Tíminn - 24.12.1951, Blaðsíða 21

JÖ'LABLAÐ TÍMANS 1951
21
a3 til hefir verið haldið.
Nokkrir þeirra Prakka
sem nú eru staddir í
bækistöðinni í „Camp
Central“, eru að búa sig
undir langa ferð á skrið-
bílunum, alla leið til
austurstrandarinnar, en
nokkrir verða eftir í
bækistöðunum og hafa
þar vetursetu. Við erum
með benzín á skriðbílana
til hinnar löngu og erf-
iðu ferðar og matvæli og
vísindatæki handa þeim,
sem búast til að dvelja
inni á miðjum Græn-
landsjökli hinn langa
heimskautsvetur, sem í
hönd fer.
Á skyrtunum niöri l
jökulhúsum.
Útvarp jökulbúa er
hið skemmtilegasta. Þeir
spila á grammófón og
segja sögur af tilveru
sinni á jöklinum.
— Við erum hér í
steikjandi hita langt
niðri í jöklinum og bíðum með
eftirvæntingu eftir því, að ykkur
miði áfram inn yfir ísbreiðuna.
Sumir eru í sunnudagsskapi að
raka sig við spegilinn, en aðrir að
lesa góðar bókmenntir sér til af-
þreyingar.
Við erum allir snöggklæddir, þeir
sem eru niðri í undirhúsunum, en
vinir okkar, sem að skyldustörfum
eru ofanjarðar, eru vel dúðaðir í
frostinu.
Það er einkennilegt að fylgjast
með hinum óteljandi myndbrigð-
um á yfirborði jökulsins. Sá, sem
heldur að hann sé tilbreytingar-
laus snjó- eða ísbreiða, gerir sér
skakkar hugmyndir um Grænlands
jökul.
Fyrst í stað, þegar komið er yfir
hæsta fjallgarðinn, út við jökul-
jaðarinn, stingur þverhníptur tind
ur kolli sínum upp úr snjónum á
stöku stað. Stundum eru þeir
nokkrir í hóp, eins og holt og hól-
ar í íslenzku landslagi. Snjórinn
er í sköflum eftir skafrenninga og
sums staðar hefir líka skeflt yfir
samfelldar j ökulsprungur. Fyrstu
vetrarveðrin eru þegar komin á
jöklinum.
Syrungur og blágrœn stöðuvötn.
Áður en maður er til fulls bú-
inn að skoða landslagið á einum
staðnum, ber annað fyrir augað og
það orðið gerbreytt. Jökullinn
liggur allur í straumum, eins og
árstraumur, eftir beinum og boga-
dregnum línum, sprunga við
sprungu. Yfirborðið er hart og
hrjúft eins og skrápur. Á stöku
stað sést í blágrænt stöðuvatn á
jökulbreiðunni, sem myndazt hefir
í slakka. Það eru einkennileg lit-
brigði að sjá þessi grænbláu augu
í hvítum jöklinum. Á öðrum stöð-
um er jökullinn alls ekki hvítur,
eins og jöklar eiga að vera, heldur
alsettur mórauðum óhreinindum.
Þannig ber sitt hvað fyrir augað
á hinni löngu leið yfir isbreiðuna.
Og Frakkarnir halda áfram að út-
varpa. Allir útreikningar sýna nú,
að við eigum mjög að fara að nálg-
ast áfangastaðinn. Vísir útvarps-
áttavitans stefnir beint á útvarps-
stöðina og hefir gert það alla leið-
ina inn yfir jökulinn.
Leiðangursstöðvarnar fundnar.
Frakkarnir segjast nú ætla að
fara að hafa auga með vélinni.
Eftir stutta stund er gripið inn í
útvarpið og sagt, að nú heyrist í
flugvél niðri í bækistöðvunum á
jöklinum. Rétt í sama mund kom-
um við auga á mannabústaðina í
hvítri auðninni. Það er fiogið
nokkra hringi yfir tjaldbúðunum
og flugið lækkað við hvern hring.
Tjöldin, sem ýmist eru topptjöld
eða tjöld með venjulegu lagi, eru
dreifð yfir stórt svæði á jöklinum.
Útvarpsstengurnar eru á milli
tjaldbúðanna. En kassar með ýms-
um vísindatækjum til athugana
dreifðir á auðu svæðunum á milli.
Á einum stað eru skriðbílarnir í
hóp, en förin eftir þá liggja eins
og fíngerðar dráttlistarlínur á við
og dreif út um allan jökul frá tjald
búðunum. Kuldalega búnir menn
veifa til okkar, þegar flogið er lágt
síðasta hringinn til athugunar,
áður en flugið er hækkað fyrir
fyrsta útkastið.
Vöruafhendingin á jöklinum.
Nú faía allir aftur í vörugeymsl-
una, nema flugmennirnir tveir og
Axel siglingafræðingur, sem stend-
ur frammi í stjórnklefadyrum, til
að gefa merki um það, þegar Krist-
inn ætlar að steypa vélinni og
losna við hluta af farminum úr
rennunni í dyrunum.
Bolli loftskeytamaður er útköst-
unarstjóri og er sérfræðingur í
faginu. Hann raðar hlutunum í
rennuna og hefir band um sig miðj
an og er bundinn í dyrastafinn, því
þegar fjöl er dregin frá, og vör-
urnar fara út í geiminn, verður
hann að standa í opinu og fylgj-
ast með því, að allt fari út í einu.
Allt er tilbúið fyrir fyrsta útkast-
ið. Rennan er full af vörum og flug
vélin kemur úr mikilli hæð niður
að staðnum, þar sem vörurnar eiga
að lenda. Það eru kassar, allir með
fallhlífum. Axel gefur merki í dyr-
unum. Bolli tekur spjaldið úr
rennunni. Geysir hækkar skyndi-
lega flugið og þeytist upp á við,
rennan er tóm. Dálítill skruðning-
ur og loftið fyrir neðan okkur er
þakið hvítum fallhlífum. Fallið er
stutt og kassarnir lenda í snjón-
um. — Allt í lagi, segir útvarpið
frá tj aldbúðunum, meðan raðað er
GRÆNLANDS
um dýrmæta farmi milli tveggja
tignarlegra fjalístinda upp yfir
hina endalausu flatneskju jökuls-
ins. Við eigum langt en ekki til-
breytingarlaust flug fyrir höndum.
Nú má lækka flugið lítið eitt, og
kemur það sér vel, því flestum var
farið að líða illa af súrefnisskorti
í meira en fjögur þúsund metra
hæð. Maður verður máttfarinn og
latur og á erfitt með að draga and-
ann. Það verður styttra og styttra
í hverju öndunarsogi, þegar loftið
þynnist.
Aftur við legubekkinn í stjórn-
kléfanum er súrefnisgríma og geta
merin brugðið henni upp, til að fá
sér heilnæman sopa, sér til hress-
ingar, þegar deyfðarmók færist
yfir.
Jökulbreiðan er talsvert lægri en
háu fjöllin við ströndina og þess
vegna þarf ekki að fljúga jafn hátt
yfir jökulinn og gert var meðan
verið var að komast upp yfir fjöllin
inn á j ökulbreiðuna.
Fyrstu kynni af jökulbúum.
Við höfum nú eignast skemmti-
legan félagsskap við hina frönsku
leiðangursmenn inni á miðjum
Grænlandsjökli gegnum útvarpið,
Þeir varpa stöðugt út frá stöð sinni
til vélarinnar, svo hægt sé að stilla
stjórntækin á útvarpsgeislana. Það
er ennþá tveggja klukkustunda
ferð fyrir höndum, þótt ekki sé
henni heitið nema inn á miðjan
jökul.
Þar hafa hinir frönsku vísinda-
mienn undir forystu Poul Emil
Victor aðalbækistöðvar sínar og
nefna „Camp Central“. Þar eru nú
18 leiðangursmanna og búa í tjöld-
uni á jöklinum og í jarðhýsum,
heilli borg, sem þeir hafa grafið
sér niður í jökulinn og hafa haft
þar tvennar vetursetur. Hafa þeir
únniö þar að mikilsverðum vísinda
athugunum og tekizt vel að lifa af
hinn grænlenzka vetur. Hafa aðrir
vísíndaleiðangrar ekki haft þvílík-
ar vetursetur inni á jöklinum sem
hiriir frönsku.
Á sumrin ferðast menn frá leið-
Áýri:grinum um jökulinn á skriðbíl-
,-Ujfr og mæla þykkt hans og hafa
riú komizt að því, að Grænland er
skorið sundur undir jöklinum og
éri'hvi ekki ein éýja, eins og hing-
!. - Sólskin og blár sgór é Græn-
tiö er. - EVIeðfram hæstu fjöllum
ti landi. - Jökylbúarnir og útvarp
ísbreiður. - Með snjóinn í fanginu.
jökla viö Grænlandsströnd.
urid metrar, eða næstum því helm-
ingi hærri en Öræfajökull, hæsta
fjall íslands. Norðan er svo sífelld
röð þverhníptra og hvassra fjalla-
tinda á Knud Rasmussenslandi upp
af Bossevilleströndinni.
Á vinstri hönd eru fjöllin heldur
lægri, eða ekki nema um þrjú þús-
und metrar, en þau eru þverhnípt,
þar sem tindarnir standa upp úr
jöklinum svo langt sem augað eyg-
ir til beggja handa.
Þar fellur ís í fjarðarbotn.
Niðri í fjarðarbotninum er kulda
legt um að litast, þar sem samfelld-
ur straumur ísmolsins flýtur und-
an skriðjöklinum. Það er eins og
hvít froða og rýkur upp af brot-
unum þar sem fjöröurinn og sjálf-
ur skriðjökullinn mætast.
Flugvélin hækkar nú enn flugið
og hreyflarnir nötra undan átök-
unum. Geysir skilar okkur og hin-

•••••. .