljóst. Sennilega hefir eitthvað
dregið úr storminum. Og vist vai
það: Með guðs hjálp höfðum vié
aftur fengið fast land undir fætur,
Ég varð fyrst að skreiðast upp á.
klappirnar, og svo Gunna. Gamli
maðurinn hafði verið óvenju fá-
látur. Nú fyrst kannaðist ég vi£
raust hans, þegar hann kallaði og
bað okkur að vera fljótar heim að
Skálanesi og biðja um hjálp til þess
að bjarga bátnum. En þetta var
hægra sagt en gert, því íætur okk-
ar voru stiröir og dofnir af kulda
Svo var okkur kalt, að við tókun.
ekki eftir fyrr en við vorum komn-
ar upp í hné í sjó í þangi huldun.
pollunum.
Heim komumst við þó, enda
skammt til bæjar. Fólkið bað guð
að hjálpa sér, þegar það heyrð:
málavexti. Á Skálanesi hafði ver-
ið óláta veður um nóttina, rúðui.
brotnar og annaö eftir því.
Heimamenn brugðu skjótt við og
björguðu bátnum, en við stelpurn-
ar vorum látnar hátta ofan í heitt
rúm. Samt skalf ég af kulda fyrst
lengi vel. Um hugsanir okkar og
tilfinningar, nú þegar á land vai
komið, skal ekki rætt. En hvernig
halda menn að peysufötin mín hafi
litið út, þegar ég fór aö hátta?
Hvergi þurr þráður og svuntan
týnd. Skotthúfan var þó enn á sín-
um stað! Sennilega hefi ég haft
klút á höfðinu. Peysuna hafði ég
auðvitað krækt frá mér fyrir löngu,
enda fannst peysubrjóstið í austr-
inum daginn eftir. — Hefði ég nú
dugað betur í treyju og buxum af
þeirri gerð, sem ungmeyjar nota
nú tíðast á ferðalögum? Úr því
fæst varla skorið með vissu! En
bærilega leið mér daginn eftir, að~
eins nokkuð sár í lófum, því þar
var ýmist blaðra eða fleiður við
hvern fingur — allt gróið löngu áð-
ur en ég gifti mig.
Það þarf ekki að orðlengja, aö
öll fengum við hina beztu aðhlynn-
ingu á Skálanesi. Og þar vorum
viö næsta dag. Þá var vestan stólpa
rok og1 ekki viðlit að halda ferð-
inni áfram.
Daginn, sem við freistuðum
heimferðar, voru tveir aðrir bátar
á leið til Mjóafjarðar.
Sá síöari tók land í Lendingun-
um norðan Dalatanga. Munu menn
irnir hafa verið á Grund um nótt-
ina. Þeir höfðu verið að bjarga
bát sínum, þegar við fórum þar hjá
á suðurleiö, þó að við sæjurn þá
ekki. Álitu þeir okkar bát svo vel
menntan, að hann mundi treystast
suður fyrir, svo eitthvað hefir þá
skriöið skútan!
Fyrri báturinn var snemma á
ferð, að hann komst til Mjóafjarð-
ar. En þegar hann kom inn fyrir
Eldleysu, var ísrek og stormur orð-
inn svo mikill, að þeir urðu að
Framhald á síðu 31.
Sigurðardóttur