Vísir - 24.12.1948, Blaðsíða 32

Undratækið, sem
skrökva að
ur hefií’ sagt, að eklfert
Vátryggingarfélagið
Lloyd’s í London veðjar um
svo að segja alt mögulegt.
1 september 1943 stofnaði
Lloyd’s til eins af sínum ein-
kennilegustu veðmálum. Það
lagði afarmikla upphæð að
veði um, að nokkur hundruð
þjófar myndu verða heið-
virðir menn. Þessir þjófar
voru starfsmenn í stórri
skartgripaverzlun i Miðríkj-
imi Bandaríkjanna. Vátrygg-
ingarfélagið varð fyrst lil
þess að veðja um þetta af því
að mennirnir höfðu játað
sekt sína, þegar beitt hafði
yerið við þá kynjatæki nokk
uru, sem kemur þannig í
góðar þarfir, að með því er
hægt að komast að raun um
hvort menn segi satt eða ó-
satt.
Tæki þetta verkar sem ó-
sjálfráð samvizka. Maður,
sem hefir verið afhjúpaður
með því, veit að aftur getur
fapið á sömu Ieið, ef hann
grípur til lyginnar í annað
sinn.
Það er því eins konar sið-
ferðileg bólusetning, inn-
sprautun á ráðvendni í hancí-
legginn, að lenda i klónum á
þessu undratæki. Vitur mað-
stuðli svo mjög að langiífi,
sem að uppgötva snemma
líkamsveilu hjá sér. Á sama
hátt virðist ekkert ýta meir
undir ráðyendni en að ljósta
snemma upp um þjófnað
hjá einhverjum manni.
\'átryggingarfél. Llóyd’s
Ijyggði veðmál sitt á þessu
tæki, scm getur afhjúpað lvg-
ar manna, eftir að hafa gefið
gaum sögu þess i Chicago
um þrettán ára skeið. Leon-
ard Keeler, uppfinnandi
einnar tegundar þessa tækis
(Keeler Polygraph) var kall-
aður til C.higago árið 1930
af Northwestern University,
sem hafði hafið nákvæmar
rannsóknir á því að beita
vísindunum í þágu lögreglu-
málanna. Keeler-tækið hefir
nú verið notað í 60 þús. til-
fellum, og furðanlegur mátt-
ur þess til þess að hafa upp
á leyndarmálum sakborning-
hefir þegar reynzt óyggjandi.
Polygraph (orðið er grískt
og þýðir „margar myndir“,
þar sem þgð tekur eins konar
myndir af breyfingum, sem
verða á blóðþrýstingi, æða-
slætti, önduninni og raf-
mögnun íiúðarinnar) er út-
JÖLABLAÐ VISIS
ómögulegt er að
IJr The Saturday
Eveulug Post.
húið sjálfvirkum rithKuin,
i.sem gera linurit af geðbrigð-
um manns ú sama hút-t og
| jarðskjálft-amælar sýna jarð-
I h.ræi:ingar, Þegar löghrjótur
ncitar glæp sínum við rann-
j sókn, þar sem tækið: er not-
i aö, komast rithlýin á ákafa
jlircyfingu. Sekur maður, er
séi’ þannig. að tækið í raun
og vcru ljósmyndar sál lians, j
j bindur venjulega fljótl cnda j
á rannsóknina með því að
játa sekt sína.
Þetta furðidega tæki Iiefir
dregið upp línurit yfir óráð-
vendni frá árinu 1931. Á því
ári bað vátrvggingarfélagið
,,Lloyd’s“ Northwestern Uni-
versity um hjálp til að hafa
upp á 1600 dollurum, sem
horfið höfðu í hanka einum.
Keeler rannsakaði 54 starfs-
menn með tæki sínu. Hon-
um tii undrunar gáfu tólf
þeirra árangur, sem benti á
sekt. Níu þeirra játuðu sekt
sína, en bankastjórinn,
skelfdur af þessum ósköp-
um, sagði þeim . öllum upp
stöðu sirini. Lmsækjendurna,
að hinum lausu stöðunum
lét haim raymsaka á sama
hátt, en Keeler varð þá enn
meir undrandi. Það kom í
Ijós, að 62% umsækjandanna
höfðu stolið frá fyrri at-
vinnurekciKlum sínum.
Þúsundir starfsmanna og
umsækjanda Iiafa verið rann-
sakaðir þannig, frá þvi þetta
skeði. Þessi 62ýi óráðvandra
manna láta nærri að vera
sföðugt meðaltal í flokki
þeirra, sem hafa aðstöðu til
að hnupla án mikillar og yf-
irvofandi hættu á uppljóst-
untim. Hlutfallið er hærra í
skartgripaverzlunum, þar
sem hægt er að Imv.pla smá-
hlutum án mikillar áhættu.
Almennar tilraunir með
þessu furðutæki, „poly-
graph“, eins og císinda-
menn nefna það, benda til, að
talsverður meirihluti manna
fremji smáþjófnaði, þegar
tækifæriu eru tíð og freist-
andi til þess.
Keeler hefir varið mikl-
um tíma til rannsókna ú
mönnum, sein vinna af dugn-
aði fyrir hfsviðurværi sinu
og meía mikils stöðu sína í
þjóðfélaginu, en engii að
síður létta undir með sér
með dálítið óheiðarlegum
aukatekjum. Niðurstaða
hans er, að þeir steli venju-
Iega til þess að skara eld
að sinni köku.
I stórri skartgripaverzlun
einni, sem missti 1,4 millj.
dollara á ári vegna þjófnaða
starfsmanna, fann Keeler, að
76% starfsliðsins hafði stol-
ið munum frá fyrirtækinu.
Við endurtekna rannsókn ári
síðar, reyndust aðeins 3%
þjófaima hafa framið verkn-
aðiim aftur. Þcfta þurfti ckki
að þýða, samkvæmt skoðun
Keeíers, að hin 97% hafi
frelsast eða tekið siðferðiíeg-
um stakkaskiptum, hcldtir
iiitt, að þeir gálu ekki þolað
þá mðurlægingu að vera af-
hjúpaðir aftur.
Keéler er ekki í vafa iim,
hvort starfsmanni hafa ver-
ið mislagðar hendur í fortíð-
á, hvort hann verði trúverð-
ugur í framtíðinni. Maður
nokkur, sein hann tók tií
rannsóknar með tæki sínu,
játaði, að hann hefði stolið
1100. dollurum frá fyrri
vinnuveitarida sínum. Eftir
að hami hafði játað selct sína,
gerði hann ráðstafanir til
þess að greiða peningana
með afborgunum. Með slík-
um mönnum er mælt sem
heiðarlegum mönnum í fram-
tíðinni, en aftur á móti ekki
með forhertum lygara eða
manni, sem hefir á reiðum
höndum blygðunarlaúsa rétt-
lætingu á þjófnaði, jafnvel
þótt þjófnaður hans Iiafi
verið smávægilegur.
Ein þessara rannsókna á
Georg & Co. h.f
Skúlagötu 59 — Sími 1132
PAPPAUMBÚÐIR

• •?.i*
pramleiðum alls konar pappaumbúðir
fyrir iðju og iðnað, t.d. fyrir:
Skóverksmiojur
Efnagerðir
Smjörlíkisgerðir
Sælgætisverksmiðjur
Saumastofur
Klæðskera
Bakara
Snyrtivörur o. fl. o. fl.
Smekklegar umbúðir
er bezti seljarínn.
Remh. Petersen
Jietýhjfu vík
Símar: 1570 (2 lfnur). Símnefni: ,,Bernhardo“.
KAUPIR:
Þorskalýsi, allar tegundir
Síldarlýsi
SeÚýsi
Sfldarmjöi
Stálföt
Sfldartunnur
S E L U R :
Lýsistunnur
Sfldartunnur
Kol í heilum förmum
Salt í heilum förmum
j\ ý fiillkofifiin kaldkreínts-
unarstwð — Lýsitsgeymar
fyrir 6500 föt.
. j Sólvallagötu 80. — Sími 3598.