Tíminn - 24.12.1957, Blaðsíða 20

★ JDLABLAÐ TÍMANS 1957 ★
20
in á því að lenda bátum í fjöru við
alls konar skilyrði. Þegar báturinn
snerti klettinn, stökk einhver upp
með frambandið og hélt bátnum
að, meðan menn gengu á land. Við
Ólafur vorum kyrrir í bátnum og
hjálpuðumst við að binda kaðal-
spotta í gashylkin. Er búið var að
binda, var hylkinu varpað útbyrð-
is og þá höluðu ótal hendur það
upp á klöppina. Þegar siðasta
hylkið lá á klöppinni, bundum við
bátinn.
Hylkin
Nú var skipt liði. Guðni skip-
stjóri og Ólafur stýrimaður héldu
strax upp að vita, til að tengja
tómu gashylkin frá, eins og sagt
er. Guðni Thorlacius skipstjóri hef
ir verið skipstjóri á vitaskipinu
„Herrríó'ði“ í mörg ár. Hann var
einnig stýrimaður og skipstjóri á
gamla „Hermóði“, svo hann er far-
inn að kunna sig í vitaflutningun-
um. Guðni er mesti dugnaöarfork-
ur til allra verka og telur ekki eft-
ir sér að ganga í hvaða verk sem
er, ef því er að skipta. Guðni og
Ólafur fóru strax á stað upp að
vita, en við hinir sex fórum að
mæla gashylkin með augunum,
svona rétt eins og við ættum von á
því, að. þau drægju sig upp urðina
sjálf í þetta skipti.
Ég átti að draga með Guðna
Valda og við fórum að fara úr
peysunum, því peysur eru nefni-
lega óþarfar i hylkjadrætti á
Straumnesi. Er við höfðum horft
fjandsamlega á hylkin um stund,
hnýttum við hylkj abandinu í fyrsta
hylkið. Hylkjaband er ca. 4 faöma
langur kaðalspotti og er notað til
að draga hylkin. Hylkjaböndin eru
um borð í „Hermóði“ oft nefnd
aktygin, svona í hálfkæringi. Bönd
unum er bundið í sérstaka höldu,
sem er á stút hylkisins, þannig að
tveir jafnlangir endar séu til að
draga á.
— Jæja drengir, hvernig lízt
ykkur á hann? sagði Siggi Magg
og glotti. Siggi Magg, eða Sigurður
Magnússon, er búinn að vera jafn-
lengi á trHermóði“ og Guðni skip-
stjóri. Hann ætti því að vera far-
inn að þekkja þetta starf. Áður en
hann gerðist dráttardýr hjá Vita-
stjóminni, eins og hann orðar það
í gamni, var hann á ýmsum fiski-
skipum.
Það gekk í fyrstu sæmilega að
draga hylkin, þótt erfitt væri að
fóta sig á slýjuðum klettunum í
fjörunni. Víða voru grænir, fúlir
vatnspyttir á leiðinni, sem þurfti
að krækja fyrir, svo og djúpar
sprungur. Maður fór jafnvel að
hlakka til að komast í urðina fyrir
ofan, þar sem ekki var jafn sleipt.
Von bráðar fóru sígarettureyking-
ar og hóglífi að segj a til sín. Guðni
Valda var ódrepandi og þolinmóð-
ur við þennan útlifaða hjassa, sem
forsjópin hafði sent honum í
hylkjadráttinn, og var sífellt með
gaman á lofti. Hinum gekk vel,
eftir því sem efni stóðu til, enda
vanir svona nokkru, því þeir höfðu
í mörg ár talizt til „dráttardýra
Vitastjórnarinnar". Annars er
hylkjadrátturinn með því alversta
hér á Straumnesi. Kannske má
segja, að hvergi sé gott að þurfa
að draga hylkin, en hvað skal
gera?
Þegar okkur hafði við illan leilt
tekizt að draga síðasta hylkið upp
að vitanum og þau lágu fyrir
framan dyrnar, hlið við hlið, eins
og sigraðir óvinir í kistulagningu,
var aktygjastreðinu þó ekki með
öllu lokið, því um veturinn hafði
varðskip látið í land innmeð hlið-
inni tvö gashylki, sem ekki þurfti
þó að nota. Þessi hylki urðum við
nú að sækja. Því miður var ekki
hægt að sækja þau á báti, svo ekki
var um annað að gera en draga
þau út að vita.
Skipsflak og gömul saga
Hylki þessi lágu eins og áður er
sagt innmeð hlíðinni, þar sem ligg-
ur i fjörunni flak af skipi. Skips-
flak þetta er að vísu illa farið, en
þó sést vel, að þetta var einu sinni
fagurt skip. Reyndar er þó óskilj-
anlegt, að það skuli ekki vera
löngu horfið saman við urðina
undan átökum brimsins, en það
hefir verið óvenju sterkbyggt skip
og vandað. Ennþá, eftir að hafa
legið í fjörunni í slétt fjörutíu ár,
má meira að segja lesa nafn þess
á kinnungnum: „Goðafoss“ stend-
ur þar máðum en vel læsilegum stöf
um. Hann strandaði þarna í dimm-
viðri árið 1916, eða aðeins eins árs
gamall. Þá var enginn viti kominn
á Straumnes, því hann var ekki
byggður fyrr en sex árum síðar.
Þegar við komum að flakinu,
fundum við fljótlega hylkin, þar
sem þau höföu legið síðan í vetur.
Við stóðum í fjörunni og horfðum
hljóöir á flakið, þar sem það lá í
urðinni, brotið og laskað.
Það er eitthvað dapurlegt við
skipsflök á eyðiströnd, eitthvað
raunalegt, sem engin orð lýsa; og
við lásum nafnið á kinnungnum
ennþá einu sinni, áður en við héld-
um af stað með hylkin: „Goðafoss“.
— Kannske fer það í vetur, sagði
einhver, en enginn svaraði.... Já,
í vetur, eða einhvern tíma seinna.
Víst var það, að lokum sjást þess
engin merki, að hér hafi strandaö
fagurt skip fátækrar þjóðar árið
1916.
Ég ætla ekki að þreyta neinn
með langri lýsingu á því, hvernig
er að draga gashylki innanfrá
Goðafossi og út að Straumnesvita,
gegnum brattar grjótskriðurnar.
Að vísu vorum við nú þrír um
hvert hylki, en ekki veitti <af, því
erfitt er að fóta sig þarna til sam-
stilltra átaka. Og þegar við kom-
um á grastorfuna, sem er efst á
nesinu, áðum við í siðasta sinn við
lítinn læk, eða nánast sagt- fleygð-
um frá okkur hylkjaböndunum og
réðumst eins og eyðimerkurfarar
á lækinn og svolgruðum í okkur
ískalt bergvatnið, síðan drógum
við hylkin siðasta spölinn að vit-
anum i einum áfanga og brjóstin
gengu upp ög niður af mæði.
Leyndarmál vitans
Þeir í vitanum höfðu ekki verið
iðjulausir, meðan við lékum þarf-
ast-a þjóninn í urðinni. Búið var að
spegilfægja ljósakrónuna og ljös-
húsið. Það hafði verið illa útleikið',
því vitinn hafði sótað sig um vet-
urinn. Upphófust nú andríkar
umræður um þetta nýja leyndar-
mál vitans: Hvernig hann hefði
faf.ið að því að sóta sig. Flestir
hölluðust að þeirri skoöun, aö
vökuloginn hefði verið of stór, en
aðrir kenndu um dragsúg og þak-
leka. Ég blandaði mér ekki í þess-
ar umræður, því ég hafði ekki þá
hina minnstu hugmynd um, live
ísmeygilegir vitarnir geta verið, ef
sá gáliinn er á þeim. Jafnvel þó
einfaldir séu, geta smáatriði kom-
ið í koll. Það er ljóst, að nauðsyn-
legt er, að vitarnir séu sem bezt úr
garði gerðir fyrir veturinn, sér-
staklega vitar eins og Straumnes-
vitinn, þvi vikur geta liðið svo, að
ekki sé hægt að komast til við-
gerðar, ef eitthvað fer úr lagi ....
Já, ein smá yfirsjón getur eyðilagt
allt og jafnvel kostað ægilegustu
sjóslys i versta tilfelli.
Þegar búið var að koma tómu
hylkjunum niður á klöppina, gát-
um við dregið andann léttara og
litið tilveruna betra auga. Og nú
sýndist manni umhverfið, þ. e
grjótið, bara vinalegt, og maöur
steinhætti að hugsa um að segja
upp atvinnunni.
Meðan við gengum saman niður
fjöruna, reyndi ég að láta rnér
detta i hug einhvern utbúnað, sem
gæti komið í stað manna, til að
draga hylkin, en mér datt ekkert
sniðugt í hug. Þetta var svo óskap-
lega grýtt. Samt gat ég ekki stillt
mig um að færa þetta í tal viö
strákana, en þeir hlógu bara og
sögðu, að allir nýir, sem kæmu á
„Hermóð“ reyndu að gerast upp-
finningamenn í fyrstu, en svo vend
ust þeir aktygjunum og gleymdu
öllum sniðugu hugmyndunum....
Já, satt var það; svo má illu venj-
ast, að gott þyki.
Ljósií Iogar
Nú var aftur komið ijós í Straum
nesvita. Eldurinn, sem tendraður
var 17. júní myndi loga þar tix
næsta sumar, ef allt gengi samkv.
áætlun. Það myndi smella lágt í
ventlunum fjórðu hverja sekúndu í
heilt ár. Já, í heilt ár myndi hann
án mannlegrar umsjónar senda
hvíta ljósfingur milur til hafs.
Fuglinn í fjörunni flaug garg'-
andi upp, þegar Ólafur stýrimaö-
ur setti' vélina í bátnum í gang. 10
sveittir menn, snöggklæddir meö
peysuna undir hendinni stóðu í
hnapp og reyndu að grilla vitaljós-
ið í birtunni. Jú, það sást jafnvel
í björtu svona nærri. Hann ætlar
að jafna sig á þessu, sagði einhver
og menn kinkuðu kolli.
Þegar báturinn kom út að skip-
inu, horfði margur angurvært á
Framhald á siðu 23.
liermóður vi3 festar.