Morgunblaðið - 23.01.1968, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 1968
13
Dys Strindberg-s.
En ferð þeirra Andrée geng
ur enn skrykkjótt. Strindberg
bókfærir síðari hluta dagsins
13. júlí, en ætlar að leggja sig
kl. 7 en fær ekki ró fyrir stöð
ugum rykkjum og hnykkjum.
Kl. 8 um kvöldið kasta þeir
ýmsu út, meðal annars miklu
Eldunartækið.
af matvælum. Ferðin gengur
síðan vel um hríð en svo lygn-
ir. Um miðnætti slitnar
lengsta daglínan. Andrée er
stöðugt up.pi og rannsakar ís-
inn. Kl. 6.20 um morguninn1 14.
júlí lyftist loftfarið að þá opna
þeir báða gaslokana og hleypa
út gasi og eru komnir niður ki.
6,29 og stíga út úr lof.tfarinu kl.
8.11. Þessari loftsiglingu er lok-
ið og þeir eru ienlir heilir á
ísnum og öll tæki heil, jafnvel
þau viðkvæmustu. Þeir félagar
komust 470 km. norðaustur frá
Danaeyju og hafði þá borið af
leið til vesturs.
Þeir lentu loftfarinu á 82. gr.
66 mín. norður og 29. gr. 52
mín. austur, þreyttir og svang-
ir. En til setu var ekki borðið
því bjarga varð því, sem legið
gat undir skemmdum, ef veður
versnaði. Það tók þá sjö klukku
stundir. .
Nú unnu þeir að því í heila
viku að búa sig af stað. Kom
S'ér vel að allur búnaður þeirra
var vel úr garði gerður. Þeir
höfðu þrjá sleða og léttan bát
úr va.nsheldum striga. Þeir
voru því vongóðir um að allt
my.ndi vel fara. Meðan þeir
dvöidu þarna á ísnum hafði þá
borið 30 km. í suðvestur er
kcminn var 20. júlí og næsta
sólarhring bar þá 8 km. í suð-
austur. Hinn 22. júlí kl. 6 síð-
degis leggja þeir af stað og
hyggjast reyna að ná Flora-
höfða á Franz Jósefslandi, en
þar var stærsta forðabúr
þ'sirra. Þeir höfðu í byrjun 160-
200 kg. á sleða, sem voru þá
svo þungir, að þeir urðu að sel-
íiytja þá, þar sem hver og einn
gat ekki dregið hjálpariaust
sinn sleða. Þetta er tafsamt
svo þeir létta á sleðunum.
minka matvæli og vonast til að
g.eta haft nóg fyrir sig að leggja
með veiðiskap. Þeir höfðu þá
veitt bæði ísbjörn og fugla.
IÞegar þeir leg.gja af stað eftir
endurskipulagninguna hefir
Andrée 134,2 kg., Strindberg
141 kg. og Frænkel 153,8 kg.
Nákvæm skrá er til yfir allt,
sem var á sleðunum. Matvæli
höiðu þeir til 45 daga.
Ferðalagið á ísnum reynist
feikilega erfitt. ísinn er
ósléttur, það svo að stundum
verða þeir að höggva sér leið
yfir hann. Þeir ösla krapaelg
og falla niður í vakir. Eitt sinn
er Andrée nær drukknaður, en
fleytir sér á bakinu þar til fé-
lagar hans koma honum til
bjargar. Þetta er þeim samt
erfiður róður og rauniar ráða
þeir engu um það hvert þá ber.
ísinn er á stöðugu skriði fyrir
straumum og vindi. Þeir erfiða
oft allt að 16 klst. daglega,
lenda hvað eftir annað ,,ofan
í“ en láta þó engan bilbug á sér
fin,na. Frænkel fær illt í fót og
magaveiki, en hvorttveggja
batnar. Þótt haldið sé stöðug.t
austur ber þá samt vestur. Þeg-
ar kominn er 12. septem.ber gef-
ast þeir upp við öll áform um
að ná landi og taka að búast
fyrir á ísnum. Þá ber hægt inn
skotín var af norska selfang-
aranum.
í sundið milli Svalbarða og
Franz Jósefslands.
Á ferðinni um ísinn eru þeir
frekar léttklæddir og þeir eru
léttir í lund._ 4. september er
hátíðisdagur, því þá er afmæli
'Strindbergs. Andrée vekur
hann mað bréfi frá unnustu
hans og ættingjum. Það varð
Slrindberg til mikillar gleði.
Sérstakur matur er til miðdeg-
isverðar og sjálfur hélt Strind-
berg upp á þetta m.eð því að
fara duglega ofaní ásamt sleða
sinum. Morgunverðurinn er
bjarnarbuff með brauði og
baunasúpa með bjarnarkjöti og
bjarnarfeiti. Miðdagsverðurinn
er steikt bjarnarkjöt, sem hald-
íð hafði verið heitu undir vest-
inu, brauð með gæsilifrakæfu,
Straufferkaka með saftsósu,
saft og vatn, ræða fyrir Nils og
að lokum súkkulaði. Frásagnir
Andrée eru o£t gamansam.ar í
dagbók hans.
Loks sjá þeir að ísínn verður
að vera þeirra vetirardvalar-
staður. Þe.r taka að byggja sér
snjóhús og er Strindbarg bygg-
ingarmeistarinn.
Hinn 18. september er mikill
hátíðisdagur, því þá eiru liðin
25 ár frá valdatöku Oscars II
Svíakonungs. Þennani dag er
hátíðamatur, selsteik og ísmáv-
ar, steikt í smjöri og selspiki,
selalifur, heili og nýru, smjör
og Schumacherbrauð, vín,
súkkulaði, rúsinubrauð og
hindbenjasaft, por.tvín frá 1834,
Antonio de Ferrara, gjöf frá
konunginum. Andrée flytur
skálarræðu fyirir kónginum.
'Húrra. Þjóðsöngurinn sunginn
einradda.
Kex, smjör og ostur og loks
vín. Um daginm hlskti fáninn
við hún yfir baekistððinni.
Snjóhús Strindbergs er hin
ágætasta bygging, skipt í 3 her-
bergi. Hann hafði getað steypt
húsið upp með því að blanda
saman snjó og vatni, sem fraus
jafnóðum og hann bar leðjuna
á veggina. Og þarna héldu þeir
sig og bjuggust undiir veturinn,
gátu skotið nægilegt til matar,
sem nægði allt fram í apríl, svo
ekki þurftu þeir að óttast hung-
ur. Svo skeður lítið, a.m.k. fer
dagbókarfærslum að fækka.
Enn hafa þeir ekki að fullu
gengið £rá húsinu hinn 1. okt.,
en gerðu ráð fyrir að ljúka því
að utan hinn 2. okt. En þá um
nó.ttina ske ósköpin. íshellan,
sem þeir höfðu búið á brotnaði
í mörg stykki og vatn fossaði
inn í húsið þeirra, einn veggur-
inn hékk út yfir sköirina. Þeir
urðu að hafa sig alla við til að
ná saman dóti sínu, sem var nú
á mörgum jökum. Þetta tókst
og þeir voru svo léttlyndir að
sofa í húsinu næstu nótt.
„Enginn hafði misst kjark-
inn. Með slíkum félögum ætti
■maður að geta sigrað hvaða
erfiðleika, sem að höndum ber“,
skrifar Anidrée síðast í stóru
dagbó kina, sem eftir hann
fannst. Slitur fannst úr annari
daglbók, en þar er litt læsilegt.
Þannig er álitið að flothylki
frá Andrée-leiðangrinum hafi
rekið.
iStrindberg skrifar orð og orð í
'almanak sitt. En ekkert finnst
ritað eftir þá eiftir 17 október,
en þá er það Strindberg sem
skrifar í dagbók sína „heim kl.
7,5 e.m.“
Eftir þetta hvílir leyndardióm
urinn miteli yfir afdrifum þess-
Hin stóra dagbók Andrées var
vafin innan í þessa peysu og
varðveittust þannig hinar mik-
ilsverðu upplýsingar um leið-
angurinn.
ara þriggja mjög svo vösku
manna.
Snemma í ágústmánuði árið
1930 er norskt veiði og rann-
sóknarskip, „Bratvaag", að veið
um við Hvíteyju. Skipið er á
leið til Franz Jósefslandis og
með því vísindamenn sem ætla
að framkvæma þar mælingar
tog er foringi þeirra dr. Gunn-
■ar Horn.
Þeir skipsmenn hafa orðið
varir við rostunga við eyjuna
og vinna þá hinn 6 ágúst, draga
á 'land og gera efi þeim, en
senda tvo unga menn upp á
eyjúna til að leita drykkjar-
vatns. Ungu mennirnir verða
varir við a'lúminiumlok, þegar
upp á eyna kemur, og fara að
leita að fleiri hlutum, er bendi
til að þar hafi menn komið.
Finna þeir þá bátinn og í hon-
um fjölda hluta og m.a. krók-
stjaka merktan „Pólarleiðang-
ur Andées 1896“. Þetta merki
var á fleiri hlutum, en eins og
fyrr er sagt, ætlaði Andée í
leiðangur sinn það ár. Skip-
stjóri og veiðimenn eru nú sótt-
ir og sjá þeir þegar, að þarna
höfðu þeir André borið beinin.
Dr. Horn er sóttur og stjórn-
aði hann upptöku jarðneskra
leifa þ.eirra félaga og farangurs
þeirra. Bein Strindbergs fund-
ust í dys nokkuð frá beina-
grind Andrées og hefir hann því
látizt á undan þeim Frænkel
og Andrée.
Ekki er rúm hér til að telja
upp allt það er fannst á Hvít-
eyju bæði af þeim Bratvaag-
mönnum og í leiðangri, sem far
inn var á skipinu „ísfbjörn" und
ir forystu Stubbendorffs blaða-
manns. En hann kom mánuði
síðar til Hvíteyjar. Fundust þá
bein Frænkels og hauskúpa
Andrées og talsver.t af dóti til
viðbótar. Snjór var þá meira
bráðinn en hið fyrra sinnið, en
mánuður leið mi'lli þess sem
skipin voru við eyjuna.
Heimkoma þeirra Andrées og
félaga var hinn 5. okt. 1930, er
,,Sven.sksund“ sigLdi með jarð-
neskar leifar þeir.ra til Stock-
holms í fylgd fjölda skip-a og
báta, en flugvélar svifu yfir.
Konungur Sviþjóðar flutti é-
varp, er kistur þessara djörfu
pólfara, voru lagðar á sænska
grund. Þeir voru loks komnir
heim.
Heimildir ti'l greina þessara
eru: Morgunblaðið frá 1930,
„Andrées Polarfærd 1897“ útg.
í Kaupmannahifn 1930 og „And
rée pólarfari og félagar hans“
eftir Ársæl Árnason, útg. í
Reykjavík 1931.
.: mt'zt yfir íshrönglíð með sleða Frænkels. Frænkel t.v., en
Andrée til hægri, en Strindberg aftan við sleðann. Ljós-
rnyndavélin var með sjálftakara.
vig.
Hinir ýmsu stjórnendur sambandsins talið frá vinstri: Sævar
Halldórsson, Aðalheiður Jónsdóttir, Alfreð Harðarson, Grétar
Þorsteinsson, Hilda Torfadótt . og Valdór Bóasson.
— Templarahöllin
Framhald af bls 5
fyrir fólk á aldrinum fjórtán
til sautján ára, en hinn um
kvöldið fyrir fólk sautjén til
tuttugu og fimm ára. Nú væri
lausnin komin fyrir unga
fólkið, sem hvergi hefði
fengið inni til að stunda
skemmtistörf.
Hann sagði, að alltatf vær-u
að bætast nýir félagar í saim-
tökin, og í nóvember hetfðu
bætzt við fjörutíu é Akra-
nesi, tuttugu í Sandgerði og
hundrað og sextíu í Vest-
mannaeyjum. Kvað hann
einkar gott samstartf vera
milli samtakanna og skól-
anna utanbæjar þannig að
skemmtanir og ferðalög
væru öll ákveðin í samráði
v.ð stoólastijóra, svo að ekki
rækjust á nám, skemmtanir
eða samkomur, og mæltist
þetta afar vel fyrir almennt.
Sævar Halldórsson frá
Keflavík sf gði, að hjá þeim
suður frá væri eiginlega eng
inn tshnn maður með mönc,-
um hjá krökkunum, nema
hann væri í félaginu, því
væri þetta algjört aðalatnði
hjá þeim. Hann kvað forráða
menn þar ekki stunda það
neitt að prédika bindindi fyr
ir félagsmönnum, en fólkið
tæki það upp hjá sjálfu sér
að fylgja þairri stefnu. Sagði
hann þá starfa til háltfs á
móti Æskulýðisheim'linu þar.
Sagði hann samtökin þar
hafa fengið kennara suður
eftir til að kenr.a félagsfólki
göm!u dansana, og væri það
mjög vinsælt meðal unga
fólksins. Hann sagði, að fólk
af öllum Suðurnesjum sækti
þessar samkomur. Aðspurð-
ur um það, hvort, aðrir Suð-
urnesjamenn styrktu starf-
semi félagsns suður þax,
kvað hann það ekki vera, en
hins vegar væri það æskilegt,
ti'l að geta gert starfsemina
umfangsmeiri, en hún væri
nú.
GLERQLL
Amerísk og dönsk glerullar-
einangrun með ál- og
asfaltpappa.
Glerullarm.íttur og laus
glerull í pokum.
Glerullarhólkar til einangr-
unar á pípum.
J. Þorláksson & Norðmann hf.