Tíminn - 24.12.1957, Page 25

hjartaaðgerðina
ekki nóg með það, fenginn hafði
verið kvikmyndatökusnillingur frá
Paris til þess að kvikmynda þessa
nýju, merkilegu aðferð, svo aðrir
læknar gætu lært og notað. Hófst
svo aðgerðin, er gekk ágætlega.
Hresstist litla stúlkan fljótt og
hélt heim með pabba og mömmu,
albata að skömmum tíma liðnum.
En nú kem ég að kjarna frásagn-
ar minnar, og hefi m. a. af þeim
ástæðum verið Iangorður um þessa
hjartaaðgerð, svo að glögglega
kæmi i Ijós aðstöðumunurinn hjá
nútíma hjartaskurðlækni, og lækn
inum þýzka, er fyrstur geröi hjarta
uppskurð fyrir rúmum 60 árum,
Dr. Rehn, yfirlæknir við Bæjar-
spítalann i Frankfurt am Main. En
þar dvaldi ég um skeið í sumar og
heyrði þá sögu þá, er nú skal skýrt
frá.
□
Mér finnst það ekki liggja utan
við ramma þessarar greinar, þótt í
fáum dráttum sé minnst á borg
þessa. Hún er ein af stórborgum
Þýzkalands, ein mesta verzlunar-
borg og miðstöð vestur-þýzka flug-
kerfisins, bæöi innanlands og til
allra nærliggjandi landa. Fyrsta
byggð hófst þar á fyrstu öld eftir
Kristburð, en er nú milljónaborg;
veriö óháð um aldaraðir, verið að-
setur stórkónga eins og Karla-
magnúsar, og verið gjörsigruð af
Moltke gamla og Bismark árið
1866 og lögð undir Prússa. Mun hið
suðræna blóð þeirra Frankfurtar-
manna hafa valdið því, aö borgar-
búar studdu Austurríkismenn gegn
Prússum. Nokkrum árum síðar
skeði sá atburður, að á kunnasta
hóteli borgarinnar var friður sam-
inn milli Frakklands og Þýzka-
lands. Nánar tiltekið árið 1871. í
síðari heimsstyrjöldinni var borg
þessi fyrir mjög miklum skemmd-
um vegna þess, að þar voru geymd-
ar miklar olíubirgðir og auk þess
fjölmargar verksmiðjur, er fram-
leiddu hergögn.
Allt er nú þetta breytt til mikilla
bóta. Þarna á þessum slóðum eru
aðalbækistöðvar hins svonefnda
hernáms Vesturveldanna. Á fyrstu
árunum eftir styrjöldina, meðan
Þjóðverjar voru lítils megnugir,
tálguðu þeir til sín dollara, vörur,
styrki, lán á vörum og lán til bygg-
inga. Þáðu heil hressingarhæli,
'•‘■vkrahús, hótel og ég veit ekki
hvað, og lifðu í sátt og samlyndi við
hernámsþjóðirnar, eins og ekkeri
hefði ískorizt. Og þeir, sem sáu
borgina Frankfurt skömmu eftir
styrjaldarlokin, munu minnast
þess hversu mjög þessi fyrrverandi
fagra borg líktist einna helzt ný-
runnu eldhrauni og engu öðru. Nú
er þetta allt breytt og eins og þar
stendur „sjá, allt er orðið nýtt“. 05,
kvöldiö, sem ég kom til Frankfurt,
stefndi ég göngu minni til mikillar
nýbyggingar, sjúkrahúss á þeim
stað, er hinn litli spítali Dr. Rehns,
hafði fyrrum staðið. Þaö var stutt-
ur spölur frá hótelinu, sem ég bjó
á, til sjúkrahússins. Ég átti von á
að hitta þar gamlan starfsbróðir
frá námsárum mínum í Vínarborg,
eftirmann Dr. Rehns. Það var dá-
lítið farið að skyggja, blærinn hlýr
og gaman aö veita því athygli,
hvernig turnar og stórbyggingar
borgarinnar mörkuðust skýrt við
kvöldloftiö.
„Loft er kyrrt, ei kvikar grein á
baðmi“, og svo var þetta kvöld. Ég
hélt yfir eina af brúnum, er liggja
yfir ána, en einmitt undir henni
gerðist atburður sá, er var tilefni
til hj artauppskuröar Dr. Rehns, en
brú þessi liggur í næsta nágrenni
við hið gamla sjúkrahús. Inni á
skrifstofu vinar míns var um margt
spjallað, m. a. gat prófessorihn
þess, að hann væri nýkominn frá
læknafundi í Genf og hvar heldur
þú, aö ég hafi búið? spurði hann.
Á hótel „Beau Rivage“ og á her-
bergi nr. 17, en þar bjó Elísabet
keisarafrú frá Austurríki, er morð-
ingi stakk hana í hjartastað, pg svo
bætti hann við: Hefði Dr. Rehn
verið þar nærstaddur, hefði hon-
um máske tekist að bjarga lífi
þessarar heimskunnu konu, því
nokkru áður hafði honum fyrstum
manna tekist að bjarga lífi ungs
manns í Frankfurt, sem stunginn
var hníf i hjartað. Sú saga er mjög
merkileg, einkum fyrir þá sök, að
lítt reyndur læknir við frekar erf-
iðar kringumstæður, réðist í jafn
glæfralegt tiltæki, sem engum hafði
tekist, né þorað að ráðast í, a.m. af
þeim ástæðum, að sú var trú manna
aö ef mannshjartað væri snert eða
stöðvað „eitt syndar augnablik“,
eins og þar stendur, þá væri dauö-
inn vís. Og hér kemur sagan, eins
og ég ritaöi hana niður um nótt-
ina:
Hrefna litia
Atburður þessi skeði 5. septem-
ber árið 1896. Ungur maður sat inni
á veitingahúsi í Frankfurt og lenti
í orðasennu við konu nokkra. Bæði
voru ör af víni og féllu orð þeirra á
millum ógætilega. Endaði þetta
orðaskak með því, að ungi maöur-
inn stóð snúðugt upp og gaf kon-
unni kinnhest. Að því loknu snar-
aðist hann út í náttmyrkriö. Úti i
horni á veitingakránni sat maöur
nokkur og einnig mikið við öl, og
elti hann kjaftshöggvarann beint
út í rigninguna og myrkrið, og
hófst þar hinn mesti eltingarleik-
ur um götur borgarinnar, og að
lokum niður að ánni Main. Þar
liggur opið svæði, sem er bæði leik
völlur barna og hvíldarstaður
þreyttum vegfarendum, og nefnist
enn þann dag í dag Nizza, en að
nokkru hverfur þetta svæði inn-
undir aðalbrú, er tengir austur- og
vesturhluta borgarinnar. Og í von
um að geta forðast mann þann, er
á eftir hljóp, hraðaði pilturinn sér
innundir brúna, en varð fótaskort-
ur og féll örmagna niður, Atburð-
ir gerðust nú með miklum hraða,
því að sá, er á eftir hljóp, náði
unga manninum og stakk rýting í
brjóst hans. Skal nú fljótt yfir sögu
fara. Ungi maðurinn fannst þarna
nokkru síðar í blóði sínu meövit-
undarlaus. Var hann tafarlaust
fluttur á bæjarsjúkrahúsið, sem
bæði var lítið og illa útbúið tækj-
mn, og við þessi vandræði bættist
svo það, að yfirlæknirinn, Dr. Rehn
var ekki heima og ekki væntanleg-
ur heim fyrr en daginn eftir. Að-
stoðarlæknirinn var ungur og ó-
reyndur og vissi ekki sitt rjúkandi
ráö. Hann rannsakaði særða mann
inn vel og gaumgæfilega. Fór m. a.
með sárakanna inn í sárið, og fánn,
að það lá inn að hjartanu og að
öllum líkindum inn í það sjálft, og
voru þá örlög mannsins örugglega
afráðin. Hann hafði aldrei heyrt
þess getið, að læknar hefðu fram-
ið hjartaaðgerðir, en liins vegar
minntist hann ummæla próf. Bill-
roths í Vínarborg, senr frægastur
var allra lækna sem skurðlæknir:
„Að svo mikil fifldirfska væru að-
gerðir á hjarta, að hegna bæri
sliku tiltæki". Og hinum frægu um
mælum Ovids var hann eihnig
kunnugur: „Aö hjartasár séu allt-
af banvæn og munu svo vera til
enda veraldar“.
Dr. Siegel, en svo hét aðstoðar-
læknirinn, beið rólegur þar til yf-
irlæknirinn kom heim að kvöldi
næsta dags. Sá særði, Justus að
nafni, lá stöðugt meðvitundarlaus
og dró auðsjáanlega heldur af
honum, en samt tórði hann, en
segja mátti, að líf hans væri sem
blaktandi skar, nábleikur, og slag-
æðin vart finnanleg.Aðstoðarlækn-
irinn ritaði nákvæmlega niður hjá
sér allt, sem skipti máli um sjúkl-
inginn, m. a. það, aö svonefnd
hjartadeyfa hafði aukist til muna
og benti til þess, að vökvi, og þá
blóð, hefði fyllt brjóstholið, svo
Husfeldt prófessor
HjarfaaSgerð