Morgunblaðið - 13.05.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 1969
21
Alþjóðlega gjaldeyriskreppan
Aödragandi og ástæöur
„Þingkosningarnar næsta haust hafa ráöið
afstöðu stjónarinnar"

sagði ÓLAFUR DAVÍÐSSON hagfrœðingur í símaviðtali
við Morgunblaðið frá Kiel í gœr
VESTUR-ÞÝZKA stjórnin
tók þá ákvörðun sl. föstu-
dagskvöld, eins og kunnugt
er orðið, að hækka ekki
gengi marksins. Að lokn-
um fjögurra klst. fundi
stjórnarinnar, sem Kiesing
er kanzlari hafði boðað til,
las Conrad Ahlers, tals-
maður stjórnarinnar, upp
stutta yfirlýsingu fyrir
fréttamönnum, þar sem
sagði, að þessi ákvörðun
hefði verið tekin „eftir
langar og málefnalegar
viðræður‘,; og að hún væri
lokaákvörðun og myndi
gilda um „alla framtíð“.
Ljóst er af því, hve lengi
þessi fundur ríkisstjórnar-
innar stóð yfir, en hann
sat einnig dr. Blessing, yf-
irbankastjóri vestur-þýzka
Seðlabankans, að mikilt
skoðanaágreiningur ríkir
innan stjórnarinnar og
stendur ágreiningurinn
fyrst og fremst milli
Strauss, fjármálaráðherra,
sem er mjög andvígur geng
ishækkun marksins, og dr.
Schillers, efnahagsmála-
ráðherra, sem hefur mælt
eindregið með gengishæklc
un, jafnvel einhliða, ef
nauðsyn krefði.
„Það eru þingkosningar
næsta haust, sem skorið
hafa algjörlega úr um af-
stöðu stjórnarinnar til
þessa máls. Ef þær hefðu
ekki staðið fyrir dyrum, þá
hefði gengi vestur-þýzka
marksins verið hækkað“.
Þannig komst Ólafur Dav-
íðsson hagfræðingur, að
orði í símtali við Morgun-
blaðið í gær, en hann hef-
ur nýlokið hagfræðiprófi
frá háskólanum í Kiel og
haft mjög gott tækifæri til
þess að fylgjast með að-
draganda og þróun þessara
mála. Fylgir frásögn hans
hér í lok þessarar greinar.
Mestan hluta sólarhringsins
fyrir fund stjómarinnar hafði
Kiesinger kanzlari verið á
stöðugum funduim með stjórn-
mála- og efnahagsmálaleið-
togum, en sú staðreynd, að
það tók engu að síður svo
langan tíma fyrir ráðlherrana
að komast að saimkomulagi,
sýnir hve áigreiningurinn var
mikilii og að hann igetur ekki
veri'ð úr sögunni.
Þegar fyrir fiund stjórnar-
innar var það vitað að lang-
mestu leyti, hverjir voru með
og hverjir á móti gengisbreyt
ingu, jafnt innan ríkisstjórn-
arinnar eg á meðal áhrifa-
mestu stjórnimállamanna og
efnalhagsimálasérifræðinga
landsins, sem utan ríkisstjórn
arinnar standa. >eir sem voru
andvígir gengishœkkun voru
þeir Kiesinger kanzlari,
Strauss fjánmálaráðherra,
Fritz Berg, forseti iðnrekenda
sambands Vestur-Þýzkadands
og talsmenn landbúna’ðarins.
Þeir, sem fylgjandi voru geng
ishækkun, voru Sohiller efna-
hagsmálaráðherra og Blessing
seðlabankastjóri, eins og
greint er frá að framan, en
auk þeirra fjölmargir aðrir
áhriifamenn, einkum úr röðum
jafnaðarmanna.
Aðalröksem-d Stra-uss fjár-
málaráðherra gegn genigis-
hætokun er sú, að með henni
væri aðeins ráðizt gegn ein-
kennium vandræðanna en
ekki orsökum þeirra, en þa-u
fæikt'St í því, að hin ýmsu
skapar alltaf mjög mikla erf-
iðleika og það er aúðvrtað
eðdilagra, að þau ríki, sem
ekki geta haildið verðlaginu
niðri hjá sér, verði að súpa
seyðið af því ,en ekki þeir,
sem betur tekst í því eíni.
Hvernig samraeming eigi að
nást, hefur a-ldrei verið skýrt
af hálfu Strauss, sem sætt
hefur gagmýni fyrir að vera
óraunsær, en svo virðist vera,
sem hann geri sér vomr um,
að Vestur-Þýzkaland geti not-
fært sér neitunina vi'ð því að
hækka gengi marfcsins sam
pólitískt verkfæri gagnvart
öðruim löndum.
Önnur aðal röksemdin gegn
hæktoun marksins — og það
er einkuim hún, seim Kiesing-
er kanzlari heldur fram — er
sú, að gengisihækkun myndi
koma mjög ilia við bændur
og freista þeirra til þess að
greiða NPD, flokki nýnazista,
atkvæði sitt í þingkosningum
þeiim, sem fram eiga að fara
í haust. Hefur verið reiknað
út, að fyrir hverja 1% geng-
TíIK TIMES BUSINESS NKNVS
^Trauss,:r8-Í0% ‘l)'W
revaluation oniy in
n package deal
WrtONY IWMAti, RwVípa CottwrvnHttn .
ttii rtmh nt n>> ivwxþ aW •'ðt u "tW'
fkv VWiT olW l'WÍWeiiyi InwOpvfllij fhuy
AlróttVN ftu' Cw»l> flttJMkr Mrntttl**, ftthv >«tdúj> Í4
a Vrrrjduyír*' i*w<tttdou ojwtfttg. V tfo* :
A«o<ratlou hfm'J* ttt HoW ár VoM V Wtt r»þ 004 ttf C'ttJttfrW oí Útv
•m-. i'-í , iv 'vi-,«i tfoxivM'
tt.tt
»-'vrr> r,,-.Vu-49W' irtt'. "
■
♦'•'ft'*>• .>c.'V*.vír.V'- -Att» >y> 'V
rt'-'-
tv tt.T\ttrt 04 ifovo «0K\'h'o,
í,-Adh*þr.\.\V -Vtt' ;v,
«">r. Vkoyotttt: i/t \T*My.y
tt»v ttóV Jtor rtt'ttitt' oAv
oVrrVtt»'.\tt»
iV"".-r„.-rtV.>r Tr,•'•.•.'■%■.■,.
fö'A, *Wi «0 JfoV'ttVíO
V'V.'it tt* >.' ,o'>- vr iVr. "h"»-
ÓV' Attovf "Ttt- »1 OrttV w-.tv
Av ' 'ttr. liov -rv.tvttt 4'
r,"tti\,'o\ -tt\ 4j oyrrt oo" 'Vf
y. n.'H yttrottvr>
*vti ttf Uiof*'
'l'ó- fVtt.iótt- VvoV.vttttA" A-.\'
ofotto P--\*A r,' "f V- v. Jo"
"V"v.y vtUov j.Vttww
ttWrtu oi fvrvWfr fir
A'V»4> "Avtt ■•- »'•>• ••»• '•■ V*?.<
•»•-'•.' fr.vvv "V ttttfí '.f'WÍU*
liiwn tenns
fnr ehange
in patit'
'r.V f.'v ■ ■ •.,■.■■,■
•.TttJfttr.A^ro-Ttti'v.rtfr.'f'ttft
M"-1-"". ttttT'tt t\-f.
■.',*-■.';■..ttttV. >1 ■ ,*.tt
Það voru ekki hvað sízt ummæli, sem Frans Josef Strauss,
fjármálaráðherra Vestur-Þýzkalands, lét hafa eftir sér eftir
afsögn de Gaulles Frakklandsforseta varðandi hugsanlega geng
ishækkun vestur-þýzka marksins, er urðu til þess að kynda
undir aiþjóða peningakreppu na. Strauss reyndist hins vegar,
þegar til kom algjöriega andvígur gengishækkun.
ríki létu viðgangast, að mis-
miunandi verðhólgiuvöxtur
fengi að þrífast hvert hjá sér.
MEGINORSÖKIN: STÖÐUGT
VERÐLAG
Vestur-Þjióðverjar hafa hald
ið við stö'ðuigra verðlagi hjá
sér en nokkur önnur þjóð og
af þessari ástæðu komast
þeir ekki hjá því, að lagt er
að þeirn ailltaí öðnu hverju
að hækka gengi gjaldmiðiís
síns. Þannig hlýtur þessu að
halda áfram, nema Vestur-
Þjóðverjar leyfi meiri verð-
bólgu sín á meðal eða að
önnur lönd haldi verðbólg-
unni betur nfðri heima fyrir
og verðui- að telja hið siðara
eðlilegra, því að varla er unnt
að kreifjast þess af Þjóöverj-
um, að þeir hleypi af stað
verðbólgu, einungis tii] þess
að hjálpa öðrum. Verðbólga
ishæk'kun marksins verði að
greiða bændum 200 millj.
marka í uppbætur.
Andstæðingar gengisibækk-
unar hafa einnig haldið fram
mörgum öðruirn rökum. T.d.
muni rekstrargrundvelli verða
kippt undan ýmsum tegund-
um úfaflutningsiðnaðar og
refcstrargrundvöllur annarra
verða veikur. Þeir berida á,
að á sl. á”i hafi fjármagnsút-
flutningur og aðr»r greiðslur
frá Vestur-Þýzkailandi verið
meiri en greiðsluafgangur við
úfalönd. Þannig hatfi endanlega
farið meira fé út úr landinu
en inn í það á árinu. Af þess-
ari ástæðu halda þeir því
fram, að það sé blekking að
gera háan greiðsluafgang að
kjarna málsins. Þeir ha’lda því
einnig fram, að eignir Vesfcur-
Þjóðverja erlendis myndu
lækka að verðmæti og full-
Karl Schiller
efnahagsmálaráðherra.
Óttast verðbólgu. — Vill ein-
dregið, að gengi marksins
verði hækkað.
yrða, að spákaiupmenn — sem
eigi meginsök á núverandi
fjármálakreppu — muni hagn’
ast á sLíku.
Þrátt fyrir allt þetta er tal-
ið, að atfstaða Strauss fjár-
málaráðlheirra byggist fvrst og
fremst á pólitískum ástæðum,
söfcum þess að hann óttist, áð
gengisihagikfcun yrði álitin
stjórnmálaósigur fyrir sig og
muni skaða iðnað og landbún
að.
Andstætt gjaldeyriskrepp-
unni, sam upp kom í nóivem-
ber sl. með mikillLi skyndingu
á tveimur sólaríhringum, hefiur
ástandið stöðugt verið að
versna nú, síðan de Gaulle
sagði aif sér forsetaembætti í
Frakklandi og hafa óheppiileg
ummæli Strauss um hugsan-
lega gengishækkun m.a. orð-
ið til þess að kynda undir
þessa kreppu.
JAFNAÐARMENN MEÐ
GENGISHÆKKUN
Þeir, sem fylgjandi eru
gengishækkun, byggja skoðun
sína fyrst og fremst á því, að
það sé eina leiðin til þess að
stöðva spákaupmennskiu og
hindra verðbólgu í Vestur-
Þýzkalandi. Krafturinn í efna-
hagslífinu er svo mikili, að
það nálgast, að það sé eins
og vél, sem er að otfhitna. Sér-
hver merki um verðbólgu
myndu einkum verða til þess
að skaða jatfnaðarmenn fyrir
þingkosningarnar, en þeir
binda möguleika sína þar eink
um við góða framimistöðu
Sohillers efnahagsmálaráð-
herra.
Þetta er ein ástæðan fyrir
því að flýta ölliuim aðgerðum,
en önnur er sú, að gengis-
hækkun rétt fyrir sumarfrí
myndi gefa fólki toost á ódýr-
ara sumarleyfi erlendis en áð-
ur og laggja sitt af mórkum
til þess að sætta fóilto við efx-
irfylgjandi óþægindi, sem ann
ars gætu verið talin þving-
uð upp á Þjóðverja af tillits-
lausum nágrönnum þeirra.
Schiller og flestir stuðnings
manna hans eru þeirrar skoð-
unar, að flestar greinar iðn-
áðarins í landinu séu nú það
öfluigar, að þær geti mætt
gengishækikiun á sæmilegan
hátt. Erfiðleikarnir nú myndu
vissuilaga verða minni en þeir
Kurt George Kiesinger
kanzlari.
— A meðan ég er kanzlari,
verður engin gengishækkun.
hefðu orðið í nóvemher sl. Þá
eru þeir ennfremur þeirrar
stooðunar, að unnt verði að
bæta bænduim það tjón sem
þeir kunna að verða fyrir og
að hverju sem líður, þá yrði
unnt áð taka upp til endur-
skoðunar verðlagskerfi land-
búnaðarvara innan Efnahags-
bandalagsins.
Með tilliti till kjósenda virð-
ist Stíhiller álíta það hættu-
legra að kynda undir verð-
bólgu en að þrengt yrði að
einhverju leyti að sumum
greinum iðnaðarins. Verka-
lýðssambönd landsins hafa
einnig orði'ð að gera það upp
við sig, hvert þau eigi held-
ur að keppa að því að efna-
hagsþenslan haldi áfram eða
að því að koma í veg fyrir
verðbólgu með tillheyrandi
gagnaðgarðum. Yfirleitt virð-
ist sem þau standi að baki
Stíhiller, en þau hafa að svo
komnu .ekki gefið nemar op-
inberar yfirlýsingar
ERLEND GAGNRÝNI
A'ðgerðir vestur-þýzku
stjórnarinnar hafa sætt veru-
legri gagmýni erlendis frá og
telja má víst, að ákvörðunin
um að hækka etoki gengi
mariksins hafi í för með sér,
að ekki náist jafnvægi, hvað
snertir gjaldeyrisviðskipti og
aiþjóðleg peningamá/l yfirleitt,
því að flestir fjármálaisérfræð
ingar virðast á einu máli um
eitt: Gengi vestur-þýzka
marksins er of hátt. Án þess
að gengi marksins verði
lækkað, er lítil von til þess,
að jafnvægi náist á peninga-
markaði almennt í hinum
frjálsa hiiuta heims.
Þannig hafa Frakkar ekki
hikáð við að bera fram mót-
mæli gagnvart aðgerðum Vest
ur-Þjóðverja og lýst yfir óá-
nægju 'únni, en opinber mót-
mæli þeirra hafa einnig orðið
til þess að ýta undir kvik-
sögur um það, að Strauss sé
að niokkru leyti að notfæra
sér það ástand, sem skapazt
hefur við afsögn de Gaulles
til þess að koma á pólitísku
forystuvaldi Vestur-Þýzka-
lands eftir að hatfá í svo mörg
ár orðið áð faliast á vilja
Frakka í bókstaflega öllum
málum.
Þessi síðasta kreppa í al-
þjóðlagum peningamálum er
einungis fraimihald atf þeim
grundvallar ásteytingi, sem
hófst í nóvamber sl. milli
Vestur-Þýzkailands og þeirra
landa, sem við greiðsluihalla
við útlönd búa og byggist
fyrst og fremst á samkeppn-
isaðstöðu efnahagslifs Vestur-
Þýzkalanás vegna “ þess. að
Framhald á bls. 23