Morgunblaðið - 20.04.1969, Qupperneq 13

Morgunblaðið - 20.04.1969, Qupperneq 13
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. APRÍL 19«9 13 menn að þeir bættu metiB fyrir þá af löndum sínum sem aldrei urðu veKærir i dönsku; furðu margir gerðust vísindamenn á dönsku, rithöfundar og greina- smiðir. Mér er því miður ekki kunnugt um viðhlítandi bókfræði- iegt registur um ritverk samin á dönsku af íslenzkum höfundum í gegnum árín. en það getur naum- ast verið með öliu þýðingarlaus þáttur i heildarmynd danskra bók- menta. Ýmsir meðal islenzkra vís- indamanna, sem laungum voru starfandi hér við háskólann hafa birt undir sinu nafni tugi bóka á dönsku. ekki aðeins lærðar út- gáfur með ritskýríngum og mál- fræðiskýríngum á fornum textum. heldur einnig sérfræðileg rít stór og smá. sum í mörgum bindum. Ég vona meira að segja að sá is- lendingur i þjónustu Hafnarhá- skóla sé ekki allfjarri okkur i dag sem ein saman upptalningin á titl- um prentaðra verka hans og vís- 'mdalegra bóka er 65 blaðsiður á leingd. Návist þessara fræði- manna var nauðsyn vegna rann- sókna á islenzkum fombókum svo og norrænni málfræði sem um lángan aldur hafa átt öndvegi sitt við Hafnarháskóla. Það mundi verða islendingum litið gleðiefni og ég hygg ekki heldur. en þó norrænum löndum i heild sinni allra síst. ef sú venja skyldi taka snöggan enda. Þær gömlu bækur sem hér liggja, við vitum öll hvað- an þær eru komnar og eins leingi og þær eru hér. heldur Kaup- mannahöfn enn áfram að vera höfuðstaður fslands í vissum skilníngi. Ég vona að það hafi aldrei verið. og verði atdrei. hug- mynd vor að islenzkar bókmentir ættu að vera íslenskt innanhér- aðsmál. Einn er sá hlutur sem við aldrei megum gleyma. endurreisn Is- lands á upptök sin á þessum stað. Sú uppörvun sem réð úr- slitum um það að þjóðin reis upp aftur í siðferðilegum skilningi kom frá háskólamönnunum hér á Hafn- arháskóla. Allan þann tíma sem stjóm islands bjó í Kaupmanna- höfn ríkti ævinlega sterkur þjóð- ernisandi meðal íslenzkra háskóla- manna og þó hann fylgdi breyti- leik tímans hélt hann áfram að vera sjálfum sér samkvæmur. Hvert félagið leysti annað af hólmi í Kaupmannahöfn til vakníngar á Islandi. Á átiándu öld oq frammí byrjun hinnar nítjándu störfuðu í Kaupmannahöfn hvert á eftir öðru, og sum samtíða, félög eins- óg Lærdómslistafélagið. Lands- uppfræðíngafélagið, Fjölnir. Hið ís- lenska bókmentafélag — svo nefnd séu nokkur beirra samtaka sem mörkuðu stefnuna og öllum var stjómað héðan i samvinnu við þann hluta bændastéttarinnar heima sem mestan hafði skiln- ingsþroska og bá menn i embætt- isstétt sem horfðu framávið. Rrt þessi voru samin af lær- dómi, uppeldisáhuga og nytsem- isstefnu, og það er ekki fyren rómantíkin kemur til skjalanna að faríð er að slá á skáldlega streingi. Bókmentir þessar sem skrífaðar voru á íslensku og þryktar í Kaup- mannahöfn, og borgað undir þær heim til Islands á seglskípunum á sumrin, voru mestmegnis ársrít með svipuðu sniði og þá var tíska f heiminum. Nú á tímum er auð- veldast að mæla þær i hillumetr- um. Það er með ólíkindum hve breytilegur fjöldi málefna var í umræðu hjá þessum mönnum og mart í evrópiskri þróun á þessum tímum endurspeglast í þessari rit- gerðasmið, t.d. er gaman að sjá á átjándu öld hvernig skáldleg lærdómsstefna, sem laungum hafði þó verið okkar heygarðs- hom, er látin lúta í lægra haldi fyrir þarflegum og skynsamlegum sjónarmiðum, og má þar skynja bergmál af upplýsingunni frönsku. A seinna skeiði lagar islenzka skoðanamyndunin í Kaupmanna- höfn sig eftir hugmyndum frönsku byltingarinnar einsog þessar skoðanir urðu numdar í Kaup- mannahöfn, ásamt frelsisstefn- um og stjórnmálaumbrotum sem sigldu þar i kjölfarið; islensku rit- gerðasmiðirnir senda hugmynd- irnar áfram rétta boðleið í þágu endurreisnar á Islandi. Það verður einnig á þessum tima sem skáldtn íslenzku og hugsjónamennirnir hér á háskól- anum stökkva úti rómantikina en einnig hún fól í sér eitt af lausn- arorðum tímans. Skáldskaparhefð okkar ðtti í rauninni rót sina i eddu; nú var tekið til að losa á þeim böndum og leiða innar eins mikið og kostur var af því sem við höfðum hlaupið yfir í lángrí einángrun. Hér í Kaupmannahöfn, undir áhrifum frá Hafnarháskóla voru ort ófá íslensk Ijóð og sum þeirra í flokki þess sem ort hefur verið með mestum afburðum á ís- lenska túngu. Þessum rómantísku skáldum eigum við ekki aðeins endurlifgun túngunnar að þakka, heldur gæddu þeir edduhefðina nýum einfaldleika með alþýðleg- um tóni sem heillaði íslenska þjóðarsál; og enn þann dag i dag, fjórum kynslóðum síðar hlustum við á þessa sérstöku stillíngu orgelsins sem tón Islands. Fyrst ég snerti þessi málefni lángar mig að nefna á þessum stað danskt nafn sem í sögunni er samgróið endurreisn Islands uppúr aldamótunum 1800, nafn sem Island umlykur í ævarandi þakklæti sínu, Rasmus Christian Rask. Mætti ég einnig nerfna nafn þess skálds sem umfram önnur skáld er lífi gæddur tónn islands, Jónas Hallgrímsson, þjóðskáld vort, maður úr Norðurlandi sem nam vísindi á Hafnarháskóla, átti heima hér og starfaði sem nátt- úrufræðíngur, orti hér ódauðleg Ijóð sín og dó hér. Fleirí nöfn skal ég ekki nefna. Við íslendíngar stöndum í sér- stakri þakkarskuld við Hafnarhá- skóla fyrir að hafa varðveitt Irf- taugina óslitna í mentaþróun Is- lands yfir tímabilið milli siða- skiftanna og endurreisnarinnar, þann tíma meðan Island lá í tröð. Enda er það þessi stofnun sem islenska þjóðin hefur alla tíð hald- ið í heiðri og sett ofar sérhverri annarri stofnun i Danmörku. Ég tel mér það sérstakt ham- ingjulán að hafa án þess að vera háskólamaður átt þess kost að vera gestur á Hafnarháskóla og bera fram þakkir við þessa virðu- legu stofnun fyrir alt það sem hún hefur verið Islandi gegnum aldimar. Ég er hrærður af þeim sérstaka virðíngarvotti mér sýnd- um i dag af þessum háskóla sem verið hefur alma mater margra meðal hinna bestu af löndum min- um og Ijósgjafi meðal þjóðar minnar; og ég þakka sjálfs mín vegna fyrir að hafa mátt dveljast einn dag ævi minnar i þessu húsi með hinu tigulega amarmerki yfir fordyrinu. NÝR einfasa mótor kominn á markaðinn frá ASEA Thrige — Tifan í Danmörku. Málsettur samkvæmt alþjóða- staðli IEC Publ. 72-2-1960. Fyrirliggjandi eru tvær stærðir. MT 80 A 19-4 0,25 kw, 0,33 hö, 1430 r/m. MT 80 B 19-4 0,37 kw, 0,5 hö, 1430 r/m. JOHAN RÖNNING H.F. umboðs- og heildverzlun Skipholti 15 — Sími 22495. Foreldrar athugið American Field Service óskar eftir fjölskyldum til að taka að sér bandaríska unglinga til 2ja mánaða sumardvalar, n.k. sumar. Upplýsingar veitir skrifstofa félagsins Ránaðargötu 12, Rvk., opið mánudaga, þriðjudaga, miðvikudaga, fimmtudaga og föstu- daga kl. 17.30 — 19.00. sírrii 10335. Að gefnu tilefni er vakin athygli á því, að skipting lands t. d. í sumarbústaðar- land er háð sérstöku samþykki hlutaðeigandi bygginganefndar. Bygging sumarbústaða er eins og bygging annarra húsa óheimil án sérstaks leyfis byggingarnefndar. Ef bygging er hafin án leyfis verður hún fjarlægð bótalaust og á kostnað eiganda. Byggingarfultrúinn i Reykjavík, Byggingarfulltrúinn í Kópavogi, Byggingarfulltrúinn á Seltjamamesi. Byggingarfulltrúinn í Garðahreppi, Byggingarfulltrúinn i Hafnarfirði, Byggingarfulltrúinn í Mosfellshreppi, Oddvitinn í Bessastaðahreppi, Oddvitinn í Kjalameshreppi. HUSBYGGJENDUR!! Nælonteppin komin aftur. Falleg — Sterk — Ódýr. Verð frá kr. 330 fermeterinn, Scndum um alt land. ■nnréHinq Grensásvegi 3 - Sími 83430 Taeliifæri sem enginn ni;\ missa af Miði er stórmoguleiki II ef erfitt er aÖ kaupa eÖa skipta um bifreiÖ. Nu býöur happdr. DAS eftir eigin vali yöar ! 8-10 BILAH I HVERJUM MÁN.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.