Morgunblaðið - 24.02.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 196-8
3
- Sumariö ’37
— L.R. frumsýnir nýtt leikrit eftir Jökul
Jakobsson
Geir Hallgrímsson borgarstjóri og Jónas B. Jónsson skrifa und-
ir samninga.
Nýtt húsnæði skáta
í Háagerðisskóla
LEIKFÉLAG Reykjavíkur frum
sýnir n.k. miðvikudag nýtt leik-
rit eftir Jökul Jakobsson —
Sumarið 37 — og er þetta fjórða
leikrit Jökuls sem L.R. sýnir.
Leikendur eru fimm: Lorsteinn
Ö. Stephensen, Helga Bachman,
Helgi Skúlason, Þorsteinn Gunn
arsson og Edda Þórarinsdóttir,
en þetta er hennar fyrsta hlut-
verk hjá L.R. Leikstjóri er Helgi
Skúlason, en Steinþór Sigurðs-
son gerði leikmynd.
— í þessu leikriti slær Jökull
á nýja str-engi, sagði Helgi Sikúla
son, þegar han skýrði frétta-
mönnum frá frumisýningunni í
gær. 'Hann hefur nú flutt sig úr
Vesturbænum og er kominn í
fínna hverfi fyrir austan læk.
Leikritið gerist í dag, þó nafn-
ið gæti bent til annars, en það
á sína skýringu, sem kem-ur í
jós, þegar á leikinn l-íður.
Þorsteinn Ö. Steph'ensen leik-
ur útgerðanmann — mikinn fjár-
málaspekúlant. Við Edda leikutn
börnin hanis og Helga og f>or-
steinn Gunnarsson leika maka
okkar — tengdabörn útgerðar-
mannsinis.
Leikritið er í fjórum þáttum,
sem allir gerasit á sa-ma h'álfa
sólaúhrinignium, og ftjallar um
inn'byrðis ábök þesisara fjöl-
skyl'dumieðlimia í ijósi umhverf-
iisins, se-m þau búa við.
— Hvenær hóifust æfingar?
— Æfingarnar hótfust í haust.
Þá v'oru tveir þættir tillbúnir, en
h-inir urðu til eftir því sem á
leið. Þetta verk er því samið
í Jei'khúsanda-num, ef svo mæbti
segja.
NÝLEGA er komin út sextánda
bókin í Alfræðasaíni AB, og
nefnist hún HjóLið. FjöWi kunn-
áttumanna hefur átt hlut að
samningu bókarinnar undir sér-
fræðiiegri stjórn Wilfreds Ow-
en, sem hefur staðið fyrir um-
fangsmiklum samgöngurann-
sóknum víðsvegar um heim, ým-
ist á vegum Sameinuðu þjóð-
anna eða einstakra ríkja, Hefur
hann skrifað m-ehkar bækur um
vandamál nútíma umferðar, en
það eru m.a. þau efni, sem Hjól-
ið tekur til að verulegum hluta.
Það er Páll Theódórsson eðlis
fræðingur, sem þýtt hefur bók-
ina á islenzku og skrifar hann
jafnframt formála fyrir henni,
þar sem m.a. er komtet svo að
orði: „Hjólið er ein elzta og
merkasta uppfinning mannkyns-
ins, svo einfalt sem það mætti
þó virðast. Bók þessi rekur sögu
þess allt frá því að Súmerar
fundu það upp um 3500 árum
f. Kr. og fram til okkar daga.
Hún rekur einnig þróimarsögu
samgöngutækjanna, veganna,
jórnbrautanna og brúnna. Hún
lýsir áhrifum farartækjanna á
auðsæld þjóða og þeim þjóðfé-
lagslegu breytingum, sem fylgt
hafa vexti samgöngutækninnar.“
Þannig má segja, að saga Hjóls-
ins sé einnig í reyndinni þró-
unarsaga mannkynsins í stórum
dráttum. Samgöngur og menn-
ing hafa alla tíð staðið í órofa
tengslum .
Nú kynnu ýmsir að halda, að
baráttan fyrir bættum samgöng
um sé tiltölulega ný á nálinni
— á mælikvarða mannkynssög-
unnar. En því fer viðstfjarri. Eins
og skemmtilega er greint frá í
þessari bók, Hjólinu, á hún sér
sögu, isem rekja má mörg þúsund
ár aftur í tímann, eða allt frá
því, þegar hvorki þekktust hjól
né tamin dýr og enginn maður
— O —
Fyrri leikrit Jöikuls sem L..R.
h-efur sýnt, eru: Pókó'k, sem
Heigi Skúlason stjórnaði, Hart í
bak, sem Qísli Halldónsson
stjórnaði og Sjóleiðin ti-1 Bag-
dad, en því stjórnaði Sveinn Ein
arsson, 1-eikhússtjóri.
— O —
Nœsta verketfni L.R. verður
Hedda Gabler eftir Pbs'e.n. Æf-
ingar eru hafnar og verður frum
sýningin um mánaðamótin m-arz-
aipríl. Leikstjóri er Sveinn Ein-
arísson, en leikmyn-dir gerir
morskur maður. Leikendur í
Hedda Gabl'er eru sjö: Helgi
Skúlason, Guðrún Ásmundsdóft-
ir, Helga Badhman, Jón Sigur-
björnssOn, Guðmundur Pálsson,
Áróra Halldórsdóttir og Þóra
BOrg.
Æfingar eru einnig hatfnar á
„Leynimelur 13“ eftir Þrídrang
og verður frumsýningin ein-
hivern tíma með vorinu. Leik-
stjóri er Bjarni Steingrímsson,
en með aðalhlutverkin fara: Guð
mundur Pálsson, Sigr'í-ður Haga-
l'ín, Guðrún Ásmundadlóttir, Emi-
l'ía Jónas-dóttir og Jón Sigur-
björnss'on.
— O —
L.R. sýnir nú þrjú leikrit.
Koppalogn eftir Jónas Árnason
hefur verið sýnt 2i6 sinnum frá
áramótum, alltaf fyrir fu-llu húsi.
Barnaleikritið Snjólkarlinn okk-
ar eftir Odd Björnssion hefur ver
ið sýnt 22 sinnum og Indíána-
leikur hefur verið sýnt um 30
sinnum. Eru nú aðeins eftir tvær
sýningar á Indíánaleik.
komst lengra en fætur hans gátu
borið hann. En á 5. ársþúsundi f.
Kr. lærðist mönnum að temja
hin fyrstu burðardýr og hefur
varla nokkur nýjung vaWið
rneiri breytingu á högum manna
eða orði ðþeim jatfnmikiisverð
hjálp í lí'fsbaráttunni. Um það
geta íslendingar borið, þvi að
segja má, að gagnvart samgöng
um á landi ,hafi þeir búið að
þessari „nýjung“ einni allt fram
á þessa öld.
En betur mátti gera, eins og
bezt sýndi sig með tilkomu hjóls
ins, sem jafnan verður talin ein
MBL. barst í gær eftirfarandi
athugasemd frá Iðnlánasjóði:
Laugardaginn 17. þ. m. birtist
í Mbl. grein eftir Eyjólf ísfeld
Eyjólfsson, „Fiskað í gruggugu
vatni“. I grein þessari segir m.
a.: „.. Þó mun árangur þeirr-
ar viðleitni lítill, ef bori'ð er
saman við fyrirgreiðslu Iðnlána-
sjóðs til Kassagerðar Reykjavík-
ur sem mun hafa numið 15 millj.
kr. á sl. ári . “.
í þessu sambandi og að gefnu
tilefni vill stjórn Iðnlánasjóðs
taka það fram, að hér er ekki
um venjulega lánveitingu Iðn-
lánasjóðs að ræða. Samkvæmt
lögum nr. 45 , 3. apríl 1963, hef-
ur Tðnlánasjóður gefið út sér-
stakan flokk vaxtabréfa í þeim
tilgangi að breyta lausaskuld-
um iðnfyrirtækja í föst lán. Fer
SKÁTASTARFSEMIN er nú
orðin svo umfangsmikil, að
henni er skipt í fimm heild-
ir, er hver uin sig hafa sína
sérstöku bækistöð. Þetta er
ein þeirra.
Á fimmtudag, 22. febrúar, var
tekin í notkun formlega nýtit
húsnæði fyrir skáta í Bústaða-
hverfi, að viðstöddum borgar-
stjóra, borgarráði og fleiri gest-
um. Geir Hallgrímsson borgar-
stjóri tók til máls, og afhenti
um leið til 25 ára hálfa jörðina
Úlfljótsvatn, 60—70 ha, á leigu,
en leigan mun verða 100 kr. ár-
lega. Undirrituðu þeir samn-
frumlegasta uppfinning, sem
gerð hefur verið. Það átti sér
enga hliðstæðu eða fyrirmynd í
náttúrunni og gat þess vegna
einungis komið fram sem sjálf-
stætt sköpunarverk mannshug-
ans. En jatfnframt hetfur það
gerzt slíkuT áhrifavaldur, að
hægt er, framar en með flestu
öðru móti, að ráða þróimarstig
þjóðanna af þeim hjólbúnu sam
göngutækjum, sem þær hafa í
þjón-ustu sinni.
f bókinni Víkingunum, sem
kom út fyrir jólin, má sjá mynd-
ir af vögnum frá fomöld Norður
landa, en hér á landi komu slik
samgöngutæki lítt við sögu fyrr
en um síðustu aldamót, enda
þess ekki að vænta í vegalausu
landi. Enn muna rosknir menn
gömlu póstvagnana, sem þóttu
mikil samgöngubót, en tíambil
þeirra átti sér skamman aldur.
Það voru þó ekki jámbrautir,
sem hér leystu þá atf hólmi, eins
það fram á þann veg, að Iðn-
lánasjóður afhendir viðkomandi
fyrirtæki, að uppfylltum ákveðn
um skilyrðum, skuldabréf, sem
það notar aftur til að greiða
með viðskiptaskuldir í sínum
vi'ðskiptabönkum.
Hér er því ekki um peninga-
lega fyrirgreiðslu að ræða af
hálfu Iðnlánasjóðs, heldur fyrir-
greiðsla varðandi breytingu á
lausaskuldum í föst umsamin
lán milli iðnfyrirtækja og við-
skiptabanka þeirra. Er hér um
hliðstæða fyrirgreiðslu að ræða
og veitt var fyrirtækjum í sjáv-
arútvegi og fiskiðna'ði eftir
gengisbreytinguna árið 1960, og
ennfremur fyrirgreiðslu við
landbúnaðinn samkvæmt lögum
um breytingu á lausaskuldum
bænda í föst lán.
ingá, Jónas B. Jónsson, skátahöfð
ingi og borgarstjóri. Þór Sand-
holt flutti síðan þakkarávarp, og
minntist 111 ára afmælis Baden
Powells, er stofnaði skátahreyf-
inguna. Frú Hrefna Tynes þakk-
a'ði einnig fyrir hönd kvenskát-
anna, og voru nokkrar stúlkur
sæmdar heiðursmerkjum.
Bærinn lét húsnæði þetta í
té síðastliðið haust. Skátasam-
band Reykjavíkur kostaði inn-
réttingar, skátarnir í hverfinu
sáu sjálfir um framkvæmdir. —
Kaffisölunefnd og bazarnefnd
hafa lagt fé í innanstokksmuni
og gluggatjöld.
og annans staðar varð raunin,
heldur bílarnir. íslendingar voru
fljótir að átta sig á þýðingu
þeirra og það var að tilhlutun
Alþingis, að fyrsti bíllinn kom
hingað sumarið 1904, en þá mátti
bifreiðatæknin ennþá teljast á
frumskeiði. En eins og getið er
um í formála Hjólsins voru samt
ekki allir jafnhrifnir af þessu
„nýjabrumi" og einn þingmanna
lét svo um mælt, að yrði styrk-
veitingin samþykkt, mundu
verða fleiri jarðarfarir árið
1905 en nokkru sinni áður, svo
það yrði mesta nauðsyn að
fjölga prestum til að jarða alla
þessa menn, og læknum, þó ekki
væri til annars en að gefa dán-
arvottorð."
Satt er það, að framtfarir hafa
giaman áhættur í för með sér
og á það ekki sizt við um bilana
Vlð lestur Hjólsins veitist mönn
um -hrollvekjandi sýn yfir tröll
aukin vandamál sívaxandi um-
ferðar, en einnig gefst mönnum
þar að horfa inn til nálægrar
framtíðar, þar sem enn hyllir
undir ný farartæki og nýjar
lausnir á vandamáiunum.
Þannig er Hjólið ekki aðeins
söguleg frásögn til fróðleiks og
sikemmtunar, heWur er þar öllu
öðru framar fjallað um tíma-
bæra hluti, sem hverjum nú-
tímamanni eru persónulega nær
stæðar. Bókin er 200 bls. og hef-
ur að geyma mikinn sæg mynda,
þar á meðal litmyndir á um það
bil 80 síðum. Verðið er enn hið
sama og verið hefur frá upphafi
á bókum Alfræðasafnsins.
(Frá AB).
Góð aðsókn að
sýninguJóhanns
MJÖG góð aðsókn hefur verið
að yfirlitssýningu Jóhanns
Briem, sem stendur yfir í ný-
byggingu Mentaskólans þessa
dagana. Sýningin verður opin
daglega frá 2—10 e.h. til 3 marz
nk.
STAKSTEINAR
Klókindi Framsóknar-
foringjanna d við-
s% iptasviðinu
Foringjar Framsóknarflokks-
ins eru öðru hverju að skýra
landslýð frá því, að þeir viti t
alla leyndardóma viðskiptalífs-
ins, ekki þurfi annað en að þeir
fái að ráða yfir atvinnulífinu,
til að allt blómgist og öllum
farnist vel. Og víst er það rétt,
að ekki er hægt að neita því,
að frumlegar eru þeirra kenn-
ingar í viðskiptamálum oft á
tíðum. Þannig segir Tíminn t.d.
í gær, að algjörlega séu fráleit
þau sjónarmið, sem fram komi
í eftirfarandi málsgrein í blað-
inu Suðurlandi:
„Stjórnarandstæðingar voru
einnig á móti stórvirkjun í
Þjórsá, sem var möguleg vegna
þess að álbræðslan kaupir orku
frá þeirri virkjun.“
Tíminn segir að stórvirkjun
við Þjórsá hafi svo sannarlega
verið möguleg, burtséð frá þvi, *
hvort álbræðslan keypti orku.
Framsóknarsnillingarnir í við-
skiptamálum vildu sem sagt
byggja orkuverið við Búrfell,
án þess að notað yrði nema brot
orkunnar. Þeir eru stundum stór
tækir þótt þeir séu býsna litlar
sálir annað veifið og í þetta
skipti hefur þeim ekki þótt muna
um það að festa gífurlegt fé
í óarðbæru orkuveri. Svo er það
mál út af fyrir sig, að ekki
hefði nein ábyrg lánastofnun
eins og Alþjóðabankinn lánað í
slíkt glæfrafyrirtæki, ef það var
bara byggt „upp á sport.“
Hafa ekki vit á að
hafa hljótt um sig
Annars skyldu menn ætla, að
Framsóknarforingjarnir hefðu
vit á því að hafa hljótt um
afstöðu sína til álmálsins og
virkjunar Búrfells. Þeir börðust
á móti þessum framfaramálum
með öllum ráðum, óheiðarlegum
sem heiðarlegum, og voru þar '
engir eftirbátar kommúnista, sem
að sjálfsögðu berjast ætíð gegn
framfaramálum. Áreiðanlegt er,
að svo til sérhver landsmaður
sér nú, að rétt var að leggja
út í þessar stórframkvæmdir,
enda mundi nú vera geigvæn-
legt atvinnuleysi Suð—vestan-
lands, ef þessar stórframkvæmd-
ir stæðu ekki yfir. Og þegar
íslendingar verða fyrir miklu á-
falli, vegna óhagstæðrar utan-
ríkisverzlunar, sjá menn líka,
hve þýðingarmikið það er að
hafa öruggar gjaldeyristekjur,
eins og þær, sem við munum
um ókomin ár hafa af álvinnsl-
unni í Straumvík.
Stóriðnaðui stefna
framtíðarinnar
En bygging álbræðslunnar er
aðeins byrjun á þeirri stóriðju,
sem nauðsynlegt er, að á Islandi
rísi upp. Við getum ekki vænzt
þess að bæta stöðugt lífskjör
okkar og búa við svipuð eða
betri lífskjör en nágrannaþjóð-
ir okkar, nema því aðeins að
við hagnýtum tæknina og fjár-
magnið, látum vélarnar vinna,
svo að fólkið geti menntazt og
notið heilbrigðra frístunda. Það
er síður en svo nokkurt van-
mat á þeim atvinnuvegum, sem
fyrir eru, þótt menn vilji sam-
hliða byggja upp nýjar atvinnu-
greinar. Raunar er það hið
mesta afturhald, þegar einhverj-
ir þeir, sem ákveðna atvinnu-
grein hafa stundað, sjá ekki ann
að og fjargviðrast út af þvi,
að nýjar greinar rísa upp vlð
hlið þeirra, sem fyrir eru. Sem
betur fer er þetta raunar fá-
títt, en þeir menn eru til, sem
aldrei sjá út fyrir þrengsta hring
eiginhagsmuna, og þá auðvitað
misskilinna hagsmuna, vegna
þess að ein atvinnugrein styður
aðra, gagnstætt því sem sumir
vilja vera láta.
HJOLIÐ
Nýjasta bókin í Alfrœðisafni AB komin út
Athugasemd frá
Iðnlánasjóði
\