Vísir - 24.12.1948, Page 9

JÓLABLAÐ VISIS
Landi leysir frá skjdðunni.
EwJnrminniifgar Valdimars lækn-
is Erlendssonar í Friðrikshöfn á
tautaði hanii: — Helvítis
aular eru manneskjurnar,
aldrei að kasta steinum úr
götunni.
Þegar eg var pinulítili angi.
gætti min jafnan gömul
í Iiaust skrapp ég til Frið-
Ieikjum inni i stofu. cr kipp-! kona- scm ('lU<lda var kö,Illð-
rikshafnar. smábæjar i Norð irnir hófiist pg stofan varð j ^CI 1,1 i5að nunnissla'ðast
............... ' : ' '- v ' - ’ ’ " ’ ' fugði
Þetta var algengur
Islandi i há daga.
ur-.Iótlandi og hitfi þar gagnscm úfinn öldufaldur. Við '(,UI du- £>ð hun tugm 1
merkan mann og þ.ekklan ! Sigríður þeytlumst úf j ; nilg ln auðið. lel 1 loia sinn
hekni, Valdimar Krlendsson, horn og vormn allráðalaus j1 ^1 8 u
frá (iarði i Kelduhverfi. unz mamma kom og tók j * ur J
Valdimnr er kombin v»' hfinil scr ogjeiilili ]' var mÍ»K imwlnr
.hUmi þekkln Gotlsliálksiell.! "kk'"' f.l á 1ila.lt, iG kv„M, r.uí,nmu.
sonur Erlends Gottskálks-,við hrestir niiklir. sein mér
sonar alþingismanns i Garði. CI U 011,1 i.fo.r.sku minni. hresl-
I föðurætt er hann 15. mað- iru,r voru 1 Litluá og Storu-
ur frá Lufti ríka (íutlorms- a- ( m kvöldið sáum við
svni á Skarði og Möðrnvöll-
um.
Móðir Valdjmars var Þor-
hjörg Guðmundsdöttír frá
Grásíðu i Ivelduhverfi, en í
móðurætt er liann 10. maður
fra Hrólfi sterka Bjarnasyni
i suðri. var þá
að mig minnir í
rauða rórid
oldur uj)pi,
Öskju.
Þegar eg var 2— 0 ára að
aldri, sat eg cinu sinni sem
oftar í haðstofu hjá ömmu
i niinní. sem yar <S(i ára gömul.
lögréttumanni á Ásgeirsvöll- Þá kórii voða slór maður inn
um, 17, maður frá Ornii |1 sfofuna, s.em náði alla leið
Snorrasyni lögmanni og 29.
maður frá Ingójfi Arnarsvni
laridnámsmánni.
1 meira en maiinsaldur
hcfir Valdiniar gei’t garðinn
frægan í Friðrikshöfn, bæði
sem, þektur læknir og vinsæll
rithöfundur. Hann hefir
skrifað fjölda greiria um ís-
lendinga og islenzk mál i
dönsk hlöð og tímarit, t. d.
reit hann fróðlegar og
skemmtilegar greinar um
Firin Jónsson próf., Gísla
Brynjólfsson, Óláf Björns-
son, Stefán Stefánsson Iækni,
Boga Melsted, Matthías
Jochumsson og nú fyrir
skömmu Steingrím Mattlri-
asson. Greinar Valdimars
liahfa ýmist birzf í józkum
dagblöðum eða i Ugeskrift
for Læger.
Sem læknir lielfir Valdi-
mar verið óvenjulega vin-
sæll í Friðriksliöfn enda er
viðmót hans þannig, að
liann vekur traust sjúkling-
anna og þeir finna, að hann
ber hug þeirra mjög fyrir
brjósti.
Landar, seni lagl hafa leið
sína umFriðrikshöfn þekkj.a
Vaidimar og húsfreyju hans,
sem er dönsk, sem ágæta gest
gjafa, er fagna hverjum
landa, sem að garði ber.
Bað eg Valdimar að segja
mér eitthyað frá ævi sinni óg
fer frásögn lians hér á eftir.
— Eg er fæddur að Garði
i Kelduhverfi hinn 16. júní
1879 og verð því sjöiugur að
sumri. Við vorúm 8 systkin-
in en 4 alsystkini. Eg óist
upp að Garði tii sjö ára
aldurs, þá fluttu foreldrar
minir að Sultum og þaðan
að Ási í ársbyrjun 1887.
Meðal fyrstu endurminn-
inga minna eru jarðskjálft-
arnir árið 1882. Við Sigrið-
ur alsystir mín vorum að
Einu sinni sagði hún við
mig: — Þú ert litill snáði,
minn. en það verður
in. Forustu drauganna hafði
Þorgeirsboli, sem hljóp um
sveitina með liúðina flaks-
andi á eftir
N’aidi
líklega maðúr
ser.
Einu sinni komst sú saga
á kreik að tvö mannýg naut
væru sloppin út frá Mývatni
Þessi ógnarfrétt liafði þau
álirif, að allir gengu vopnað-
ir broddstöfum i hálfan mán
uð. A nautahræðslutímanum
varð mér eitt sinn gengið’
upp á hól einn, þóttist eg þá
sá nautin ekki allfjarri. Mér
var helzt i Iniga að lcggja
á flótta en hunduririn minn
sýndi engin hræðslumerki og
fór allt til ,,nautanna“. Þctta
voru tvær mjólkurkýr frá
næsta hæ. ’
Fyrir aklamótin fóru marg-
ir umrenningar, betlarar,
rimna- og alþýðuskáld um
sveitir. Eg mari vel eftir er
var mjög! Simon Dalaskáld kom að
og liag-: Garði, þótt eg hafi þá aðeins
ur þér samt.
up]> i lofl. Mér varð ekki um
sel. en maðuriim kom alveg
lil min. tók i liárið á mér og
sagði: Það er tifið hár á
Valda. Maðurinn var
Benedikt Björnsson frá Vik-
ingavatni. bróðir Þórarins
Björnssonar, sem var faðir
Björns Vikings Þórarinsson-
ar. föður Þ.órarins skóia-
meistara á Akureyri.
Benedikt þessi var skrit-
inn karl. Hann fór til Amer-
iku eins og margir gerðu um
þær mundir. Litlu, eftir vest-
urkomuna mætti Benedikt
járnbrautarlest í fyrsla sinn.
í stað þess að víkja úr vegi
stóð hann sem negldur við
hrautarteinana, fórnaði
höndum og æpti: — Eg vissi
það, eg vissi það, að mitt
auma líf myndi enda með
skelfingu. , — Honum var
bjargað á siðuslu slundu.
Á Grásiðu bjó frændfólk
inöninni, húsbóndinn var
Þórarinn Þórarinsson, kall-
aður Þórarinn þriðji; liann
var kvæntur Guðhjörgu syst-
ur mömmu. Eg kom í heim-
sókn til Gráriðuhjónanna
3—-1 ára gamall, var ekki
laust við. að cg væri smeyk-
ur við húsráðandann, sem
var lofinn i herðum og með
hökuskegg. Eg átti þó að
kyssa hann, en ekki var mér
það ofljúft. Er eg liafði mat-
ast og þakkaði Þórarni góð-
gerðir, sagði liann ekki:
verði þér að góðu, heldur:
Bless Drottinn.
Oðrum gömlum manni
man eg eftir, sem hét Jón
Guðmundsson, móðurbróð-
ir minn. Jón kom alltaf taut-
andi eða sönglandi, með staf
i hendi. Einu sinni mætti eg
hoixum. á götu. Beygði karl
sig þá niður öðru þverju og
fleygði steinum úr götunni
á bá'ða bóga, og um leið
Frá Sultum man eg eftir
veikindum ,Ións hálfhróður
míns. Hann hafði fengið
sullaveiki. .Tón, sem siðar
nefndi sig Eldan, fluttist lil
Ameriku og varð ritsljóri
Heimskringlu. Jón
vel gefinn máður
nneltur i hezfa lagi. Gaf Þór- j verið 5 ára. Simon var held-
dís Inisfreyja hans út ljóð nr Iitill maður á velli og létt-
hans að honum látnum. Uin
ágæfan reiðhest er Sjöfn hél.
orti Jön þessa yisu:
S.jöfn min græðir sorgarör,
samf þótt blæði að vomim,
fram hiin æðir eitilsnör
uudan gæðingunum.
Jón og Þcirdís eignuðust
niörg börn og er Hlin, sú
er bjó með Einari Benedikts-
syni á efri árum bans, þekkt-
ust þeirra.
Arið 1892 fór Sigriður al-
sysfir mín ti! Ameriku, en þá
fýsti alla að flytja þangað.
Sigríður mun liafa verið
greindust allra barna föður
mins, enda unni hann henui
mjög.
Þegar Sigriður fór til
skips fylgdum við henni öll
úr hlaði; þá sá eg föður
minn vikna i fyrsta sinn. —
Tárin streymdu niður kinn-
ar hans og fékk hann engu
orði upp komið lengi á eftir.
Sigrjður mun hafa átt crf-
ilí uppdrátíar fvrstu árin
scip hiin var i Canada, en
svo kynntist hún ágætum
m.anni þar, Frank Feathcr-
stonhaugh, skozkum að ætt,
og honum giflist hún. Ekki
urðu samvistir þeirra lang-
ar, þvi Sigríður dó ung en
maður hennar náði háum
aldri. Þeim varð eins sonar
auðið, er Erland lieitir og
vinnur hann i Iandbúnaðar-
ur i lund, síyrkjandi. Þessa
visu orti hann um mig:
Glaður undra guðs um far,
garðinn náir prýða,
í blómlundi æskunnar
Erlends kundur VaTdimar.
Annað nmrenningsskáld,
sem eg ekki man hvað hét,
kom i Ás og var þar nokkra
daga. Ilann orti þessa vísu
um ririg:
Vizkufjáður Valdimar
vafi um dáð og prýði,
að hundum gáðu hér og þar.
hafðu ráð hjá lýði.
Hann orti kvæði um Ás-
byrgi er hljóðai’ þannig:
Áshyrgi það eitt eg sá,
af því valt má frétta.
Landið yist nú ekkert á
annað eins og þetta.
Að kyinnu landungs dást
má dátt
dyggð og tryggð er eykur;
á háðar hendur byrgið hátt,
bygging vönduð stendur
þrátt.
Heiður inikinn byrgið her,
hrýtur ei frið né lýgur.
Engin skepna upp það fer,
utan sii er flýgur.
ráðuneylinn
Alberta.
i Edmontonj
og umrenn-
mgar.
Iijátrii átti djúpar rætur í
hugum fólksins þegar eg var
drengur. Óttinn við drauga
var svo mikill, að fólk þorði
Annars voru oft geðveik-
ir menn pg hálfbrjálaðir á
ferli, tróðu sér inn á bæi,
höfðu jafnan einlnrern varn-
ing á hoðstólum, seni þeir
reyndu að selja. Einna ill-
ræmdust þeirra, sem fóru,
um Kelduhverfi og Axar-
fjörð, var Sigga vitlausa.
Hún var alltaf hrædd urn,
að maturinn, sem hún fékk
væri eitraður. Sigga vitlausa
Valdimar Erlendsson.
að snæðingi, að Iiún gekk ii
milli heimilisfólksins og"
vildi fá bita af diski og skeiðí
úr skál hvers og eins. Hún:
kom til mín scm annarra ogi
sagði: — Hvernig bragðasl:
þér maturinn, Valdi minn?í
•— Æ, ekki sem bezt, eg liefi
fengið óglcði og það þrenghl
svo að mér, Sigga vitlausa
hvarf þá seni skjótast frá1
mér og mat minum.
Margir holdsveikir töltu
einnig milli bæja og báðusti
gistingar. Ekkert Iiæli vart
til í landinu, hvorki lianda
geðvcikum mönnum néj
holdsveikum og var þaö
hróplegur vituishurður umi
þá óstjórn, sem land og þjófí
átti við að búa öldum sam-
an, Eg man fyrir vist, að þriit
eða fjórir slíkir vcsalingari
gis.(u Iijá okkur i Ási og vari
ekki um annað að ræða ea
hýs.a, þá. Einu sinni koml
karlaumingi i verstu stór-»
lnríð og ofsaroki. Hann guð-
aði á glugga og var aðframi
kominn. Eg fór út til þesst
að opna fyrir honurn 0/4
stvðja hann upp stiga til bað-
stofu, Hann var heldur eir
ekki ófrýnilegur að sjá. Allt
andlitið og báðar liendur eiix
tóm kaun og graftarsár. Mað»
uriim varð hið bráðasta hátt-
aður ofan í volgt rúm. Eng-
um datt smitunarhætta ix
hug.
Við krakkarnir, Kalli bró’ðS
ir minn og Sigga systir mín,
vorum elcki minnstu vituncf
hrædd við manninn þótt,
liann hefði kannum hlað-
ið andlit, þótti myira að
segja vænt uni koniu hans,
þvi hann fór bráti að segja-
okl<ur sögur og ævintýri, 014
hélt þvi áfrain fram á nótí,
eftir að ylur hafði færzl í
hami. Þótt ofviðrið væri svo
mikið, að húsið hristist,.
glevmdum við þyi i hug-
næmihughlæ sagnanna.
Eins og aðriv unglingaií
var eg auðyitað myrkfælinnc
cri er eg, eftir fernringar-
aldur, var til náim hjá sr-
Hannesi L. Þorsteinssyni á'
Viðihóli á Fjöllum, gerðr
naumast að fara út á lcveld- hafði þann sið, er setið var hann sitt bezta til þess aíí