Morgunblaðið - 07.04.1966, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLADIÐ
Fimmludagur 7. apríl 1966
LAND SÖGUFRÆGRA STAÐA
Beersheba, borg Abrahams, seni er nú höfuöborg
Nege v svæðisins
ÍSRAEL er, þrátt fyrir ungán
aldur ákaflega vinsælt og fjöi-
sótt ferðamannaland, og er
það mjög skiljanlegt þegar til-
lit er tekið til þess að fá lönd
veraldar hafa upp á jafn marga
sögufræga staði að bjóða. Þar
úir bókstaflega og grúir af stöð
um, sem hafa orðið frægir úr
Biblíunni, bæði úr Gamla- og
Nýja testamentinu, og er úti-
lokað fyrir ferðamann sem
kemur þangað til stuttrar dval-
ar að komast yfir að skoða þá
alla.
Israelsmenn gera líka ákaf-
lega mikið fyrir ferðamenn,
sem þangað koma. Þar eru
fjölmargar ferðaskrifstofur,
sem taka að sér að skipuleggja
ferðir fyrir ferðamenn innan-
lands, mörg og góð hótel og
ótal fleira. Hér á eftir verður
reynt að gefa nokkrar hagnýt-
ar upplýsingar um land, þjóð,
sögu hennar, helztu sögustaði,
hvernig sé auðveldast að kom-
ast til ísrael og lítillega sagt frá
▼erðlaginu. En í sambandi við
síðastnefnda atriðið skal tekið
fram, að það er breytilegt, og
tölur þær sem hér eru birtar
eru frá í haust.
Landið
ísrael liggur við austanvert
Miðjarðarhaf, og telst það til
Asíu. Það er 20.700 ferkílómetr-
,ar að stærð, en þar eru 445 fer-
kílómetrar vatn. Fjarlægðin
milli nyrzta og syðsta hluta
landsins er um 425 km, en
breiðast er landið suður af
Beersheba eða tæpir 113 km, og
mjóst við Eilarflóa í Rauðahafi
eða aðeins tæpir tíu km. Lönd-
in sem liggja að ísrael eru frá
norðri til suðurs: Líbanon, Sýr
land, Jórdanía og Egyptaland.
Mestur huti Israels var til
skamms tíma aðeins eyðimerk-
ur og saltfen, en eftir sjálf-
stæðisyfirlýsingu ísrael 1948
hafa orðið geysilegar jarðrækt-
arframfarir í landinu, og sköp-
uð þar góð lífsskilyrði fyrir
meira en tvær milljónir manna,
þar sem nokkrar þúsundir gátu
áður naumlega framfleytt sér
með hjarðmennsku. Þó er enn
stór hluti landsins, t. d. eins og
Negeveyðimörkin, en óræktað
land, en stöðugt er unnið að því
að þurrka fenin og veita vatni
á eyðimerkurnar, og breyta
landinu í aldingarð.
Veðrátta í ísrael verður að
teljast mjög hagstæð. Sumrin
eru heit og sólrík, og veturnir
mildir. Þó geta komið mjög
heitir og þurrir dagar öðru
hvoru, sem okkur norðurálfu-
búum kunna að þykja óþægi-
legir. Regntíminn nær frá nóv-
ember fram í marz, og eru úr-
komumestu mánuðirnir desem-
ber, janúar og febrúar.
Þjóðin og saga
Gyðingar eru langstærsta
þjóðarbrotið í ísrael, en einnig
er þar nokkuð af Aröbum.
Geysileg _ fólksfjölgun hefur
verið í ísrael á undanförnum
árum, sem sést bezt á því, að
þegar ríkið gaf út sjálfstæðis-
yfirlýsinguna 1948 var fólks-
fjöldin 879 þús. en árið 1961 var
hann orðinn 2.232.300. Stafar
þessi mikla fólksfjölgun aðal-
lega af þvi, að eftir sjálfstæðis-
yfirlýsinguna tóku fleiri þús-
undir Qyðinga sig upp frá þeim
löndum, sem þeir höfðu ból-
festu í, og fluttust búferlum til
„fyrirheitna landsins". Ríkið
hefur átt í miklum erfiðleikum
að sjá öllu þessu fólki fyrir hús-
næði, en fyrir geysilegan dugn-
að og ósérhlífni hefur það
þó tekizt, enda varið til þess
miklu fé. Eins og áður segir,
er einnig nokkuð af Aröbum
í ísrael eða um 200 þúsund
manns. Njóta þeir alveg sömu
réttinda og aðrir fsraels-búar,
og hefur fólksfjölgun einnig
verið mikil meðal þerra. Lífs-
kjör almennings í ísrael verða
að teljast mjög góð, enda er vél
væðing þar miki.
—O—
Vart hefur nokkur þjóð orðið
að þola jafn miklar þjáningar
og blóðtökur, fyrirlitningu og
kúgun, og einmitt Gyðingar, og
má það eflaust rekja til hinnar
órjúfanlegu samheldni þessarar
þjóðar, og hve hún hefur vernd
að og varið trú sína á liðnum
öldum.
Engin vitneskja liggur fyrir
um það, hvaða þjóðir voru
frumbyggjar Paestínu, en vitað
er að snemma ráðist þar inn í
landið semískur þjóðflokkur,
er kallaðist kanaanítar, og tek
ið sér þar fasta búsetu. Sagan
greinir frá því, að þjóðflokkur
þessi hafi átt er stundir liðu
fram, í stöðugum erjum við
hirðingjaþjóð, sem nefnist
ísraelsmenn eða Hebrear, og
bjuggu fyrir sunnan og vestan
landið. Fór svo um síðir að hirð
ingjaþjóð þessi lagði andið und-
ir sig. Þjóð þessi greindist í
marga ættflokka, og var í
fyrstu lítið samstarf þeirra á
milli, en vegna stöðugar ófrið-
arhættu af nágrannaþjóð einni
gengu þessir ættliðir saman, og
kusu sér sameiginlegan kon-
ung, sem var Sál, og Biblían
greinir frá. Eftirmaður hans
var Davíð, og gerði hann Gyð-
inga að stórveldi, og var fýrsti
konungurinn sem ríkti yfir allri
Palestínu. Salómon, sonur Da-
viðs, tókst að halda stórríki
föður síns saman meðan hann
lifði, en strax eftir dauða hans
um 930 f. k. klofnaði ríkið í
tvennt. Var mikil sundur-
þykkja með þessum tveimur
ísraelsku ríkum, þrátt fyrir
þær hættur sem stöfuðu af ná-
lægum stórveldum. Fór líka svo
að um tveimur öldum eftir
dauða Saómons, að Assýríukon
ungur gerði Ísraelsríki að assýr
ísku landi, og herleidd flesta
íbúana til fjarlægari landa.
Einn af hinum miklu spámönn
um þjóðarinnar hafði áður
spáð svo fyrir þessu:
„Fallin er mærin fsrael,
rís aldrei aftur;
flöt liggur hún á eigin landi,
engin reisir hana.‘
- gsmœají gsj
og næstu 2000 ár reikaði þjóðin
föðurlandslaus um, og dreifð-
ist víðsvegar um jarðir heims,
enda þótt nær ætíð byggi nokk-
ur hluti þjóðarinnar í Palestínu
en ur^Iir áþján annarra þjóða.
En mærin ísrael átti eftir að
rísa aftur, þótt það tæki langan
tíma. Á fyrsta Zíónistaþinginu,
sem haldið var 1897 kom fram
sú tillaga að Ísraelsríki yrði
endurreist, og að Gyðingar
sneru þangað aftur, eins og
íhafði verið heitasta ósk þeirra
í margar aldir. Tillagan hafði
þar í för með sér, að þá þegar
fluttust nokkur hópur Gyðinga
til Palestínu. En hálf öld leið
enn, þar til sá draumur rætt-
ist, og á þeim tíma áttu Gyð-
ingar eftir að verða fyrir þeirri
mestu blóðtöku, sem nokkur
þjóð hefur orðið fyrir. Það var
þegar nazistar myrtu 6 milljón-
ir Gyðinga í síðari heimsstyrj-
öldinni.
Árið 1947 var sett á laggirn-
ar nefnd af hálfu Sameinuðu
þjóðanna, til þess að kanna,
hvort mögulegt væri að Gyðing
ar gætu tekið sér búfestu í
Palestínu. Lagði nefndin fram
tillögu varðandi það, að land-
inu yrði skipt milli Araba og
Gyðinga, og var tillagan sam-
þykkt á þingi Sameinuðu Þjóð
anna. Hvorki Gyðingar né Ar-
abar vildu sætta sig við þessa
skiptingu, og upphófst nú hinn
blóðugasti skæruhernaður milli
Arabanna og Gyðinganna, sem
flestir höfðu flutzt ti'l Palestínu
strax eftir lok heimsstyrjaldar-
innar síðustu. Nálægustu Araba
ríkin veittu Arobum í Palestínu
liðsinni, en Gyðingarnir gáfu
sig hvergi, og þann 14. maí 1948
'lýstu þeir yfir sjálfstæði lands-
ins. Var David Ben-Gurion kos
inn fyrsti forsætisráðherra
ísrael en Ghaim Weizmann
fyrsti forseti þess.
Hvað eftir annað kom til stór
átaka milli Araba og Gyðinga,
og var Palestínuvandamálið í
mörg ár ein af helztu fréttum
iheimsblaðanna, og hvað eftir
annað f jallað um það á þingum
Sameinuðu þjóðanna. Samein-
uðu þjóðirnar sendu friðar-
gæzlusveitir til Palestínu til
þess að halda þar uppi friði
og spekt, og tókst um síðir að
koma þar friði á, en síðustu
stórátökin urðu fyrir réttum
tíu árum, er ísraelskar her-
sveitir réðust inn á Gaza land-
svæðið og tóku það af Egypt-
um, en að lokum lauk þessari
deilu svo, að Gaza var gert að
'hlutlausu landsvæði. Enda þótt
nú ríki friður í Palestínu, er
þó alls ekki gróið á heilt milili
ísraels og Arabaríkjanna, sem
umlykja stóran hluta landsins,
og má enn lesa um það í frétt-
um að skipzt hafi verið á skot-
um á landamærunum.
Helztu sögustaðir.
Eins og áður segir, þá er
Israel nokkurs konar „gósen-
land“ sögufrægra staða. sem
heillar ferðamenn, sem þangað
koma. Allt of langt yrði að
telja þá alla upp hér, en í
stað þess látið nægja að drepa
á örfáa, sem að líkindum eiga
hvað mest ítök í hugum ferða-
manna, Eru það aðallega stað-
ir, sem frægir hafa orðið úr
Nýja testamentinu, svo og
nokkrir úr Gamla testamennt-
inu.
Fyrst og fremst skal nefnd
borgin Jerúsalem, en hún hefur
að geyma fjölmarga biblíulega
sögustaði, og einnig eru all-
margir staðir í næsta nágrenni
við hana. Má þar nefna Gröf
Jesus, Via Dolorosa, Golgata,
Grátmúrinn og Betesdabrunn-
in. Þá er öruggt að Betlehem
heillar margan ferðalanginn, en
þar gefst mönnum kostur á að
skoða fæðingarkirkjuna, koma
á Betlehemsvelli, og skoða
fæðingarhellirinn.
Margan mun líka eflaust fýsa
að koma til Dauðahafsins og
synda þar í saltasta vatni
heims, og koma til Sodomu,
sem er lægsti staður veraldar.
Ennfremur má nefna Nazaret,
þar sem Jesús ólst upp, og
Cana, þar sem hann gerði sitt
fyrsta kraftaverk. Þá er að
nefna Acre, sem verið hefur
mikilvæg hafnarborg allt frá
dögum Fönekíumanna, Ein
Hod, sem er frægt listamanna-
þorp, og Eilat, hafnarborgina
við Rauðahafið.
Ferðakostraður og verðlag.
Hagkvæmast myndi vera
fyrir þann, sem hefði í hyggju
að fara til ísrael að fara héðan
fyrst til Lundúna, en þaðan
fljúga fjögur flugfélög beint til
ísrael. Eru það E1 Al Airlines,
BEA, BOAC og Olympic Air-
ways. Ennfremur fljúga níu
önnur flugfélög til Israel, en
með viðkomu í ýrnsum borgum
Evrópu. Flugtími frá London
til Tel Aviv með þotu er um
4% tími. Verð á flugfarmiðum
frá London til ísrael er frá 9
þús kr. og upp í 13.500 kr. —
Tvö skipafélög halda uppi bein-
um farm- og farþegaflutningum
til ísrael frá Englandi, og bjóða
þau fyrsta farrými fyrir 6—12
farþega, og er verð farmiðana
á skipum þessara skipafélaga
frá 6.600 kr. og upp í um 10
þús. kr., aðra leiðina. Tekur
ferðin um 10—20 daga. Þá er
að sjálfsögðu einnig hægt að
fljúga frá Lundúnum til
einhverra borganna við Mið-
jarðarhafið, og taka þaðan skip
til ísrael, en um 10 skipafélög
halda uppi ferðum til ísrael.
Israel telst vera fremur ódýrt
ferðamannaland, enda hefur
sama hámarksverð í þjónustu
við ferðamenn verið þar í gildi
síðan 1964, enda þótt einhver
verðþensla sé þar sem annars
staðar. En ríkið leggur mikla
áherzlu á að halda verðlagi á
þjónustu við ferðamenn niðri
til þess að stuðla þannig að
auknum ferðamannastraum til
landsins, m.a. með niðurgreiðsl-
um ýmsum varningi, til þjón-
ustufyrirtækja, gistihúsa og
hótela. Verðlag á hótelum þar
er því mjög sanngjarnt, og þau
eru flest í fyrsta flokki. Enn-
fremur er hægt að leigja her-
bergi á einkaheimilum, á sam-
yrkjubúunum víðsvegar í land
inu og eins á ýmsum kristi-
legum dvalarheimilum. Her-
bergi þau, sem þessir staðir
bjóða upp á, eru hin þægileg-
ustu, og kostar gistisólarhring-
urinn þar frá um kr. 200 og upp
í kr. 400 með öllum máltíðum
nniföldum.
Langferðabifreiðir eru mest
notuðu samgöngutækin í ísra-
el, og er farmiðaverð með þeim
mjög sanngjarnt. Þær halda
uppi ferðum til allra helztu
staða í ísrael, og er þjónustan
í sambandi við þær hröð og
góð. Járnbrautarlestir halaa
uppi ferðum milli Jerúsalem,
Tel Aviv, Haifa og Beersheba,
og eru ferðir með þeim ódýrar,
Þá má nefna fyrirbrigðið „She-
rut“ leigubílaþjónustuna, sem
þykir mjög hagkvæm, er ferð-
ast er innan bæjar. Þá borgar
farþeginn aðeins fyrir eitt sæti
í bifreiðinni, sem tekur einnig
aðra farþega, og fylgja bifreið
ar þessar að mestu leiðum stræt
isvagnanna í borginni. Eru ferð-
irnar með þeim litlu dýrari en
með strætisvögnunum. Að sjiglf
sögðu er einnig hægt að fá í
flestum aðalborganna. >á halda
tvö flugfélög uppi áætlunar-
ferðum milli ýmissa helztu
borganna innanlands.
íslendingar, sem fara til
ísrael þurfa ekki að fá vega-
bréfsáritun áður. Gjaldmiðill-
inn í ísrael kallast íraelsk pund
(IL), og er því skipt í 100 agor-
ot. I einu ísraelsku pundí eru
um 14 kr. íslenzkar. Ferða-
mönnum r heimilt að hafa með
sér 100 IL inn og út úr land-
inu, þó með því skilyrði að
þessi upphæð sé aðeins mynd-
uð úr 1 IL og 5 IL peninga-
seðlum.
Hiin glæsilega og nýtízkulega Tel Aviv, sem er stærsta borg
ís raels