Morgunblaðið - 24.02.1968, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24.‘FEBRÚAR 196«
ítkánnermanföi
f ■■ ,•.»•■.
.
4* dc f fytAito*, S<r/ 'fxr ,ffWc ot / foril*
ÖÆffír jj fV «• »-xí VrtvA’ ^
: M.x- >•>« .'•.«>.XÍU'V>. ;<f. W.'V.» <•.;> ? d * v> ftgBBgjP
ííf»»« > ( ofv ú'a *?. >. fxx'* 3<'.

20 ára afmæli íslenzku
gærukápunnar
Atik gráu skinnanna eru þau
hvítu lituð í loðkápur
IJM þessar mundir eru liðin
20 ár síðan farið var að fram
leiða loðkápur úr íslenzkum
gærusTtinnum í Svíþjóð og
var það tilefni hátíðahalda,
er efnt var til 2. febrúar í
bænum Transás. Fyrir 20 ár-
um byrjaði maður að nafni
Thord Stille að Iáta súta sér-
staklega og framleiða .loðkáp
ur úr íslenzkum gærum. Og
nú fer mikið af þeim 75 þús-
und gráu gærum, sem fram-
leiddar eru hér á ári hverju,
í loðkápur á konur. Fljót-
lega gekk David Johansson,
sem er eigandi einnar stærstu
sútunarverksmiðju á Norður-
löndum, í félag við Stille og
kom þekking hans sér vel við
sútunartilraunirnar. Kona
Thords Stille, Doris, teiknaði
loðkápurnar, en hún er feld-
skeri að iðn. Nú er fram-
leiðslan á íslenzku gærupels-
unum orðin það mikil að 15
aðrir sænskir loðkápufram-
leiðendur eru einnig farnir að
nota íslenzkar gærur í loð-
kápur. T.d. tók stærsti loð-
kápuframleiðandinn í Svi-
þjóð, Oscar Wigen, snemma
upp samvinnu við Stille um
framleiðslu á loðkápum úr is-
lenzkum gærum.
Á síðari árum hefur það
farið mjög í vöxt að ungar
stúlkur gangi í loðkápum, og
Árni Tryggvason, sendiherra
íslands í Stokkhólmi og frú
Sigrún Ögmundsdóttir. Full-
(trúi félagsins ísland—Sví-
þjóð var Brinck aðalræðis-
maður frá Stokkhólmi. Þá
var þarna ung islenzk stúlka
í þjóðbúningi, Guðrún Þor-
varðardóttir úr Kópavogi. ís
lenzkir fónar blöktu úti og
inni, þar sem gæruskinn
prýddu veggi veizlusalarins
og framreiddir voru íslenzk-
ir réttir, sem höfðu komið
flugleiðis frá íslandi. Á mat-
seðlinum voru í forrétt ís-
lenzkir kaldir smáréttir, svo
sem síld, humar, reyktur lax,
ryklingur með smjöri, pönnu
lenzku gærunum eins og við
gerum nú“, sagði hann.
Og Thord Stille útskýrði
málið þannig: Hann hefði
fyrr á árum unnið hjá Skinna
—Davíð, þar sem Gotlands-
gæran var vel kunn. Árið
1947 hefði eftirspurn eftir
pelsum aukizt, því konur
ffátu nú aftur farið að veita
sér þá. Og þá var ekki nema
eðlilegt að leita út fyrir land
steinana til .að útvega skinn
í loðkápur. „Við þekktum líka
íslenzku gæruna hjá Skinna
—Davíð, þar sem hún var sút-
uð í gólfmottur, og hún líkt-
ist heilmikið Gotlandsgær-
unni“, sagði hann. „Það var
því ekki nema eðlilegt að ég
gerði mér ferð á hendur til
íslands til að kynnast roll-
unum þar.“ Þannig var upp-
haf þess að íslenzkar gærur
eru nú notaðar í loðkápur.
Mjög mikið var skrifað um
íslenzku gærupelsana í
sænsku blöðin í tilefni af
tvítugs afmælinu, og eru upp-
lýsingarnar hér að mestu úr
þeim. M.a. stóð í einu þeirra,
að íslenzkir bændur mundu
ekkert vera í vandræðum
með að vita hvar staðir eins
og Sierra Nevada eða Guadal
canal væru. En heyrðu þeir
talað um Transás, sem tæki
við megninu af gærum
þeirra, þá færi að vandast
málið. Því er rétt að upplýsa
að Transás er lítill bær í
Smálöndum í Svíþjóð. Þetta
mun vera um 20 þúsund
manna bær og miðstöð Ioð-
skinnaframleiðslunnar í land
inu. Loðskinnaiðnaðurinn er
því aðalatvinnuvegur bæjar
búa. Og í sænsku blö'ðunum
stóð í sambandi við afmæli
íslenzku gærupelsanna, að
um 200 manns hefðu af þeim
atvinnu sína.
Og nú er komið nýtt upp
á teninginn í framleiðslu ís-
lenzku gærupelsanna, sem í
upphafi voru aðeins fram-
leiddir úr gráum skinnum.
Það eru mislitu loðkápurnar,
sem sérstaklega eru ætlaðar
ungum stúlkum. í blaðinu
„Pálstidningen“ birtist grein
um þessa nýjung, þar sem
sagt er frá því að Thord
Stille hafi árið 1958 fyrstur
manna í heiminum komið
fram með litaða ísl. gærupelsa
og þá strax hafi þeir fengið
þann dóm í blöðum að þeir
væru einstaklega sterkir og
léttir og einhver skemmtileg-
asta nýjungin í loðkápufram-
leiðslunni í mörg ár.
f blaðinu er haft eftir
Thord Stille, að ekki sé það
nein nýjung í Transás að
reynt sé að fá fram fallegar
loðkápur úr gærum. Þegar á
þriðja tug aldarinnar hafi
verið gerðar miklar tilraunir
með ýmsar kindategundir og
Loðkápur úr íslenzkum
konur og karla.
gærum eru framleiddar bæði fyrir
vinnslu á gærum þeirra. Þá-
verandi efnafræðingur í verk
smiðjunum, dr. Skarman, ann
aðist tilraunirnar. Gerði hann
þá þegar tilraunir með litun,
fyrst á gærum frá Suður—
Ameríku og síðan á áströlsk-
um gærum. Því hefði ekki ver
ið óeðlilegt, eftir að fram-
leiðslan á gráu gærupelsun-
um frá íslandi hafði gefið
svo góða raun og verið svo
vel tekið, að byrjað væri
einnig að gera tilraunir með
hvítu gæruskinnin. „Var ætl-
unin að fá fram falleg en
samt ódýr skinn, sem hægt
væri að lita eftir því sem
tízkan segir til um, eins og
ullarvörur eru framleiddar í
tízkulitum. Til þess þurfti al-
veg nýjan frágang á gærun
um. Skinnin þurfti að gera
þannig úr garði, að þau þyldu
mikinn hita, svo hægt væri
að „hitalita“ þau eins og ull-
ina. Með þekktum aðferð-
um urðu skinnin stíf og þung
og það gekk ekki. Þetta
vandamál tókst súturunum í
Transás þó að leysa og það
gerði okkur fært að sýna al-
gera nýjung á heimsmarkað-
inum haustið 1958, þ.e. gærur
í öllum hugsanlegum litbrigð-
um — alveg litekta en skinn-
in samt enn létt og áferðar-
falleg, segir Stille.
„Nú gerir markaðurinn enn
meiri kröfur til fallegra og
ódýrra pelsa“, er ennfremur
eftir honum haft. „Þá þarf
ekki eingöngu að binda sig
við unglinga loðkápur, því
fullorðnar konur klæða sig
nú meir en áður að eigin
smekk. Því liggur ljóst fyrir
að fjölbreytni í litum skiptir
nú miklu máli fyrir konur,
sem vilja klæðast litum, sem
falla í þeirra eigin smekk,
fara vel við augnalit þeirra
og persónuna alla o.s.frv. Og
hvað gæruskinnin snertir hef
ur gengið mjög vel að fram-
leiða þau til þessa. Við mun-
um því koma fram á loð-
kápumarkaðinn í Svíþjóð og
út um heim með góðar loð-
kápur úr lituðum íslenzkum
gærum með öllum nýjustu lit
brigðunum, sem konan og
tízkan kunna að krefjast. Og
þar að auki með lit, sem
ekki lætur á sjá svo lengi
sem loðkápan endist. Fyrir
íivaða aldursflokk sem er,
fást fallegir litir eins og
„silfursandur“, „sahara“, „pa
mír“ og „cuba“. Og fyrir þær
litaglaðari eru til tízkulitir í
gulu, rauðu, bláu og grænu.
í fyrsta sinn voru þessir lit-
uPu gæruskinnpelsar sýind-
ir á þingi loðkápuframleið-
enda i apríl sl.
Auglýsing um íslenzku gæru-
kápurnar.
því aukizt mjög framleiðsla á
alls kyns ódýrum kanínu og
hérapelsum. Hafa Englending
ar selt mikið af slíkum pels-
um til Svíþjóðar. Til að stand
ast samkeppnina við þá, hafa
þeir Stille og Wigen tekið að
framleiða loðkápur í ýmsum
litum úr íslenzkum gærum.
Lita þeir þá gærurnar og
binda miklar vonir við þessa
nýjung, svo sem skýrt er frá
síðar í þessari grein.
Loðkápuframleiðendurnir
Stille og Wigen efndu til
veizlu í tilefni af 20 ára af-
ímseli íslenzka gærupelsins
þann 3. febrúar í Transás.
Voru þar 130 gestir, mest loð-
kápuframleiðendur og blaða-
menn, en heiðursgestur var
Rósrauð gærukápa með brydd
ingum, handa ungri stúlku.
kökur og hangikjöt. Með
þessu var framborið „íslenzkt
brennivín, Svarti dauði, pils-
ner „Egill Skallagrímsson“,
ísvatn og mjólk“, eins og stóð
á matseðlinum, sem allur var
á íslenzku. Heitur matur var
lambahryggur og grænmeti
og með honum drUkkið „Bor
deau-söft — ísvatn“. I eftir-
rétt var svo skyr og rjómi
og „íslenzkt kaffi“.
í veizlunni voru margar
ræður fluttar. David Johans-
son eða Skinna—Davíð, eins
og hann er kallaður í Sví-
þjóð vegna sinnar stóru sút-
unarverksmiðju, sagði í ræðu
sinni að hann væri búinn að
flytja inn íslenzkar gærur í
50 ár, en í fyrstu eingöngu
til notkunar á gólf og í hús-
gagnaáklæði. Hann kvaðst
hafa verið vantrúaður í upp-
hafi, er Thord Stille kom
dragandi með gærur og vildi
fó þær sútaðar í loðkápur.
„Ég sagði að skinnin væru
of gisin neðst, svo skini í
húðina. Ég hélt satt að segja
ekki að okkur mundi nokkurn Frá veizluhöldunum í Tanás. Frá vinstri: Gösta Stahl frá Tranás, frú Sigrún Ögmundsdóttir,
tíma takast að ganga frá ís-Thord Stille, Guðrún Þorvarðardótitr, David Johansson og Árni Tryggvason, sendiherra.