Morgunblaðið - 09.11.1967, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. NÓV. 1997
ÞEGAR leikritið „Hver er hræddur við Virginiu Woolf“ eft-
ir Edward Albee var frumsýnt í New York 13. október 1962,
tók einn gagnrýnandinn svo djúpt í árinni að segja, að leik-
ritið ylli úrslitum um tilkomu nútíma leiklistar í Ameríku.
Höfundinum var sýnd margvísleg vegsemd, m.a. hlaut
hann fyrir verðíaun leiklistargagnrýnenda í New York.
Kvikmyndin, sem gerð var eftir leikritinu, þótti ekki síður
merkileg en leikritið sjálft. Ekki dugði minna en að segja
að hún markaði tímamót í handarískri kvikmyndagerð og
fimm Oscarverðlaun hlaut hún.
Leikárið 1964—65 var leikritið eitt af verkefnum Þjóð-
leikhússins. Helga Valtýsdóttir og Róbert Arnfinnsson léku
þá hlutverk hjónanna, Mörthu og George. í kvikmyndinni,
sem nú er sýnd í Austurbæjarbíói, fara þau hjónin Elizabeth
Taylor og Richard Burton með aðalhlutverkin.
Þar sem „Hver er hræddur við Virginiu Woolf?“ hefur
jafnan þótt veita dálitlum gusti inn í daglegt líf þeirra, sem
verkinu kynnast, leitaði Mbl. til sex aðila, sem allir hafa
séð bæði leikritið og kvikmyndina, og bað þá að segja álit
sitt á hvoru tveggja.
Frú Kristín Bjarnadóttir:
Mér fannst það vera eins og að
fá yfir mig kalda gusu að sjá
leikritið. Hver er hræddur við
Virginiu Woolf? Það var allt svo
yfirþyrmandi, en hins vegar
vissi ég að hverju ég gekk, þegar
ég fór á kvikmyndina. Hún kom
m>ér því ekki eins á óvart og
leikritið á sínum tíma, en ég
vildi gefa mikið til að hafa fyrst
séð þau Taylor og Burton í þessu
verki á sviði.
Ég býst við, að persónurnar
séu svona ýktar, til þess að verk-
ið nái þeim áhrifum, sem höf-
undurinn vildi: að ýta við þessu
prúða fólki, sem situr framrni í
salnum.
Jónas Kristjánsson
skjalavörður:
Ég vissi að sýning Þjóðleik-
hússins á „Hver er hræddur við
Virginíu Woolf“ var góð, en þó
varð mér þetta ennþá betur
ljó'st eftir að ég hafði séð kvik-
myndina. Myndin hefur hlotið
mikið og maklegt lof, í að*a'lhlut-
verkum eru heimsfrægir leik-
arar, og hafa fengið margföld
verðlaun og viðurkenningu fyrir
leik sinn í þessari mynd. En
mér þóttu leikarar Þjóðleikhúss-
ins standast furðuvel samanburð
við þetta erlenda fraegðarfóik.
Sýning Þjóð'leikihússins var mjög
heilsteypt og leikur aðalleiik-
endanna tveggja alveg frálbær.
Raunar má segja bæði um leik
fólk Þjóðleik'hússins og kvik-
miyndarinnar að þau væru ekki
þær „týpur“ sem maður hetfði
hugsað sér í þessi hlutverk.
Samkvæmt hugmyndum höfund-
ar á George að vera magur og
væskilslegur, en með dá'litla
gorvöm-b, og bera með sér að
hann er allur í heimi hugar og
bóka; en bæði hinn íslenzki og
erlendi leikari eru þrekvaxnir
og stæðilegir fulltrúar lífs og
veruleika. Aftur á móti hefði
Martha átt að vera stórvaxnari
en leikikonur þær sem með hlut-
verk hennar fóru. En þetta kom
ekki að sök, bvorki í leikhúsi né
kvikmynd; það var bætt upp
með snilii leikendanna.
Leikstjórarnir hafa tekið verk-
ið alveg sömu tökum. Leikstjóri
Þjóðleikhússins hafði sýninguna
mjög hraða og hörikufulla frá
upphafi til enda. En kvikmyndar
stjórinn hefur meiri blæbrigði,
þar eru stormibyljir með hléum
á milli. Fyrir vikið var leikhús-
sýningin að sumu leyti ógnar-
legri og áhrifameiri; en þó
hygg ég að kvikmyndin sé í
betra samræmi við anda leik-
ritsins, og þar kemur skýrar og
réttilegra fram að Martha og
'George elskast heitt, þótt á ýmsu
leiki í daglegri samibúð þeirra.
í auglýsingum er þessi kvik-
mynd talin haía markað t'íma-
mót í bandarískri kvikmynda-
gerð. Mun þar raunar einkum
átt við það að aldrei hafi svo
ruddalegt orðbragð heyrzt í am-
erískri kvikmynd, en þar hefur
verið nokkuð strangt eftirlit með
sliku. Þó er nú orð'bragðið stór-
um fágaðra í mynd en leikriti,
— enda við því að búast ef mynd
in er þvílíkt brautryðjanda-
verk. Við .megum þá síðar eiga
von á góðu.
Svo má kalla að myndin sé
gerð nákvæm'lega eftir leikrit-
inu, að öðru leyti en því að
samtöl eru stytt og efni þjappað
saman. Þetta er bæði kostur og
galli. Þær litlu breytingar sem
gerðar eru í myndinni benda
ekki til þess að myndarhöfundar
hafi haft mikinn frumleik eða
siköpunarmátt til að bera; en
þeir hafa þá ekki heldur skrum-
skælt það ágæta listaverk sem
leikritið er. En leikrit á alltaf
bezt heima á leiksviði. Kvik-
myndín býr yfir sinni listar-
tækni: mörgum og breytilegum
sviðsmyndum, fjærmyndum oig
nærmyndum til skipta o.s.frv.
En leikritið kernst alltaf nær
áhorfendum ef það er sýnt af
lifandi fólki á sínum rétta stað
— sviði leikhússins. Og þó að
kvikmynd þessi sé ágætlega leik-
in og valinn maður í hverju
rúmi, þá vildi ég samt ekki
skipta á henni og sýningu litla
Þjóðleikhússins okkar.
Frú Kristbjörg Einarsdóttir:
Ég varð mjög hrifin af sýningu
Þjóðleikhússins og að vissu
leyti finnst mér hún standast
samanburð við kvikmiyndina,
sem íhvorki olli mér vonbrigðum
né á annan hátt breytti skoðun
minni á þessu verki.
Leikritið er ákafiega vel skrif-
að, setningarnar meitlaðar og
virðast hver.gi falla út fyrir
þann ramma, sem höfundurinn
setur sér. Að vísu má segja sem
svo, að barátta þeirra hjónanna
sé óhugnanlega hörð en hins
vegar held ég líka, að höfundur-
inn hafi einsett sér að hafa ekki
fleiri persónur í leikritinu, en
hann nauðsynlega þurfti. Slíkt
kynni ef til vill að dreifa at-
hygli áhorfandans um of og
slæva þannig broddinn, sem á
að stinga. Með því að þjappa
persónunum svona saman nær
höfundurinn raunverulega þeim
áihrifum, sem hann vill. Faðir
Mörtu t.d. kemur aldrei fram
sjálfur, heldur aðems sem svipa,
sem talað er um og á'horía>ndinn
getur á margan hátt ímyndað
sér hlut þess manns í óhamingju
þairra hjóna.
Undirstaðan í verkinu er þessi
ma-nnlegi eiginleiki, að búa sér
ti-1 draumaheim og lifa í honum,
þegar raunveruleikinn á ein-
hvern hátt uppfyllir ekki allar
m-anms óskir.- Ef ég á að gera
einhvern samanburð á leiksýn-
ingu Þjóðleikhússins og kvik-
myndinni finnst mér athygils-
verða-st hve hlutur aukaleilkar-
anna er meiri og betri í kvik-
rmyndmn.. Mér fannst þeir
hverfa um of í skugga aðalleik-
a-ranna í leiksýningunni, en í
kvikmyndinni virðast þeir
ómissandi hluti heildarinnar.
Persónulega finnst mér Helga
Valtýsdóttir koma -bezt út úr
sýningu Þjóðleikhússins saman
.borið við leikinn i kvikmynd-
inni, en í heild finnst mér, að
kvikmyndin sýni okkur betur
mannlegu hliðina undir þeim
hörkuham, sem þau hjónin kasta
yfir sig í átökunum hvort við
annað.
Ásgeir Pétursson, sýslumaður:
Ég sá leikritið fyrst. Hatfði
satt að segja ekki hugsa-ð mikið
um að bera það saman við mynd
ina, en-da efins í, að forsendur
séu fyrir slikum samanburði.
Ég bjóst þó við því, a-ð leik-
sijóri kvikmyndarinnar myndi
nayta þess aðstöðumu-nar, sem
aukið svigrúm veitir honum. En
þegar tli kom fannst m-ér það þó
e'kki á-berandi.
Sjálfsagt er höfu-ndurinn
skaipsk-yggn á mannlegt eðli —
eða eigum við kannski heldur
að segja óeðli — og kannar
ófeiminn öfgar og veilur þjóð-
félagsin-s. Það mætti því ætla að
leikendurnir þurfi — a-uk list-
rænna hæfileika — á ta-lsverðu
þreki að halda til að gera heila-
.brot skáldsins sannfærandi. Það
gerðu þau Taylor og Burton
vissulega, en mér finnst þeim
Helgu Valtýsdóttur og Róbert
Arntfinnssyni ekki hafa tekizt
það síður. Sérstaklega var
áhrifaríkt að sjá og heyra,
bvernig Helga bcikstaflega
íklæddist hinu hrjúfa foragtar-
gerfi Mörtu.
Ég held, að þegar timar líða
fram og þessar sýningar fara að
fyrnast í huganu-m, m-uní samt
iengst endast þar nokkrar skýr-
ar og lifan-di myndir af túlkun
,Helgu á þeirri mögnuðu per-
sónu: Mörtu.
Frú Bryndís Brynjólfsdóttir:
„Ég hafði mjög gaman af að
sjá leikritið í Þjó&leikhúsinu, og
því hafði ég beðið m-eð nokk-
u-rri e-ftirvæntingu kvikmynd-
arinnar. Kvikmyndin var ekki
síðri, en-da gefa kvikmyndir
tilefni til meiri fjöllbreytni í
sviðssetningu.
Ég held að höfundin.um-, Ed-
ward Al'bee, hafi tekizt sérlega
vel. Leikritið er lýsing athyglis-
verðs vandamáls tvennra hjóna,
sem ekki geta eignazt barn og
m-eð þeim myndast ýmsaT sálar-
flækjur. Bæði leikendum Þjóð-
leikhússins og kvikmyndarinnar
hefur tekizt vel að gæða persón-
urnar lífi.
Erfitt er að gera upp í milli
túlkunar Helgu Valtýsdóttur og
Elisabethar Taylor. Þeim tókst
báðum, að gera Mörtu að
ógleymanlegri persónu, en mér
féll betur við Burton í hlutverki
eiginmannsins en Rótoent Arn-
finnsson, þótt ekiki s-é unnt ann-
að en gott eitt um leik hans að
seigja.. Þá fannst mér Sandy
Dennis í aukakvenh-lutverki
kvikmyndarinnar sýna einkar
athyglisverðan lei-k.
f auglýsingu kvikmyndahúss-
ins segir, að kvikmyndin hafi
markað t'ímamóit í bandarísikri
kvikmyndagerð, og tel ég rnj'ög
lí-klegt, að þar sé rétt herm-t.
-Því vil ég hvetja fó'lk til þess að
sjá þessa atihyglisrverðu mynd“.
Tómas Einarsson, kennari:
Ég sá leikritið í Þjóðleik-hús-
inu á sínum tíma og svo kvik-
myndina í Auaturbæjarbí'ói um
daginn. Báðar þessar sýningar
eru m.ér hugstæðar, en þó verð-
ur'kvikmyn-din mér m-innisstæð-
ari, ve.gna þess að þar kemst efni
verksins betur til skila og á
áhrifarikari hátt. í kvikmyndinni
gera allir leikararnir hlutverk-
um sínum mjög góð skil.
Um þetta skáld’verk ha-fa stað-
ið deilur og sýningar á því víða
bannaðar, Ég ætfla ekki að
blanda mér í þær deilur, en hins
vegar þykir mér líklegt, að marg-
ir áhorfenda kannist þar við
ýmislegt, sem þarna kermi-r fram,
af persónulegum kynnum.
Nýr Sur-
veyor
Kennedyhöfða, 7. nóv.
AP—NTB.
• BANDARÍSKIR vísindamena
skutu í dag á loft nýjum
Surveyor gerfihnetti sem fær
einkennistöluna „6.“ og hefur
það verkefni að kanna mögu-
leika á því að lenda mönnuðu
geimfari „í miðju andliti karls-
ins í tunglinu“ það er að segja
— geimfarið á að reyna mjúka
lendingu á „miðsvæðinu“ svo-
nefnda „sinus medir“, sem er
f jalllendi og gíga og liggur
næstum á miðju hins sjáanlega
yfirborðs tunglsins. Ferðin til
tunglsins mun taka um 65 klst.
klst. en gerfihnettinum var
skotið á loft með tveggja þrepa
Atlas Centaur eldflaug.
Það er engan veginn víst, að
þessi tilraun takist, — einn af
yfirmönnum tilraunarinnar,
Benjamin Milwitsky, segist ekki
gefa Surveyor nema 47% mögu-
leika á að lenda mjúkri lend-
ingu á þessu erfiða svæði.
Stormahafið sagði hann, að væri
hreinasti barnaleikur miðað við
fjalla- og gígasvæði þetta,
gígarnir væru af öllum stærð-
um og þar sem ekki væri fyrir
hendi geimfari, er stýrt gæti
geimfarinu áð heppilegasta
lendingarstaðnum, væri tæpast
við góðum árangri að búast.
Hinsvegar væri nauðsynlegt að
gera slíka tilraun, því að verði
menn sendir til mánans verða
þeir að geta bjargað sér í slíku
umhverfi. Ætlunin er að kanna
lendingarmöguleika á mörgum
fleiri stöðum á tunglinu, áður
en tekin verður ákvörðun um
þáð hvar fyrstu mennirnir
verða látnir lenda.
Kúrdar semja við íraksstjóm.
Baghdad, 30. október. AP.
Mus'tafa Barzani, leiðtogi
Kúrd-a í írak og stjórn íraks hafa
nú komizt að samkomulagi >um
heimflutning Kúrda, seim hu-rfu
frá þorpum sínuim í írak meðan
á byltingu Kúrda þar stóð. Búizt
er við því að samkom-ulag þetta
verði birt opinberlega í nóvem-
ber n.k. og standa vonir til, að
með því ijúki óöld þeirri sem
ríkt h.efur í n-orðanverðu írak
um hart nær fjögurra ára skeið
vegna illdeilna Kúrda og íraks-
stjórnar.