Morgunblaðið - 10.05.1968, Síða 21

OTOKGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. MAÍ 1968
21
„Gegnum ^
dökkvann
glæta
gægist“
Hugtök eins og kristni,
kirkja og guð, hafa nú á síðari
árum misst mjög gildi sitt, í
hugum æskufólks. Hinn svo-
kallaði nútímaunglingur sæk-
ir ekki lengur guðshús, með
það fyrir augum að sækja það
an andlegan styrk eður til að
vera í nærveru þess helgi-
dóms, er veitir lífi hans til-
gang og aukna fegurð. Hann
sækir þangað af skyldudækni
vi'ð fornar hetfðir, hann sækir
þangað því fjölskyldan held-
ur þeim sið að ganga í kirkju
um jól og páska. Nútímaungl-
ingur sér kirkjuna ekki leng
ur þeim augum, sem foreldrar
hans gerðu, svo maður tali nú
ekki um afa og ömmu. Hann
trúir ekki lengur því, sem
þau trúðu. Hann telur sig ekki
lengur hluta þess þjóðfélags,
sem trúði orðum Biblíunnar.
Hann telur sig ekki lengur
hafa þörf fyrir krdstindóm.
Kirkjur hafa risið upp víðs
vegar. Stórar kirkjur og giæst
ar, byggðar ef eldri kynslóð-
inni til handa þeirri yngri.
Kirkjusókn æskunnar hefur
aftur á móti ekki aukizt að
sama skapi. Hún fer jafnvel
þverrandi. I>ó skal það tekið
fram, a’ð hér er ekki átt við
barnaguðþjónustur. Við ræð-
um um unglinga, sem teknir
eru all verulega að nálgast
tvítugsaldurinn, þá unglinga,
sem teknir eru að íhuga vanda
mál tilverunnar og viða að sér
skoðunum, sem oft verða und-
irstaða að lífsviðmóti þeirra,
þá er árin færast yfir. Það
eru þessir unglingar, sem eru
að fjarlægjast kirkjuna og
það eru einmi'tt þeir, sem
kirkjan getur ekki misst.
n hvers
vegna
ríkir
þetta á
stand?
Vfð
hugs-
um
meir,
nú, en við gerðum áður fyrr.
Hverri ungri manneskju er
afgerandi árás. Kirkjan hefur
ávallt verið íhaldssöm, ef tii
vill vegna þesss, aC henni ber
svo. Þetta skapar oft algjöra
mótstöðu gegn kirkjunni.
Hver nýtur þess að heyra
söm-u orðin aftur og aftur,
jafnvel þótt þau séu góð og
gegn? Er þetta ekki stö’ðnun?
Það er einnig auðvelt að full-
yrða, að ræður presta séu yfir
leitt ekki upp á marga fiska.
sem meira er, þetta getur gert
trúleysingja úr hvaða manni.
Hvert virtist höfuðmál kirkj-
unnar á síðasta ári? Aðalum-
ræðuefni prestastefnunnar var
endurskoðun helgisiðabókar.
Hugsjónirnar rísa hátt. Er það
ekki? Það hefði mátt gera
út um þetta mál með örfáum
setningum, höfðum eftir
Theunissen erkibisskupi, þótf
þau væru sögð vfð allt annað
tækifæri og um allt annað
efni. „Hún skal vera einföld
og blátt áfram og höfða til
fórnar og friðar og samhugar
allra kristinna manna“. Og
síðast en ekki sízt. Við höf-
um ekki þarfnast kirkjunnar.
Okkur hefur liðið vel án henn
ar og hvers vegna skildi efcki
svo verða um ókomna fram-
tíð?
En, hvert er þá hlu'tverk
kirkjunnar gagnvart æsku-
manni? Hún á fyrst og fremst
að laða til sín þá ungu, með
því að boða þeim þa’ð, sem
þeir geta trúað á, vilji hún
Æskan og kirkjan
kennt að hugssa og láta eigin
skynsemi taka sæti dómara,
þá er vandamál ber að hönd-
um.
Þetta er hættulegur and-
Stæðingur margra af kenning-
um Bibliunar og þegiar á þetta
bætast skoðanir og kenningar
vísindamanna og vísindanna
sjálfra, skapasst hér eiginleg
ur glundurroði, því barnatrú-
in á ávallt nokkur ítök, og
það er líklegast þarna, hvar
hún Verður fyrir sinni fyrstu
Sumir eru svo yfir máta leið
inlegir að'á þá er engan veg
inn hlustandi og flestir jafn-
framt svo háfleygir að ekki
er aðgengilegt að skilja þá.
Prestar boða heilbrigt og
frómt líferni. Á sama tíma
veit hálfur söfnuðurinn að
fyrsti maður til að ganga á
bak þessara or’ða, verður fyr-
irlesarinn sjálfur og þetta er
ekki beint til þess ofið að
auka álit prestastéttarinnar
og kirkjunnar í heild. Og það
ekki glatast. Því hvað verður
um kirkjuna, þegar við verð-
um öll hætt að trúa á hana?
Og hvað verður þá um okkur'
sjálf? Kirkjan getur boðað
okkur ást, því við trúum öll
á hana. Kirkjan getur boðað
okkur kærleik og hún getur
boðað okkur frið. Hún getur
boðað okkur frið með því aíf
stuðla að sameiningu allra
kristinna manna. Hún getur
tekið í hönd hverjum og ein-
um, sama hvaða trúflokki'
hann tilheyrir og leitt hann
inn í þjóðfélag, hvar ekki er
deilt um einstakar trúarkenn
ingar og hluti, sem engu gilda.
Inn í þjóðfélag, hvar kærleik-
ur og sannleiksást ráða ríkj-
um. Þannig þjóðfélag þarf
ekki nauðsynlega a'ð vera inn-
an veggja kirkjunnar en við
þurfum þá að ganga gegn um
hana til að komast þangað.
Hún gæti orðið hlið til þess
jarðneska hknnarikis, sem
okkur dreymir öU, innst inni.
En til að þetta geti orðið, þarf
að verða stefnubreyting.
Kirkjan þarf fyrst og fremst
a’ð ná til æskunnar. Það er
ekki nóg að hafa síra Árelíus
Níelsson. Við þurfum fleirL
Kirkjunar þjónar ættu að
hugsa í alvöru um tilgang
sinn. Það gildir nefninlega
einu, hveming prestur er
klæddur. Það gildir einnig
jafnmiklu, hverning messu-
formið er. En það gildir afar
miklu, hvað þið segið, hvernig
þið segið það og yfirleitt,
hvemig þið eruð. Farið a’ð
boða, hvað ykkur bera að
boða og gerið það þannig að
allir skilji. Gerið ykkur ljóst
að það er ekki útlit kirkjunn-
ar, sem skiptir máli, heldur
það, sem inni er. Gerið ykkur
ljóst að vi'ð þörfnumst ykkar
öll. Við bíðum. Það er undir
ykkur sjálfum komið, hvort
við finmunst einhverssstaðar
á miðri leið. Og ef svo tekst
til, þarf ekkert okkar að kvíða
framtíðinni.
Ríkur er
voldugur —
getur hann
ekki gert
hvað hann
vill? ' Sæll
er valdalaus
vegna
þeirra verð
ur hann
ekki verri
hann ekki verri maður.
„Hjarta" mannsins er hé-
gómlegt og valdafíkn herð-
ir marga fingurgóma. Menn
keppast og ssvíkjast og stelast
og komast — til valda.
En valdið spillir einföldu
hjairta — það herðir mann-
inn vel og hann verður grjót
gagnvart öðrum — venjulegur
voldugur lokar viðkvæmnina
úti. Þeir voldugu nota sér til
ábata lagakrókavaldið, hnefa-
valdið og stundum hervaldið.
pn þá skortir það valddð, er
sigrar — hlýtur ávallt að
sigra — vald andans. Þá skort
ir anda. Voldugur er gjarna
„stór-karl“ gagnvart sánum
sléttu meðbræðrum og undir-
tyllum. En vér merkjum þræls
lundina, er sá sami stórbokk-
inn er „hundur" þegar hans
jafningjar eða meiri menn
eiga tal við hann. Minnumst
þess ungt fólk —■ áð láta ekki
braskara spæna oss út og suð
ur — hvort þeir kallast geist-
legum eða veraldlegum titlum
. vér erum öll séir eitt og hvert
einvaldar anda þess, er oss er
úthlutað — til að lifa lífinu.
Hjónabandið
Þjóðfélagsfrumeindimar
maður og kona, sem mynda
þjóðfélagssameind þá, er nefn
ist hjónaband — eru af mörg-
um gerðum — á hinum ýmsu
sporbrautum alheimsins. Ys
og þys og æðibunugangur
veldur hreyfingu eindanna.
Þannig er það - doldið -
kraftaverk, ef hinar réttu eind
ir lenda saman í hjónabandi.
Hamingja hjónabandsins er
ekki aðeins komin undir
heppni — heldur einnig und-
ir eðli og eiginleikum eind-
anna — hjartagæsku og göfgi.
Þér ungu menn leitið áð
göfgi og sálarþreki — en ekki
þunnum skrau'tkerum. Annars
er hætta á, að fyrir ykkar
„félagi" fari — eins og fór
fyrir fyrirtækinu, sem bar
glæsilegan arð fyrsta árið,
nokkuð minni næsta árið og
þriðja árið fór það á hausinn.
Hamingjusamt hjónaband
getur ekki orðið nema með
einingu tveggja sálna.
Nú er það þannig á henni
æðiöld, að sumir gifta sig í
flýti og setjast svo niður til
áð hugsa um sína framkvæmd.
Aðrir hugsa sig vel um — og
gifta sig síðan. Báðar aðferð-
irnar eru líklega jafn góðar —
ef þér hittið á þá réttu. Sagt
er, að giftir menn iðrist stund
um, en ógiítir alltaf — en því
er oft bætt við að betra sé að
vera vel hengdur — en illa
giftur. Svo mörg eru þau orð.
Okur
Eitt það fyrirbrigði, er vér
Islendingar höfum innbirt,
samfara auknum þjóðaraúði
og bættum lífskjörum einstakl
inga, er sýndarmennska á háu
stigi ásamt virðingarleysi fyr-
ir þeim eiginleikum, er þóttu
prýða hvern mætan mann,
áður fyrr.
Við höfum á þessum síðari
árum komið okkur upp væn-
um hópi svokallaðra okrara,
sem stunda einkum og sér í
lagi þá viðurkenndu fjáröflun
araðferð að stela frá sér veiga
minni mönnum. Þessir stór-
bokkar byggja alla jafna stór
hýsi á erlendan mælikvarða,
fyrir sig og sitt, svona til að
sýna útlendingum að sjókarl-
inn á íslandi er vel liðtækur í
félagsskap alþjó’ðlegrar iðju
og auðnuleysingja. Þessi mann
tegund stundar vitaskuld
skattsvik, meðan litlu bömin
biðja bænirnar sínar á kvöld-
in og auðvitað safna þessir
dáðadrengir sem mestu af
líkamsfitu, svona til að standa
stöðugri í eilífum veltugangi
jarðneskrar skítmennsku.
Þessi manntegund er okkur
vita gagnslaus og raunar væri
æskilegt að við gætum losað
okkur við hana sem fyrst. En
á því eru það mörg og aug-
sýnileg vankvæði, áð hrein-
gerningin verður að bíða betri
tíma. En á meðan ættum við
þó að sópa óhreinindunum
undir mottuna.
Viðlíka óhreinindi er að
finna innan æskufólks og það
eru raunar sprotarnir, er síðar
koma til með að mynda áður
nefndan hóp fúatrjáa. Þar er
átt við þann hóp pilta og
stúlkna, sem hafa virðingar-
leyssfð efst á sinni stefnuskrá.
Fólk, sem gerir miskunnar-
laust grín að þeim hiutum,
sem öðrum eru heilagir. Stund
ar þjófnaði, barsmíðar og
skemmdarverk með álíka
ánægju og það hrækir á þá
menn og þau málefni, er hafa
verið burðarstoð ísslenzkrar
velsæmni, til þessa. Það er
fólk, sem finnur sína lífsnautn
í að drekka frá sér vit og
rænu, æða um munngleitt,
hrópandi eigin ágæti og getu,
þótt sömu einstafclingar hnígi
saman líkt og sprungnir hjól-
barðar, þá er tekur að birta
til í þessum svokölluðu skynj
unarvitum þess.
Vi’ð fslendingar erum fá-
mennir. Við höfum ekki efni
á því að í röðum okkar standii
eitraðar verur, spúandi frá
sér viðbjóði og skemmdium.
Burt með þannig maurlanda.
Gerum hrein't í okkar vistaver
\un með einfaldri sinnufars-
breytingu. Stöndum vörð um
réttlætis og sómatilfinningu.
Stöndum vörð um okkar fóst-
urland og framtíð þess. Stönd
um vörð um vorn eigin mann-
dóm.
ornaucýcu
Hornaugað hefur nú ákveð-
ið, í samráði við höfunda sína,
að birta lista yfir þær kvik-
myndir og þá kvikmyndaleik
ara, sem því þótti bera af, í
sýningum íslenzkra kvik-
myndahúsa, árið 1967.
Kvikmyndir.
1. Alfi.
(Háskólabíó)
2. Winginia Wolf.
Autuirbæj arbíó).
3. Shenandoha.
Hafnarbíó)
4. The Oscar.
Háskólabíó)
5. Næturleikir.
(Stjörnubíó
6. Blóm lífs og dauða.
Bæjarbíó
Leikarar.
1. Micel Caine.
(Alfi)
2. Elizabeth Burton.
(W. Woolf)
3. Stephen Boyd.
(The Oscar)
4. Sandy Dennis.
(W. Woolf)
5. James Stewart.
(Senandoa)
6. Richard Burton.
(W. Woolf)
Fyrsta kvikmyndin, sem hafði
söguþráð, hét, The Great Train
Robfbery (Lestarránið mikla).
Framleiðandi var Edwin S. Port-
er en hann lézt 30. apríl, árið
1941, 71 árs að aldri.
Pyrsti kvikmyndaleikarinn hét
Fred Ott og var gamanleikarj að
atvinnu. Hann var í þessu fyrsta
hlutverki látinn hnerra og þótti
takast vel. Því hefur verið sagt
að Fred Ott hafi verið fyrsti
maðurinn til að hnerra sig inn í
mannkynssöguna. Laikstjóri
„hnerrans", hét Dickson.