Tíminn - 24.12.1957, Blaðsíða 27

★ UDL.ABLAÐ' TÍMANS 1957 ★
27
Benjamín Sigvaldason, fræðimaður:
FARIÐ HEiM AÐ HÓLUM
Það mun hafa verið seint í júní-
mánuði í sumar, að ég frétti um
það, að mikil hátíð yrði haldinn að
Hólum í Hjaltadal hinn 14. júlí í
tilefni þess, að í vor voru liöin 75
ár frá stofnun skólans. Eg hug-
leiddi þá þegar hvort ég hefði
nokkra möguleika á því að fara
þangað, og komst að þeirri leiðin-
legu niðurstöðu, að svo væri ekki,
enda þótt mig langaði mjög til að
fara. Það er nefnilega ekki svo auð
velt fyrir öreiga, að veita sér slíka
ánægju, því að öreigin verður aö
fara á mis við margt, sem hinir
geta veitt sér. En nú voru 37 ár
liðin síðan ég lauk námi við Hóla-
skóla, og ég komiö þar aðeins einu
sinni öll þessi ár, svo aö mér fannst
það vera knýjandi nauösyn fyrir
mig, að fara þessa ferð og sætti
mig illa við aö sitja heima, enda
vissi ég fyrirfram, að hún myndi
verða mér ógleymanleg. En „eng-
inn má sköpum x-enna“.
Svo liðu nokkrir dagar og ég var
sífellt að hugsa málið, áix þess að
ég kæmi auga á ný úrræði. Þá bar
það við, að ég rakst af tilviljun á
einn af mínum gömlu og góðu
skólafélögum á götu hér í bænum.
Við tókum tal saman og fórum
að ræða um hina væntanlegu Hóla-
hátíö. Hann langaði norður, ekki
síður en mig, en ýmsar ástæður
voru þess valdandi, að ekki virtist
geta orðið af því. Við ræddum samt
málið fram og aftur og glæddum
áhuga hvors annars unz upp úr log
aði og öllum torfærum var rutt úr
vegi. Við sannfærðum hvorn ann-
an um það, að þessu gullvæga tæki
færi mættiun við ekki sleppa úr
hendi okkar, enda mundum við sjá
eftir því ævilangt, ef viö færum
hvergi. Er nú skemmst af því að
segja, að eftir nokkrar viðræður,
ákváðum við að fara norður að
Hólurn tveir saman á jeppa og
skemmta okkur svo vel sem ástæð-
ur frekast leyfðu.
Ferðafélagi minn heitir Jakob
Jónsson, og er frá Gunnarsstöðum
á Langanesströnd. Hann hefir lengi
stundað skrifstofustörf hér í bæn-
um, en í tómstundum sínum skrif-
ar hann skáldsögur. Tvær hafa þeg
ar komið út og sú þriðja er í prent-
un. Hann er maður bráðgreindur,
hagyrðingur góður og lætur fjúka
í kveðlingum við og við. Systui'son-
ur hans er snillingurinn Kristján
frá Djúpalæk, sem allir kannast
við.
Við lögðuni af stað héöan úr bæn
urn kl. 4 á föstudag (12. júlí). Jepp
inn rann léttilega upp í Mosfells-
sveitina. Þar hittum við alaraðan
bónda ofan af Kjalarixesi, seixx bað
okkur um far heinx til síix, og veitt-
unx við það fúslega. Haixix var lítils-
háttar góðglaður og fræddi okkur
um hitt og aixnað, senx við höfðum
gaman að. Viö spurðunx hvort haixn
væri kvæixtur, en hann íxeitaði því,
eix kvaðst búa með ráðskoixu. Lögð-
um við þá fyrir hamx ýmsar íxær-
göngular spurxxingar um einkalíf
haixs og ráðskoixuixnar og svaraði
hann þeinx öllum á viöeigandi hátt.
Kvað Jakob þá vísu og ég aðra um
þemxan ágæta heiöursnxann og bú-
stýru haixs. A vegamótunx í nánx-
unda við heimiii hans kvaddi hamx
okkur og hélt heinx til bústýru
linnar, en við þökkuðum honum
góða og drengi'ega skemmtun, og
þutunx síðan áfram okkar ieið.
Þegar við komunx að Ferstiklu,
fórunx við að ræða um það, hvort
betra væri að fara alfaraleiðina
vestan við Hafnarfjall, eða svo-
nefndu Geldhxgadraga, sem leiða-
bókin segir vera 16 knx styttri Við
veljunx styttri leiðina, sem var
himx versti vegur, er ég fór þar síð-
ast árið 1949. En hér haíði verið
gjörð mikil vegabót og konxinn
mjög góður vegur hálfa leiðina, eða
að sjálfum „Draganuni“. Þar stend
ur bær upp í dalnunx er nefnist
Dragháls. Þaðan er nokkur spölur
frá vegiixum, og sú leið er svo
ill yfirferðar, að lxún jafnast ixæst
um á við verstu vegleysu. En ég
segi viö félaga .minn: „Hér verð ég
að konxa við senx snöggvast.“ Þarna
býr nefnilega bóndinn og bragfræð-
ingurimx Sveiixbjörn Beinteinssoix,
senx líklega á exxgaixxx sinn líka á
landi hér. Þótt hann sé aðeins rúm
lega þrítugur að aldri, hefir hann
gefið út bragfræði, sem út af fyrir
sig er mikið afreksverk. Hann býr
góðu búi, yrkir rímur og ljóð, rit-
ar greinar og ritdónxa í blöðin, og
er þó ekki allt upptalið, er segja
mætti honum til ágætis. Við félag-
ar dveljum góða stund hjá skáld-
inu, þyggjunx veitingar og hlýðum
á spaklegar orðræður. En nú verð-
unx við að kveðja skáldið og halda
áfram feröinni, því að óðum líður
á daginn.
Við höfðum verið sí-yrkjandi
franx að þessu. En eftir heimsókn-
ina að Draghálsi, gjörðumst við
hljóðir unx stund og reynum að
festa í minni það sem við heyrðum
skáldið segja. Vegurinn upp Drag-
ann nxá heita góður, en unx leið og
íxiður hallar, skiptir skyndilega um,
því að illfært má heita þennan
stutta spöl íxiður á jafnsléttu. Er
það alveg furðulegt, að þessi litli
spölur senx varla er meira en 2 til
3 km skuli hafa verið skilinn eftir,
þegar vegurinn hefir verið endur-
bættur annars staðar. Þessi vegur
er síst betri nú, en fyrir 23 árum,
er ég fór þarna um í fyrsta sinni.
Greiöfært reynist meðfram Skorra
dalsvatni, og síðan er farið yfir
háls einn, sem ég veit ekki nafn á,
en sumir kalla Hestháls. Vestan við
hanxx skiptast leiðir og er um tvær
að velja. Annar vegurinn liggur
norður og vestur að Hvítárbrú hjá
Ferjukoti, en hinn austur i Reyk-
holtsdal. Þann veg veljum við og
förum geyst, þvi hér er slétt „undir
fæti“. Á leið okkar hittum við
bónda ein, er Jakob heitir og býr
á snotru býli þarna rétt við veginix.
Þeir Jakob félagi minix og Jakob
bóndi heiisast kunnuglega, því að
fyrir um það, hvort við getum feng
saman að jarðabótum um leixgri
tima á þessum slóðum. Jakob bóndi
vill ákveðið ,að við komum í bæimx
og þyggjum hressingu, og verður
það að ráöi. Býli.ð leynir því ekki,
að Jakob bóndi er mikill fram-
kvæmdamaður. Eftir að við höfum
dvalið þarna góða stund, er haldið
af stað og farið yfir Káffossbrú,
Þverái'brú og Noi'ðurárbrú, er þá
komið á Norðurlandsveg. Síðaxx er
haldið viðstöðulaust að Forna-
hvammi. Þá vantaði klukkuixa
fimm nxínútur í tólf. Við spurjumst
fyrir ca 30 árum unnu þeir íxafnar
ið gistingu, því að þarna var fjöldi
fólks á ferli, en engiixn farinn að
taka á sig íxáðir, enda var veður
hið ákjósanlegasta, eða hafði veriö
fram að þessu. En nú var farið að
þykkna í lofti og veðrið að verða
skuggalegt, svo að við vildum gjarn
aix hvíla okkur þarna yfir blá íxótt-
ina. En nú var okkur tjáð, að að-
eins eitt rúm væri autt á þessu
stóra hóteli, svo að okkur var vísað
frá. „Er rúmið svo stórt, að tveir
geti sofið í því“? spurði Jakob.
„Nei, ekki tveir karlmenn“, svar-
aði stúlkan, senx við ræddum við.
„En karlmaður og kvenmaður“?
spurði Jakob. En þá leit stúlkan
undan og hvarf á braut. Henni
mun hafa þótt spurningin ókurteis-
leg. En við félagar sættum okkur
við orðinn hlut og ætluðum að
halda áfram út í óvissuixa. Ég
renndi jeppanum að benzíndæl-
unni og bað unx áfyllingu. Þá konx
til okkar ungur og þægilegur mað-
ur og sagði, að við gætunx feixgið
gistingu, ef við sættum okkur við
að vera í herbergi með þriðja
nxanni. Því var vitanlega ekkert
til fyrirstöðu, svo að okkur var
þegar vísað á herbergið. Við
greiddum fyrirfram 35 kr. fyrir
rúnxið, svo að herbergið hefir
kostað alls kr. 105.00 yfir nóttina.
Er við fórunx að afklæðast, veittum
við því athygli, að enginn stóll var
í herberginu. Urðunx við því að
leggja fötiix okkar á gólfið og mun
slíkt óvanalegt. Þetta létum við þó
ekki á okkur fá og sváfum ágæt-
lega um nóttina. En um morgun-
imx versnaði gamaixið. Við fórum
snemma á fætur, ætluöum að skola
af okkur ferðarykið og fara síðan
snarlega af stað. En nú kom í ljós,
að allir kranar á hæðinni voru
gersamlega vatnslausir, svo að við
uröum að sætta okkur við að fara
nxeð okkar ferðaryk. Ég veitti því
athygli, að á, sem mig minnir að
heiti Hvassá, byltist þarna niður
fjallshlíðina og remxur næstum
fast við hótelið. Væri ekkert auð-
veldara en að lofa heixni að miðla
hóteliixu litlu broti af magni sínu,
ef hæfileg pípa væri fyrir hendi.
Við stigum í jeppann kl. 8 árd.
og remxdum yfir Holtavörðuheiði,
um Hrútafjörð og í Miðfjörð. Á
Laugabökkum er bifreiðaverkstæði,
eign Karls bróður Skúla alþm.
Þetta er það bezta verkstæði, er
ég hefi komizt í kyixni við um
mína daga. En maður kemur
þangað með bilaða bifreið og biður
um viðgerð, þá kemur maður (og
stundum tveir menn) á vettvang
og byrja samstundis á viðgerðinni,
senx þeir leysa af heixdi bæði fljótt
og vel. Slíkri greiðasemi er maður
óvanur. En hitt er algengara, ef
ferðamaður kemur með bilaða bif-
reið að verkstæði, að maður fái
ekki viðgerð íxema með miklum
eftirgangsmunum. Og til er það,
því miður, að maður fær algera
neitun, t. d. á Kópaskeri.
Að þessu sinni þarf ég að láta
líta lítilsháttar á jeppaixn minn og
fæ vitaixlega sömu afgreiðslu og
fyrr. Viðgerðin tekur aðeins stutta
stund og síðan höldum við að
Hvammstanga. Þar finnum við að
nxáli vin okkar, Karl Hjálmarsson,
kaupfélagsstjóra, sem tekur okkur
tveim höndum. Hjá hoixum og hans
elskulegu frú dveljum við í góðu
yfirlæti og ríkulegar veitingar til
kl. 2 um daginn. Þá er við loks höf-
um okkur af stað, er haldið rak-
leitt austur í Þing. Á nxóts við
Sveinsstaði eru hinir kunnu Vatns-
dalshólar, og gegnum þá liggur
vegurixxn suöur í Vatnsdal. Félagi
minn hefir aldrei séð hvorki Vatns-
dal né Hólana, svo að ég beygi inn
á Vatnsdalsveginn, til að sýna
honum þetta furðulega náttúru-
fyrirbæri. Við ökunx gegnum Hól-
ana og síðan suður að Hnjúki.
Þaðan sér vel yfir allan Vatnsdal,
senx er að mínu áliti fegursti og um
leið sérkennilegasti dalur á landi
hér. Veðrið er yndislegt og töðu-
þurrkur hinn bezti, sem á verður
kosið. Hvarvetna sést fólk hamast
við heyþurrkinn. Á Hnjúki hitti ég
að máli maixix einix, er ég þekki.
Þá verður mér að orði: „Þú mátt
muna tveixna tímaixa, Jón minn. í
tíu ár máttir þú strita við að flytja
Framhald á bls. 29.

Hólar í Hjaltadal