Morgunblaðið - 13.05.1969, Blaðsíða 14

14
MOKGUNBLAÐIÐ, ÞRIfiJUDAGUR 13. MAÍ 1909
553ÍHE5m
Breytingar á skattalöggjöf-
inni er forsenda
— aukins eigin fjár atvinnufyrirtœkja cg
þátttöku almennings í atvinnurekstrinum
— Breytingar á skattlagningu fyrirtækja
í Noregi
— sagði Matthías A. Mathiesen í rœðu
sinni á Alþingi
SL. föstudag flutti Matthías
Á. Mathiesen (S) ræðu í
Neðri deild Alþingis fyrir frv.
er han flytur um skattfrelsi
hlutafjárs og arðs af hluta-
fé.
í ræðu sinni gerði Matthías
A. Mathiesen grein fyrir
nauðsyn þess að fyrirtækin
hefðu yfir auknu eigin fé að
ráða og færði rök að því, að
með þeim breytingum, sem
frv. gerir ráð fyrir á skatta-
löggjöfinni verði stuðlað að
því jafnframt því sem almenn
ingur í landinu verði hvattur
til þess að leggja fé sitt í at-
vinnureksturinn.
Hér fer á eftir frásögn af
ræðu Matthíasar Á. Mathie-
sen og umræðum að henni
lokinni:
Stjórnarfrum-
varp fellt
— á Alþingi í gœr
ÞAU tíðindi gerðust í Neðri
deild Alþingis í gær »ð stjórnar-
frv. um breytingar á lögum um
Fiskimálasjóð íslands var fellt
með jöfnum atkvæðum 17 gegn
17. Vakti þetta að sjálfsögðu
talsverða athygli, en nokkrir
þingmenn úr stjórnarflokkunum
voru fjarstaddir.
Tekur sæti
ó Alþingi
1 GÆR tók Þorfinnur Bjarnason
sveitarstjóri á Skagaströnd sæti
á Alþingi, sem varalþingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Norður-
landskjiördæmi vestra. Þorfinnur
var í fj'órða sæti á fram.boðslista
flokksins við síðustu Alþingis-
kosningar. O'g hefur hann ekki
tekið sæti á Alþingi fyrr.
Matthías Á. Mathiesen (S) gat
þess í upphafi ræðu sinnar að
atvinnumálin hefðu verið mjög
á dagskrá að undanfömu vegna
þeirra erfiðleika er leitt hefðu af
verðfalli og minnkandi afla.
Sagði þingmaðurinn að glögg-
lega hefði komið í ljós á síðustu
misserum hversu vanmegnugur
atvinnureksturinn væri að taka
á sig áföll.
Það er öllum ljóst, sagði Matt-
hías A. Matlhiesen, að ekki er
hægt að búast við efnahagsleg-
um framförum í landinu ef ekki
eru til fjárhagslega sterk og vel
rekin fyrirtæki. Löggjafinn verð
ur því að sjá svo um, að at-
vinrnureksturinn fái tækifæri til
eðlilegrar endurnýjunar og aukn
ingar og að þjóðfélagsþegnarn-
ir finni hjá sér hvöt til að leggja
fjármagn í atvinnureksturinn.
Þeir, sem fylgzt hafa með
skattamálum á undanförnium ára
tugum annað hvort með beinni
þátttöku í atvininurekstrinium
eða með öðrum hætti, muna
hversu óheiibrigð skattaálagning
in var á atvinnurekstrinum og
stuðlaði beinlínÍ3 að fjárflótta
úr mörgum atvinnugreinum, sem
mi!klu skipta fyrir þjóðarbúið.
Það tók nær hálfan annan ára-
tug að skapa skilning fyrir því,
að skattlagning atvinnurekstrar-
ins eins og hann var gat ekki
gengið til lengdar. Á meðan
stríðsgróðin.n gekk yfir uggðu
menn ekki að sér en þegar því
ástandi lauk kom í ljós hversu
komið var.
f upphafi þessa áratugar var
gerð mikil endurbót á skatta-
álagnimgu á atvinnufyrirtækin
en það hefur þegar sýnt sig að
betur má ef duga Skal. Sjálf-
sagt eru allir sammála um nauð-
syn þess í landinu sé öflugur
atvinnurekstur. Þau sjónarmið,
sem lágu að baki skattalagabreyt
inigunni 1962 voru öðrum þræði
að tryggja betri rekstrarafkomu
fyrirtækjanna svo sem það á-
kvæði að heimila að færa tap
milli 5 ára í stað 2ja áður. Erun-
fremur það ákvæði að draga
megi 10% arð frá tekjum áður
en til skattlagningar kemur og
25% framlag í varasjóð. Þá eru
útgerðarfélög ekki lenigur skyld-
uð til að láta helmirvg varasjóðs
liiggja á vöxtum í banika. Allt
var þetta nauðsynlegt en hins
vegar er það svo að enn hafa
sveitarfélögin e'kki verið skyld-
uð til að hlíta þessum reglum.
í upphafi var þeim gefin 5 ára
aðlögunartíma sem síðan var
framlenigdur um 2ja ára skeið
og reranur út á þessu ári og von-
ast ég til að ekki verið óskað
framlengingar á þessari undan-
þágu, enda mun ég fyrir mitt
leyti leggjast gegn því.
Sú staðreynd blasir einmitt við
í dag að það sem mest háir ís-
lenzkum atviranurekstri er það,
hversu lítið eigið fjánmagn fyr-
irtækin hafa til þess að byggja
rekstur siran á en í þess stað
byggist hanm að verulegu leyti
á láraum. Þær breytiragar á
skattalöggjöfinni, sem hafa
rraundu í för með sér hvatnimgu
I til myndunar eigin fjánmagna í
i fyrirtækjuraum og sem mundu
gerbreyta öllum rekstri þeirra
og allri uppbyggingu hafa ekki
fengizt lögfestar, ef til vill vegna
þess að ekki hefur á það reynt.
Þetta frv. sem hér liggur fyrir
er flutt til þess að freista þess
að skapa atvininurekstriraum þá
aðstöðu, sem honurn er nauð-
synlegur ef við eiguim ekki sí-
fellt að lenda í fjárhagslegum
vandræðum, þegar á móti blæs,
vegna náttúnuihamfara eða
lélegra viðskiptakjara. En
þá kemur að þeirri spurningu
með hverjum hætti hægt sé að
stuðla að myndun eigin fjár-
magras í atvinnufyrirtækjurau.m?
Og svarið er ofureinfalt. Við
Skulum haga skattlagningu ein-
staklinga og atvinnufyrirtækja
á þaran veg, að þjóðfélagsþegn-
EYJÓLFUR Konráð Jónsson
(S) mælti í gær fyrir frv. er
hann flytur ásamt þeim Pétri
Sigurðssyni og Matthíasi
Bjarnasyni um Fjárfestingar-
félag íslands h.f. Sagði Eyj-
ólfur Konráð Jónsson í ræðu
sinni, að starfsemi félags sem
þessa mundi hafa verulega
þýðingu fyrir eflingu at-
vinnulífs í landinu.
í upphafi miális síns sagði
ræðuimaður, að Verzlum'arriáð ís-
landis og Félaig ísl. iðnrekenda
hefði unnið að þessu mláLi u.m
nokkurit akeið ásamit ýmsuim
aðilum m.a. fullltrúuim frá Verzl-
unarbanikanuim og Iðnaðarbank-
arauim. Ástæðan til þess að þörf
er sér&iakrar löggjaifar er sú að
bönkmm cig opinberum sjóðuim
er y'firÍeiU't ðklki heiimállt að kaiupa
hlutabréf en ógerningur miundi
reynast að .-afna þeim 80 mi'lj-
ónuim, sem æt.iað er í hlutafé án
þátttöku einkabarakanna og að
einhverju Ley'ti með framlaigi úr
opinberuim sjóðuim t.d. Fram-
kvæimdasjóði IsLandiS.
Eyjóllfur Konráð JórassO'n vék
síðan að Muibver'ki Fjárfe'stiinigiar-
fólagsins og iiagði það vera tví-
þætt: Amnars vegar að hafa for-
göngu uim stofnun fyrirtæikja og
hins vegar að vera óbeinn þátt-
taikandi í hlutafélöguim. í fyrra
tiiivilklnu væri uim það að ræða,
að Fjá i f e-st ing a rféClatgið hefði
fru'rrikvæði urm mynd.uin atvi'nnu-
fyrirtækis, anraaðist fjármagns-
ú'.ivogun og kæmi því á fót og
laðaði ja'fn.fraimf samian fjáij-
magnse.igendur til þátittökiu
hinu nýja fyrirtæki. H’in svo-
nefnda óbeina þátiötáka er hins
víijar fót'gin í því að átbyrgjast
söGu ákiveði.nis magns h'lutt.a'bréfa
ef útigíifandi þeirra getur etkiki
selt þau. Þýðing þessa þátitiar í
í starfcemi hins fyrirhiuigaða
Fjiárfestingarfé’Jaigs er a‘ð rnenn
geta lagt í Jtofnun oig starfrækslu
fyrirtækl’s án þess að vera öriuigg
ir uim að alllt hliuitaféð seljiiat á
hinum alimienna mrarkaði, þegar
það veiður boðið út. Síðan sagði
Eyjcffur Konnáð Jórusson:
arnir hafi beinan hag af því að
leggja fjármagn sitt í atvirarau-
reksturiran. En við skulurn ekki
haga þessari skattlagningu þann
ig að einstaklinguriran skaðist
um 70—80% á því að leggja
fjármagn sitt í atviraniulífið.
Síðan nefndi ræðumaður dæmi
þar sem glögglega kom fram hve
miklu verr sá aðili er settur sem
leggur fjármagn sitt í atvinnu-
rekstur heldur en á vöxtu í inn-
lánsstofraunum og sagði síðan:
Þá kem ég að kjarna máls-
iras. Það þarf að gera sömu breyt
ingar á skattalöggiöfiram til þess
í fyrsta lagi að tryggja aukið
eigið fjármagn í atvinnufyrirtækj
uraum, í öðru lagi til þess að
vekja áhuga almeranings á at-
vinnurekstrirauim og í þriðja lagi
til þess að stuðla að myndun
stórra hlutafélaga í eigu fjöld-
ans. En það er ljóst mál, að með
óbreyttri skattalöggjöf er slíkt
næsbum óframkvæmanlegt.
í þessiu frv. er lagt til að all-
ur greiddur arður njóti sömu
fríðinda og vaxtatekjur af fé í
innlánsstofriiumum svo og að hluta
bréfaeign verði skattfrjáls. Mér
er ljóst, að hér verður að sjálf-
sögðu að vera um takmarkaðan
arð að ræða en ég vil hins vegar
ekki hafna þeirri hugmynd að
„Að undanförnu hefur miikill
áhu'gi verið á því víða Um land
að hrinda af stoiklkurauim nýjung-
um á atvinnusviðiinu. Þeir sem
við þes:i miál hafa g'límit hljóta
að gera sér grein fyrdr því, hve
þýðingarmilkið það væri að stofn
un eins og sú, sem hér um ræð-
ir, væri ti'l í landinu og unnt
væri tiil hennar að Lei'ta, þegar
um það væri að ræða, að stofna
arðværaleg atvinraufy'rirtæki.
En hllutverk Fjiárfestingarstofn
unar íslands h.f. yrði elkíki ein-
skorðað viið það að hafa fnum-
kvæði að sitofnuin hlutafélaga eða
aðstoða við hana. Fjárfesitingar-
fólaginiu er ætlað að vinna að
endurskipuiliagniingu ag samein-
ingu félaga, þar sem það er tai-
ið benta, og áreiðanlaga er brýn
þö: f á því á ýmsuim sviðum að
sarraeina kraftaraa, eLnkum ef
samlkeppni muradi harðraa við
inngöngu oikkar í EFTA. í þvi
efni gæbi félag seim þetta haft
miiki'Lvægu hilutveitki að geigna.
Oft er það svo, að þeir sem
lengi hafa átt í samlkieppni eilga
erfitt með að orða það við sam-
k'eppnLsaði'lann, að heppil'.egt
gæti verið að sameina fyrirtæk-
in. Þar gæti þriðji aðiilimn haft
þýðiraganmilkiliu hlú/bveriki að
gegna, aulk þess sem fj árfestirag-
arféiagið gæti la.gt fram fjiár-
muni tii| að ramnsáka refcstrar-
grundvötill nýs félaigs, sem stofn-
að yrði úr tiv'eim eða fleiri eldri
fyrirtækjuim. Ýmislagt filteira er
ætlað að Fj'árfies'ti'n'garsbofraun
íslandi h.f. hafi með hömdum, en
það skýriir silg sjáillfit, af Lestri
fruimvarpsims ag greiraargerðar
og skal ég efcfci fara lengra út í
þá þætti máisíns.
Að umdanförnu hieifiuir mjög
veirið ræitlt uim erifiðiieika ís-
lenzkra abvinrauvega og hefu.r
mönnum yfirilieibt komið samam
ura, að sfcorbur eilgin fjármiaigns
haml'aði mjög rekstri abvinnuveg
anna. Þesis vetgna ætti ikilining-
ur að vera m.ilkill á nauðayn þess
að aulka eiigið fjiárimaign í íslenzk
uim atvinn.uifyrirtækjiuim, cig emg-
in ein ráðisbafiun er llilkliegri til
að ör'va þá þróuin em stofraum og
starfræksia félaigsiras eins og
þees, sem hér er tiL umræðu.
það sé réttlætanlegt að sú pró-
senta sé hærri en sparifjárvext-
ir. Eranfremur er ljóst að setja
þarf takmarikanir í sambandi við
skattfríðindi hlutabréfa. Auk
þessa yrði að koma á fót verð-
bréfamarfcaði og mun Seðlabank
iran væntanlega hafa forgöngu
um það.
Matbhías Á. Mathieen lét síð-
an í ljósi ánægju yfir því að
fjármálaráðherra hefði eftir
framkomu þessa frv. skipað
nefnd til þess að endurskoða
skattalögin vegna mögulegrar
innigömgu íslands í EFTA og
fékk eranfremur það hlutverk að
hamn með hverjum hætti hægt
væri að auka eigið fjármagn at-
vininufyrirtækja, en gerði athuga
semdir við skipun nefndarinmar
og kvað 'hefðir þessara sjónar-
miða atvinraurekstrariras sjálfs
hefðu fengið að koma þar fram
í ríkari mæli. Þá gat haran þesis
að fyrir raorska stórþingirau
lægi nú frv. um s'kattlagningu
hlutafélaga og gerði nokkra grein
fyrir efni þess. m.a. því nýmæli
að fyrirtækin hefðu rétt til þess
að fjárihæð sem sett hefði verið
í sjóð til seimini úthlutunar arðs
yrði undanþegin skatti.
Þingmaðurin.n bemti síðan á
Framhald á bis. 2
Fj.árfe'S'tiragarfélaigið mundi
vimna kappsamlieiga að því að
því að selja abmennim.gi hluta-
bréf í þýðingairmiilkliuim fyrir-
tækjuim. Það mundi að sjálf-
sögðu leitaist við að hafa ekki af-
Jkiptl af öðruim atvimraufyrir-
tækjum en þeim, sem mes tar lík-
ur væru tiil að gefa muindi góð-
ari áraragu'r og gæbu skilað eig-
endumum heilllbrig'ðUim arði. Það
mumdi þannig stuðla að því að
auika trauis't manraa á hluibafé-
löguim og sannfæra fódfc um að
arðvæml'eigt væri að verja fjár-
munum til beimnar þátbtölkiu í
a t v in n u r ekstri.
Samlbliða yrði að sjáifsögðu að
rísa hér upp toaupþirag og að því
máli hefur einmitt verið umnið
að uradanfiörnu á veguim Seðla-
bankans, en ilögum samltovæmt er
honuim heimilb að stetja á stofn
kaupþimig, enda ber barakanum
að vimna að því að beiObrigð
skipan komist á viðskipti með
verðbréf.
Því hefur verið hreyfit, að tiL-
garagsL'ítið væri að setja hér á
sitiofn kaupþing, því að eragm
verðbréf væru til, sem heppillegit
væri að verzla þar rraeð. Þetta
er þó etoki aöveg rétt, því að á
markaði enu til dæmis sparisikír-
teinin og vibað er um hfliubaifélög,
sem æskja þe. is að hafja við-
skipti með hlubabréf sím og önn-
ur hafa í umdirbúningi frjiálBa
s'ölu hluitabréfa.
Mjög þýðingarmilkið er þess
vegraa að eklki dragiist Lenig'i úr
þessu að hlieypa kaupþiragi a.f
stotótourauim, erada mum það ætl-
un þeirra, isem þeim málum
náða, að lláta nú till sikarar skiríða.
Að sjálfisögðu mumdi verða all
víðtækt samis'tarf kauipþings ig
Fjárfestingarifóilagisims og sam-
eigimllega gætiu þesair aðilar án
efa umnið stórviriki og komið því
till leiðar að fjölldi LandBmarana
gerðiist beinn aðili að atvinnu-
rekstri m'eð h!iutabréfakaupum“.
Og í lok ræðu sinmar saigði
þingmaðuirinn:
„Eig hyigig, að allir þeir, s«m í
raum oig sainralteitoa vilLja öfllugt
atvimnu'Líf hér á landi, hlljóti að
sannfærast uim það, etf þeir
kyrana sér mál þetba, að sitarf-
ræksLa fjiárfestimgarfóliagis eims
og þess, sem hér uim rœðir,
rniundi gata baft veiriul’.ieiga þýð-
in.gu og sj'álfsagt sé að gera ti/1-
rauin til að h'Jeypa því af stofcfc-
unuim. Á löiggjatfaT'V'áldið að_
greiða fyrir því að jvo ve;ði“.
Brýn nauðsyn að auka
eigið f jármagn fyrirtækja
— Starfrœksla öflugs fjárfestingatfélags
líkleg til að stuðla að því
— sagði Eyjólfur Konráð Jónsson
í þingrœðu í gœr